Sắc xuân trên gốm Biên Hòa

Nghề gốm ở Biên Hòa xuất hiện khá sớm, trước hết đáp ứng nhu cầu cho sinh hoạt của con người. Sản phẩm làm ra chủ yếu là đồ gia dụng.

Tượng gốm Phúc, Lộc, Thọ.

Sau này, nghề gốm phát triển với những dấu ấn mang tính đột phá khi sản phẩm được được dùng trong trang trí, thưởng ngoạn mang tính nghệ thuật. Từ chất liệu gốm, nghệ nhân, thợ gốm tiếp tục sáng tác các tác phẩm, góp phần trong các công trình xây dựng, kiến trúc, di tích, thiết chế tín ngưỡng, tôn giáo…

Một số sản phẩm gốm Biên Hòa được sản xuất đáp ứng trong nhu cầu trong Tết cổ truyền, đón xuân. Sắc thái của hoa văn, họa tiết đa dạng trong gốm Biên Hòa phản ánh đa dạng về sắc xuân. Từ những điển tích, tập quán và ẩn nghĩa về ước vọng, sản phẩm gốm Biên Hòa thể hiện qua theo chủ đích sáng tạo.

Gốm chữ Phúc, Lộc, Thọ.

Trước hết, sản phẩm gốm Biên Hòa hoa văn gốm được trang trí với nhiều loại hoa trên các loại bình các kiểu dùng để chưng hoa ngày Tết (bách hoa, hoa mai, mãn đường hồng…), phối hợp với các con vật mang ý nghĩa tốt đẹp, phù hợp với niềm mong ước của con người. Mô thức thường thấy trên gốm là hoa mai và chim với biểu đạt mong muốn mùa xuân khởi đầu cho năm mới tốt lành, hạnh phúc và may mắn.

Bình gốm trang trí hoa mai và chim.

Thứ hai, tượng gốm chữ Biên Hòa và tượng gốm mang chủ đề về ước vọng những điều thiết thực cho cuộc sống. Sản phẩm gốm này chủ yếu là chữ Phúc - Lộc - Thọ (chữ Hán) và tượng Tam vị/Tam đa. Bộ ba gốm chữ Phúc, Lộc, Thọ được dùng để trong gian nhà chính của gia chủ. Tượng ba vị Phúc, Lộc, Thọ được để nơi trang trọng. Chữ Phúc được thực hiện bằng chữ và hình tượng 4 con dơi bao quanh, tạo nên thành ngữ “Ngũ phúc lâm môn” với điều cầu mong Trường Thọ - Phú Quý - An Khanh - Hảo Đức - Thiện Chung. Chữ Phúc này thường được tạo trên các mặt đôn.

Bình gốm trang trí bách hoa (trái) và cúc mẫu đơn.

Những đĩa gốm với trang trí nhiều loại họa tiết, hoa văn đơn sắc hoặc đa sắc vừa được dùng để trang trí hoặc có thể sử dụng rời theo ý muốn của gia chủ trong ngày Tết. Một số sản phẩm đĩa gốm được dùng đựng mút, kẹo… thết đãi khách ngày xuân.

Phù điêu gốm Ca hát ngày Xuân.

Mang tính nghệ thuật, gốm Biên Hòa có những phù điêu phản ánh tập quán ngày xuân hay các sinh hoạt liên quan. Chủ đề thường thể hiện là chợ quê ngày Tết, ca hát ngày xuân.

Gốm đĩa

Phan Đình

Gốm đĩa.