Rút kinh nghiệm cách giải quyết vụ án gây thiệt hại cho ngân sách Nhà nước

VKSND Tối cao vừa ban hành thông báo rút kinh nghiệm vụ án hành chính về khiếu kiện quyết định hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai giữa người khởi kiện là ông T với người bị kiện là UBND quận 9, TP.HCM (kế thừa quyền và nghĩa vụ tố tụng là UBND TP Thủ Đức, TP.HCM).

Giấy chứng nhận được cấp không đúng trình tự, thủ tục do pháp luật quy định cần bị hủy. Ảnh minh họa. Ảnh: YC

Tóm tắt vụ án

Theo hồ sơ, năm 2014, ông T nhận chuyển nhượng một thửa đất tại quận 9, TP.HCM. Năm 2016, ông T cải tạo, san lấp mặt bằng và lập hàng rào tôn xung quanh phần đất trên và cả diện tích đất biển rạch liền kề nằm ngoài giấy chứng nhận (GCN).

Bà H cho rằng ông T san lấp, lấn chiếm sang phần đất của bà nên bà gửi đơn đề nghị UBND phường giải quyết.

Biên bản hòa giải năm 2017 tại UBND phường có nội dung: Ông T đồng ý hợp tác với bà H để đo vẽ, xác định lại vị trí ranh đất. UBND phường kết luận, sau khi có kết quả đo vẽ, xác định vị trí và cắm ranh thì hai bên sử dụng đúng vị trí, tránh để xảy ra tranh chấp về sau. Tuy nhiên, bà H tự thuê Công ty P đo vẽ và làm thủ tục xin đăng ký, cấp GCN, không thông báo cho ông T biết.

Khi biết bà H được cấp GCN, ông T gửi đơn khiếu nại, kiến nghị lên UBND quận 9 vì cho rằng khi cấp GCN cho bà H không xác minh, kiểm tra thông tin, xác nhận ranh giới đất và việc tranh chấp của các hộ liền kề là không đúng quy định nhưng không được chấp nhận.

Do đó, ông T khởi kiện yêu cầu hủy GCN mà UBND quận 9 đã cấp cho bà H.

Xử sơ thẩm tháng 11-2020, TAND TP.HCM bác yêu cầu khởi kiện của ông T. Ông T kháng cáo. Viện trưởng VKSND Cấp cao tại TP.HCM cũng kháng nghị phúc thẩm. Xử phúc thẩm tháng 11-2021, TAND Cấp cao tại TP.HCM giữ nguyên bản án sơ thẩm.

Ông T làm đơn đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm. Tháng 5-2024, VKSND Tối cao ban hành quyết định kháng nghị giám đốc thẩm.

Sau đó, Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao đã chấp nhận kháng nghị, hủy bản án phúc thẩm, giao hồ sơ vụ án cho TAND Cấp cao tại TP.HCM để xét xử phúc thẩm lại.

Những vấn đề cần rút kinh nghiệm

Theo VKSND Tối cao, việc UBND phường xác nhận bà H sử dụng ổn định từ năm 1975 đến nay, đất hiện không có tranh chấp là không đúng với nguồn gốc, quá trình quản lý, sử dụng đất thể hiện trong hồ sơ địa chính. Từ đó, UBND quận 9 cấp GCN cho bà H không đúng quy định tại Điều 21 Nghị định 43/2014 (quy định chi tiết hành vi một số điều của Luật Đất đai).

Cạnh đó, tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án thể hiện, thửa đất số 859 (thửa mà bà H được cấp GCN) có nguồn gốc là do UBND xã (phường) L quản lý, đất “rạch", chưa giao cho ai. Việc UBND quận 9 cấp GCN cho bà H (năm 2018) dưới hình thức công nhận quyền sử dụng đất không thu tiền sử dụng đất là ảnh hưởng đến quyền quản lý, sử dụng đất đai của Nhà nước đối với 1.510 m², gây thiệt hại đến nguồn ngân sách Nhà nước.

Tòa án cấp sơ thẩm và tòa án cấp phúc thẩm căn cứ vào lời trình bày của một phía UBND phường L và UBND quận 9 để cho rằng thửa đất 859 do UBND xã L tạm giao cho bà H và việc cấp GCN cho bà H là đúng trình tự, thủ tục do pháp luật quy định. Từ đó không tuyên hủy GCN đã cấp cho bà H là không phù hợp với các tình tiết khách quan của vụ án.

VKSND Tối cao đề nghị VKS các cấp nghiên cứu, đánh giá khách quan, toàn diện các căn cứ có trong hồ sơ vụ án để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình, góp phần đảm bảo cho tòa án ban hành bản án có căn cứ, đúng pháp luật.

YẾN CHÂU