Sai lầm vì điều trị đái tháo đường typ 2 chỉ tiêm insulin, không uống thuốc
Bệnh nhân đái tháo đường typ 2 cần cân nhắc không nên tiêm insulin đơn thuần vì dù liều insulin rất cao cũng khó vượt qua được tình trạng kháng insulin khiến đường huyết tăng cao hoặc hạ thấp. Dùng thuốc uống để giải quyết rào cản này.
Hầu như ngày nào tại khoa Nội tiết – Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai cũng có những bệnh nhân nhập viện được điều trị insulin liều rất cao nhưng đường máu vẫn cao tới trên 20 mmol/L, hoặc bị hạ đường máu nặng phải đi cấp cứu.
Xem đơn thấy không ít trường hợp bệnh nhân đái tháo đường typ 2 nhưng lại chỉ tiêm insulin mà không dùng kèm các thuốc uống khác, đó chính là sai lầm.
Lý do bởi cơ chế bệnh sinh chính của đái tháo đường typ 2 là kháng insulin (tác dụng của insulin bị giảm), cơ chế phụ là tụy giảm tiết insulin gây thiếu insulin.
Vì vậy các thuốc được chỉ định đầu tiên ở bệnh nhân đái tháo đường typ 2 là các thuốc có tác dụng làm giảm đề kháng insulin (làm tăng tác dụng của insulin) như Metformin, Pioglitazone hay thuốc ức chế DPP-4. Bên cạnh đó các thuốc kích thích tiết insulin như Sulfonylurea hay Glinides cũng được sử dụng để bù đắp sự thiếu hụt insulin.
Khi bị bệnh lâu, tụy bị suy kiệt và khả năng tiết insulin kém dẫn đến đường máu cao, bệnh nhân đái tháo đường typ 2 sẽ cần được bổ sung insulin tiêm dưới da, có thể là 1 hoặc nhiều (3-4) mũi mỗi ngày.
Khởi đầu thường là giữ nguyên liều các thuốc uống (thuốc làm giảm kháng insulin và thuốc kích thích tiết insulin) và tiêm thêm 1 mũi insulin nền (như Glargin, Detemir hay Degludec) mỗi ngày.
Nhưng khi bệnh tiến triển nặng hơn, thiếu insulin nhiều hơn thì bệnh nhân sẽ cần được tiêm 2-3 hoặc 4 mũi insulin mỗi ngày, những trường hợp này sẽ được khuyến cáo ngừng các thuốc kích thích tiết insulin (Sulfonylurea) nhưng vẫn cần dùng các thuốc làm giảm đề kháng insulin để đánh vào cơ chế gây bệnh chính của đái tháo đường typ 2.
Các vị trí tiêm insulin - Ảnh minh họa
Việc sử dụng đồng thời các thuốc làm giảm đề kháng insulin sẽ tránh phải tiêm nhiều mũi insulin và liều insulin không quá cao sẽ giúp bệnh nhân tuân thủ tốt hơn, nguy cơ bị hạ đường máu thấp hơn. Lưu ý rằng insulin là thuốc đái tháo đường có nguy cơ cao nhất gây hạ đường máu.
Ở những bệnh nhân đái tháo đường typ 2 bị suy thận nặng vốn có nguy cơ hạ đường máu rất cao, trước đây insulin là thuốc duy nhất được khuyến cáo nhưng hiện nay các thuốc uống nhóm ức chế SGLT-2 lại được ưu tiên sử dụng vì có tác dụng bảo vệ thận và tim mạch, còn nếu bệnh nhân bị suy thận giai đoạn cuối vẫn có thể điều trị phối hợp insulin với nhóm thuốc uống ức chế DPPP-4.
Vì vậy các bác sĩ điều trị cho bệnh nhân đái tháo đường typ 2 cần cân nhắc không nên tiêm insulin đơn thuần vì dù liều insulin rất cao cũng khó vượt qua được tình trạng kháng insulin, hãy để các thuốc uống giải quyết rào cản này.
TS.BS Nguyễn Quang Bảy (Trưởng khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai)
