Sản lượng và doanh số bán lẻ thấp khiến nền kinh tế Trung Quốc đối mặt nhiều áp lực

Dữ liệu của Cục Thống kê Quốc gia (NBS) cho thấy sản lượng công nghiệp tăng 4,9% so với cùng kỳ năm trước trong tháng 10, mức tăng hàng năm thấp nhất kể từ tháng 8/2024, so với mức tăng 6,5% trong tháng 9.

Doanh số bán lẻ - một thước đo cho mức độ tiêu dùng, đã tăng 2,9% trong tháng trước, cũng là mức tăng trưởng tệ nhất kể từ tháng 8 năm ngoái, và đã hạ nhiệt so với mức tăng 3,0% trong tháng 9. Con số này so với mức tăng dự báo là 2,8%.

Bức tranh kinh tế ảm đạm trên diễn ra trong bối cảnh cuộc chiến thương mại với Mỹ và nhu cầu tiêu dùng nội địa yếu làm gia tăng rủi ro tăng trưởng.

Trong nhiều thập kỷ, Trung Quốc duy trì hoạt động của nền kinh tế bằng cách thúc đẩy tổ hợp công nghiệp khổng lồ của mình tăng cường xuất khẩu nếu người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu trong nước, hoặc sử dụng ngân sách công để tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng nhằm thúc đẩy tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP).

Nhưng cuộc chiến thuế quan với Mỹ đang là một lời nhắc nhở rõ ràng về sự phụ thuộc của gã khổng lồ sản xuất này vào thị trường tiêu dùng lớn nhất thế giới, và ngay cả một nền kinh tế có quy mô như Trung Quốc cũng chỉ có thể tạo ra được một mức tăng trưởng nhất định từ việc xây dựng thêm các khu công nghiệp, trạm biến áp điện và các con đập.

Các chỉ số công bố hôm 14/11 cho thấy ít hy vọng về một sự thay đổi nhanh chóng, và dữ liệu kinh tế hàng tháng càng “không sáng sủa” thì nhu cầu cải cách càng trở nên cấp thiết.

"Nền kinh tế Trung Quốc đang phải đối mặt với áp lực từ mọi phía" - Fred Neumann, kinh tế trưởng khu vực Châu Á tại ngân hàng HSBC chia sẻ với Reuters.

Nền kinh tế Trung Quốc đối mặt áp lực do sản lượng và tiêu dùng suy giảm - Ảnh: AFP

"Sự thúc đẩy mạnh mẽ từ xuất khẩu, vốn hỗ trợ tăng trưởng trong những quý gần đây, sẽ khó duy trì sang năm sau, ngay cả khi thuế nhập khẩu của Mỹ hiện thấp hơn dự kiến. Điều đó khiến nhu cầu tiêu dùng trong nước bù đắp cho sự sụt giảm, nhưng nếu không có thêm các biện pháp kích thích đáng kể, sẽ khó có thể đảo ngược sự suy giảm gần đây trong cả đầu tư và tiêu dùng" - ông nhận định thêm.

Các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc thừa nhận sự cần thiết phải thay đổi để giải quyết tình trạng mất cân bằng cung-cầu trong lịch sử, thúc đẩy tiêu dùng hộ gia đình và giải quyết những khoản nợ công khổng lồ của chính quyền địa phương, vốn đang khiến nhiều tỉnh thành - nhiều tỉnh có quy mô kinh tế ngang ngửa các quốc gia khác - không thể tự chủ.

Tuy nhiên, họ cũng nhận thấy cải cách cơ cấu sẽ rất khó khăn và tiềm ẩn nhiều rủi ro trong bối cảnh cuộc chiến thương mại của Mỹ đang gia tăng áp lực lên nền kinh tế.

"Môi trường bên ngoài vẫn đầy rẫy bất ổn và bất định, trong khi các điều chỉnh cơ cấu trong nước phải đối mặt với áp lực đáng kể" - Fu Linghui, người phát ngôn của NBS, phát biểu tại một cuộc họp báo sau khi công bố dữ liệu.

Dữ liệu tuần trước cho thấy xuất khẩu của Trung Quốc bất ngờ sụt giảm trong tháng 10, khi các nhà sản xuất gặp khó khăn trong việc thu lợi nhuận ở các thị trường khác sau nhiều tháng tăng cường nhập khẩu để tránh các mối đe dọa thuế quan của Mỹ.

Đáng ngạc nhiên là doanh số bán ô tô của Trung Quốc cũng đã chấm dứt chuỗi tăng trưởng 8 tháng, bất chấp kỳ vọng doanh số bán hàng sẽ tăng tốc trước khi các ưu đãi thuế và trợ cấp của chính phủ bị loại bỏ. Các chuyên gia nhận định điều này là đáng lo ngại vì quý IV thường là quý mạnh nhất trong tăng trưởng doanh số bán ô tô, và sự sụt giảm này diễn ra ngay cả khi có thêm một ngày nghỉ lễ quốc gia vào tháng trước so với năm 2024.

Tâm lý người tiêu dùng vẫn ảm đạm so với những năm trước, cho thấy ngay cả những đợt giảm giá mạnh cũng không thu hút được người mua sắm.

"Việc mất đà trong nửa cuối năm vẫn gây thất vọng đôi chút, xét đến tầm quan trọng đã được nêu rõ của nhu cầu trong nước" - Lynn Song, nhà kinh tế trưởng khu vực Trung Quốc Đại lục tại ING nhận định.

Tuy nhiên Song cho rằng sự tăng trưởng chậm lại này là do việc chính phủ dần loại bỏ chương trình trợ cấp đổi xe cũ lấy xe mới, đồng thời cho rằng "có thể cần một định hướng chính sách mới để hỗ trợ tiêu dùng trong năm tới”.

Anh Duy