Sandbox - bệ phóng để Hà Nội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo

“Sân chơi” an toàn cho các ý tưởng đột phá

Hà Nội đang xây dựng dự thảo Nghị quyết về cơ chế sandbox hướng tới việc tạo môi trường pháp lý linh hoạt cho các mô hình, sản phẩm, dịch vụ công nghệ mới được thử nghiệm, qua đó thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo phát triển mạnh mẽ. Đây được coi là bước đi quan trọng để Thủ đô hiện thực hóa mục tiêu trở thànhtrung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu cả nước.

Theo dự thảo Nghị quyết, sandbox của Hà Nội sẽ được áp dụng cho nhiều lĩnh vực tiềm năng như: chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo, fintech, y tế thông minh, giáo dục số, nông nghiệp công nghệ cao, công nghiệp văn hóa và phát triển đô thị bền vững.

Ảnh minh họa

Các dự án được lựa chọn sẽ được triển khai trong không gian thử nghiệm vật lý (tuyến phố, khu đô thị, tòa nhà, bệnh viện, trường học…) hoặc không gian thử nghiệm mạng (môi trường số mô phỏng hệ thống thực). Thời gian thử nghiệm tối đa là 3 năm, có thể gia hạn một lần không quá 3 năm.

Dự thảo Nghị quyết cũng quy định rõ quy trình đăng ký, thẩm định, cấp phép, giám sát, chấm dứt thử nghiệm, cùng nguyên tắc bảo đảm an toàn, bảo mật dữ liệu, quyền lợi người dùng và kiểm soát rủi ro.

Phó Giám đốc Sở KH&CN Hà Nội Nguyễn Việt Hùng cho biết, trong 6 Nghị quyết về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo sắp được thông qua, Nghị quyết về sandbox được kỳ vọng tạo đột phá nhất. Theo ông Nguyễn Việt Hùng, sanbox là mô hình đã được các quốc gia lớn trên thế giới áp dụng. Ví dụ điển hình tại các thành phố lớn ở Trung Quốc, như Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu… cơ chế sandbox rất linh hoạt, đột phá, giúp khoa học – công nghệ sớm đi vào cuộc sống, tạo sự liên kết chặt chẽ giữa Nhà nước, DN và trường học.

Cũng theo ông Hùng, mặc dù Nghị quyết về sanbox mới đang ở giai đoạn dự thảo, nhưng đã có nhiều DN đã đề xuất thử nghiệm các đề án tại khu công nghệ cao, cho thấy tiềm năng triển khai cơ chế này tại Hà Nội rất lớn.

Theo đánh giá của Phó Trưởng ban Quản lý Khu Công nghệ cao và Khu Công nghiệp Hà Nội Trần Đắc Trung, sandbox chính là “mảnh đất thử nghiệm” phù hợp để triển khai trong các khu công nghệ cao – nơi hội tụ các viện, trường và DN. “Chúng ta có hạ tầng đồng bộ, quỹ đất rộng, liên kết chặt chẽ với các viện trường. Đây sẽ là không gian để các ý tưởng mới được đón nhận, thử nghiệm và triển khai. Sandbox trên thế giới không mới, nhưng ở Hà Nội chúng ta phải vừa làm, vừa hoàn thiện để phù hợp thực tiễn” – ông Trần Đắc Trung nêu quan điểm.

Ở góc độ DN, Phó Chủ tịch điều hành, Giám đốc Quản trị Tập đoàn Công nghệ CMC Lê Thanh Sơn nêu quan điểm, công nghệ thay đổi quá nhanh, trong khi khung pháp lý thường có độ trễ. Sandbox cho phép thử nghiệm trong phạm vi có kiểm soát, vừa bảo đảm an toàn cho xã hội, vừa giúp nhà quản lý có dữ liệu thực tiễn để hoàn thiện chính sách. Đây là cách nhiều quốc gia như Singapore, Hàn Quốc đã làm rất thành công. “Sandbox giúp DN kiểm soát rủi ro, thử nghiệm ý tưởng mới trong khuôn khổ pháp lý an toàn. Nếu được hỗ trợ bằng cơ chế tài chính, đây sẽ là bệ phóng mạnh mẽ để DN đầu tư và phát triển” – ông Lê Thanh Sơn kỳ vọng.

Động lực cho hệ sinh thái sáng tạo

Dự thảo Nghị quyết hướng đến 3 mục tiêu chính: tạo hành lang pháp lý minh bạch, an toàn cho thử nghiệm sản phẩm công nghệ mới; hình thành môi trường hỗ trợ thương mại hóa sáng chế, thúc đẩy DN đổi mới sáng tạo; góp phần xây dựng chuẩn mực pháp luật, quy chuẩn kỹ thuật phù hợp với xu thế phát triển mới.

Khi Nghị quyết được thông qua, Hà Nội kỳ vọng cơ chế sandbox sẽ trở thành “bệ phóng” cho startup, viện nghiên cứu, DN công nghệ, đồng thời phát huy vai trò của các khu công nghệ cao như “trung tâm thử nghiệm” của Thủ đô, góp phần đưa Hà Nội trở thành đô thị sáng tạo, trung tâm khoa học – công nghệ của khu vực.

Để cơ chế sandbox không chỉ dừng lại ở Nghị quyết mà đi vào thực tiễn, nhiều chuyên gia và DN đưa ra khuyến nghị cần tăng cường sự tham gia của trường – viện – DN.Các khu công nghệ cao, trường đại học, viện nghiên cứu nên là hạt nhân triển khai sandbox, cung cấp hạ tầng, nhân lực và chuyên gia phản biện.

Bên cạnh đó, cần thiết lập cơ chế tài chính linh hoạt. Hình thành quỹ hỗ trợ thử nghiệm, chính sách ưu đãi thuế cho DN tham gia sandbox, đồng thời tạo điều kiện kết nối với các quỹ đầu tư mạo hiểm. Đặc biệt, phải đảm bảo khung pháp lý rõ ràng, minh bạch. Quy định cụ thể về quyền – nghĩa vụ của đơn vị tham gia, trách nhiệm bảo vệ dữ liệu và an toàn người dùng. Đồng thời, có cơ giám sát linh hoạt, tránh rườm rà, không để sandbox biến thành một “giấy phép con” mới; thay vào đó, áp dụng nguyên tắc giám sát theo rủi ro.

PGS.TS Huỳnh Đăng Chính – Phó Giám đốc Đại học Bách khoa Hà Nộibổ sung, cốt lõi trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo chính là sandbox. Hiện nay chúng ta đã có sàn, cơ chế, quỹ… nhưng để sandbox thực sự hiệu quả thì điều quan trọng nhất là phải có cơ chế an toàn cho người tham gia, người thụ hưởng. Sandbox cần hấp dẫn, đặc biệt là về cơ chế tài chính để thu hút các ý tưởng mới. Đồng thời, tính hiệu quả cũng là yếu tố then chốt, làm sao kết hợp sandbox với sàn và quỹ để mang lại giá trị thiết thực cho DN.

Phương Nga