Sàn TMĐT kê khai, nộp thuế thay cho các hộ kinh doanh: Vẫn còn ý kiến trái chiều

Tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý thuế

Theo thống kê của Tổng cục Thuế, doanh thu thuế từ TMĐT tăng đều qua các năm: 83.000 tỷ đồng (năm 2022), 97.000 tỷ đồng (năm 2023) và trong 8 tháng năm nay, doanh thu thuế từ thương mại điện tử đã đạt hơn 78.000 tỷ đồng. Hiện, có 404 sàn giao dịch TMĐT cung cấp thông tin trên Cổng thông tin TMĐT, tăng 43 sàn so với thời điểm cuối năm 2023. Đến nay, cơ quan thuế đã quản lý khoảng 1,77 triệu tỷ đồng doanh thu của các tổ chức, cá nhân có hoạt động kinh doanh thương mại điện tử.

Ảnh minh họa.

Nhằm tiếp tục các giải pháp quản lý thuế trên thương mại điện tử (TMĐT), chống thất thu ngân sách, trong dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi được trình Quốc hội vào cuối năm nay, Bộ Tài chính đề xuất: sàn thương mại điện tử sẽ kê khai và nộp thuế thay người bán hàng.

Vụ trưởng Quản lý thuế DN nhỏ và vừa và hộ cá nhân, kinh doanh (Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính) Nguyễn Thị Lan Anh cho biết, việc quy định chủ sàn TMĐT khai nộp thuế thay người bán sẽ giúp giảm rất nhiều gánh nặng tuân thủ đối với các nhà cung cấp, cũng như nâng cao hiệu suất, hiệu quả hoạt động của cơ quan quản lý thuế. Trên thế giới, nhiều quốc gia cũng đang áp dụng cơ chế này đối với người nộp thuế trong nước.

"Chúng tôi đề xuất bổ sung quy định pháp luật theo hướng tăng cường trách nhiệm của tổ chức là chủ sở hữu sàn giao dịch TMĐT, yêu cầu sàn giao dịch TMĐT có chức năng đặt hàng trực tuyến có trách nhiệm khấu trừ khai thuế thay, nộp thuế thay cho các cá nhân kinh doanh trên sàn giao dịch TMĐT. Giải pháp này góp phần cải cách thủ tục hành chính, giảm đầu mối kê khai thuế, đồng thời xét về tổng thể sẽ làm giảm chi phí tuân thủ thủ tục hành chính cho toàn xã hội do thay vì hàng chục nghìn cá nhân trực tiếp khai thuế với cơ quan thuế thì chỉ cần một đầu mối là sàn giao dịch TMĐT khai, nộp thuế thay...."

Ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế cho biết, đối với doanh nghiệp, việc cung cấp thông tin của sàn thương mại điện tử đã quy định trong Nghị định 91. Việc thêm một bước thực hiện kê khai thay, nộp thay hay là quy định các cơ sở logistic phải cung cấp thông tin là một biện pháp làm cụ thể hóa các biện pháp tăng cường hiệu lực của Chính Phủ.

Cũng theo ông Minh, hiện nay trong Luật Quản lý thuế với nhà cung cấp nước ngoài không có hiện diện thương mại ở Việt Nam đã có trách nhiệm kê khai thay, nộp thay tại Cổng thông tin điện tử của chính phủ Việt Nam và của Tổng cục thuế mở cho các nhà cung cấp nước ngoài.

Do đó, dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi có đề xuất sàn thương mại điện tử sẽ có trách nhiệm khai và nộp thuế thay người bán hàng trên sàn. Đây là giải pháp nhằm tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý thuế:

Hiện nay, Bộ Tài chính đang trình Chính phủ sửa Nghị định số 123/2020 quy định về hóa đơn, chứng từ. Tổng cục Thuế cũng đã có đề xuất quản lý đối với thương mại điện tử, đó là việc các tổ chức, cá nhân, các hộ kinh doanh có thể ủy quyền cho các sàn giao dịch điện tử để các sàn này có thể xuất hóa đơn thay cho người kinh doanh thông qua sàn. Thông qua giải pháp này, tất cả các giao dịch thương mại điện tử dù lớn hay nhỏ, giá trị bao nhiêu cũng sẽ được xuất hóa đơn đầy đủ.

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cũng cho rằng với sự phát triển mạnh mẽ của hoạt động thương mại điện tử trong mấy năm gần đây, việc thay đổi phương thức quản lý thuế là đương nhiên. Song, các giải pháp, đề xuất cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Bộ Tài chính tiếp tục lắng nghe ý kiến doanh nghiệp để có đề xuất điều chỉnh phù hợp.

Giảm đầu mối kê khai

Theo Tổng cục Thuế, sàn giao dịch TMĐT có chức năng đặt hàng trực tuyến khai thuế thay, nộp thuế thay cho cá nhân kinh doanh thông qua sàn là phương án tối ưu trong việc quản lý thuế hiệu quả, góp phần cải cách thủ tục hành chính, giảm đầu mối kê khai thuế. Nếu như trước kia hàng trăm nghìn cá nhân trực tiếp khai thuế với cơ quan thuế thì nay chỉ cần một đầu mối là sàn giao dịch TMĐT khai, nộp thuế thay để cắt giảm thủ tục hành chính cho cơ quan thuế và người nộp thuế.

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh cho biết, dù Luật Quản lý thuế không bắt buộc sàn TMĐT phải khai thuế thay, nộp thuế thay cho người kinh doanh trên mạng, nhưng để tạo điều kiện cho người kinh doanh trên mạng, Thông tư 40/2021/TT-BTC khuyến khích hình thức này, khi quy định, tổ chức, bao gồm cả chủ sở hữu sàn giao dịch TMĐT, thực hiện việc khai thuế thay, nộp thuế thay cho cá nhân trên cơ sở ủy quyền theo quy định của pháp luât dân sự. Chủ sở hữu sàn TMĐT thực hiện việc khai thuế thay, nộp thuế thay cho cá nhân theo lộ trình của cơ quan thuế.

Theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh, việc hàng trăm ngàn người kinh doanh trên mạng phải trực tiếp khai thuế, nộp thuế rõ ràng là tiêu tốn nhiều thời gian, công sức, chi phí của người kinh doanh trên mạng và kể cả cơ quan thuế. Chưa kể, rất nhiều người bán hàng online không có kiến thức, kinh nghiệm về kế toán, hóa đơn, chứng từ, nên rất khó khăn khi thực hiện kê khai thuế, thậm chí phải bỏ chi phí để thuê dịch vụ kế toán thuế, nhiều trường hợp vô tình nợ thuế nên đã phải nộp tiền chậm nộp với số tiền không nhỏ.

Để tạo điều kiện cho cá nhân kinh doanh trên sàn TMĐT, Bộ Tài chính đề xuất, khi sửa một số điều của Luật Quản lý thuế. Trong đó, bổ sung quy định về các trường hợp khai, nộp thuế thay cho hộ, cá nhân kinh doanh có phát sinh hoạt động kinh doanh TMĐT và việc trực tiếp khai thuế với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có phát sinh hoạt động kinh doanh TMĐT. Qua đó cải cách thủ tục hành chính, tập trung đầu mối kê khai, đáp ứng việc kê khai, nộp thuế phù hợp với đặc thù của hoạt động kinh doanh TMĐT.

Còn ý kiến trái chiều

Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) bày tỏ không đồng tình quy định các sàn giao dịch TMĐT có trách nhiệm khai thuế thay, nộp thuế thay cho các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trên sàn TMĐT. Bởi theo quy định tại Nghị định 52 của Chính phủ, sàn TMĐT là “website/ứng dụng thương mại điện tử cho phép các thương nhân, tổ chức, cá nhân không phải chủ sở hữu website có thể tiến hành một phần hoặc toàn bộ quy trình mua bán hàng hóa, dịch vụ trên đó”.

Mặt khác, sàn TMĐT cũng không thuộc 5 trường hợp tổ chức, cá nhân chi trả thu nhập cho cá nhân quy định tại Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Do đó, việc buộc trách nhiệm cho các sàn TMĐT phải kê khai thay, nộp thuế thay cho các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trên sàn TMĐT là không phù hợp với quy định tại Luật Thuế TNCN.

Cùng với đó, hiện nay thuế TNCN và thuế GTGT được áp dụng với nhiều mức thuế khác nhau cho các đối tượng, hàng hóa, dịch vụ khác nhau. Việc phân loại người bán, cũng như phân loại mặt hàng, dịch vụ để tính toán mức thuế, kê khai và nộp thuế hầu như chưa thể thực hiện được một cách tự động đối với các sàn TMĐT. Về bản chất, việc kê khai thay, nộp thuế thay, chính là thu thuế thay cho cơ quan thuế. Đây là vấn đề nằm ngoài chuyên môn, lĩnh vực hoạt động chính của các sàn TMĐT nên sẽ tạo cho các sàn TMĐT gánh nặng rất lớn trong việc đầu tư và vận hành.

Hơn nữa, mặc dù quy định này có thể giúp giảm đầu mối kê khai, giảm gánh nặng cho cơ quan thuế, nhưng mọi gánh nặng lại được đặt lên các sàn TMĐT vốn không có chuyên môn và không phải là đại lý thuế. Điều này có thể gây hoang mang cho doanh nghiệp và nhà đầu tư, ảnh hưởng đến tính cạnh tranh trong thu hút đầu tư và phát triển kinh tế. “Chúng tôi ủng hộ nguyên tắc người kinh doanh phải nộp thuế. Tuy nhiên, nếu không có nghiên cứu cụ thể và thấu đáo, quy định này có thể tạo ra những bất bình đẳng và gánh nặng cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, vốn là những đối tượng yếu thế và dễ tổn thương trong nền kinh tế”, VECOM khẳng định.

Phản hồi về vấn đề này, tại họp báo Bộ Tài chính vừa qua, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh cho biết, các quy định này nhằm tăng hiệu quả quản lý thuế, đặc biệt với thương mại điện tử. Theo Nghị định 91, các sàn phải cung cấp thông tin cho cơ quan thuế. Ngoài ra, các bên liên quan như ngân hàng, công an đều có trách nhiệm thực hiện việc này, để quản lý thu thuế. Các sàn đã cung cấp thông tin rồi, giờ chỉ thêm một bước là khai, nộp thuế thay cho người bán.

Thực tế, các nhà cung cấp nước ngoài không hiện diện tại Việt Nam đã khai, nộp thay người bán qua cổng thông tin điện tử do ngành thuế quản lý. Hiện, 108 nhà cung cấp nước ngoài như Google, Facebook... thực hiện. Tính đến giữa tháng 8, họ đã nộp hơn 6.234 tỷ đồng, tăng 24% so với cùng kỳ năm ngoái.

Việc áp dụng với doanh nghiệp trong nước nhằm bảo đảm công bằng. Nhà cung cấp nước ngoài làm được, không lý do gì, sàn thương mại điện tử trong nước không thể khai, nộp thay và về kỹ thuật các sàn hoàn toàn có thể thực hiện được việc cung cấp này. “Qua phỏng vấn sàn thương mại điện tử trong nước, giám đốc các doanh nghiệp này đều khẳng định nếu chính sách được ban hành, họ có thể thực hiện được việc khai, nộp thay cá nhân bán hàng trên sàn”, ông Minh nêu rõ.

PV