Sáp nhập các xã, phường: Tổ chức chính quyền gần dân hơn

Dừng sáp nhập theo tiêu chí cũ

Bộ Nội vụ mới đây có công văn gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc tạm dừng thực hiện một số nhiệm vụ, công việc liên quan đến đơn vị hành chính các cấp. Cụ thể, Bộ Nội vụ đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tạm dừng việc trình đề án sắp xếp, thành lập đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã theo quy định tại Nghị quyết số 1211 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Trao đổi với phóng viên Tiền Phong về nội dung công văn trên, ông Phan Trung Tuấn, Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương - Bộ Nội vụ, cho biết, việc đề nghị tạm dừng trình đề án sắp xếp, thành lập đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã là để cho phù hợp với yêu cầu mới của Bộ Chính trị về sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện, sắp xếp cấp xã.

“Tới đây, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ ban hành nghị quyết mới để thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính. Còn việc các địa phương đang xây dựng các đề án sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã, bỏ cấp huyện theo Kết luận 127 của Bộ Chính trị vẫn đang được thực hiện”, ông Tuấn nói.

Theo Nghị quyết 1211 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, tiêu chuẩn của xã, quy mô dân số xã miền núi, vùng cao từ 5.000 người trở lên; xã không thuộc diện trên có từ 8.000 người trở lên. Về diện tích tự nhiên, xã miền núi, vùng cao từ 50 km2 trở lên; xã không thuộc điểm trên có từ 30 km2 trở lên.

Ở khu vực đô thị, theo quy định tại Nghị quyết 1211, phường có quy mô dân số từ 15.000 người trở lên; phường thuộc thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương từ 7.000 người trở lên; diện tích tự nhiên từ 5,5 km2 trở lên.

Hiện cả nước có khoảng 10.035 đơn vị hành chính cấp xã, tới đây dự kiến sắp xếp giảm khoảng 60-70% đơn vị cấp xã, mỗi xã gần như là một huyện nhỏ. Thực hiện Kết luận 127 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, các địa phương đã triển khai xây dựng phương án bỏ cấp huyện, sáp nhập cấp xã.

Theo các chuyên gia, việc bỏ cấp chính quyền huyện để tổ chức lại các xã như một huyện nhỏ là chủ trương đúng. Bỏ cấp quận, huyện để xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp, nhưng với quy mô xã, phường, thị trấn hiện nay thì không đủ điều kiện để tổ chức thành 1 cấp chính quyền cơ sở.

Do đó, phải tổ chức theo mô hình cấp chính quyền cơ sở trực thuộc chính quyền cấp tỉnh, có không gian phát triển phù hợp với tính chất của cấp chính quyền cơ sở.

Cần tính đến các yếu tố đặc thù

Thời gian qua, thực hiện Kết luận 127 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, nhiều địa phương đã xây dựng phương án bỏ cấp huyện, sáp nhập cấp xã.

Tỉnh Yên Bái dự kiến sáp nhập 146 xã, 12 phường, 10 thị trấn thành 36 xã và 5 phường mới. Ảnh: Việt Khoa

Tỉnh Yên Bái dự kiến sắp xếp 146 xã, 12 phường, 10 thị trấn thành 36 xã và 5 phường mới. Đối với đơn vị hành chính cấp xã có diện tích tự nhiên tối thiểu là 150 km2, quy mô dân số từ 15.000 người trở lên.

Đối với các xã miền núi, vùng cao có trên 50% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, mức tối thiểu là 7.500 người. Đối với đơn vị hành chính cấp phường, diện tích tự nhiên tối thiểu là 35 km2; quy mô dân số yêu cầu từ 35.000 người trở lên.

Đồng tình với việc sửa đổi Nghị quyết số 1211, ông Nguyễn Văn Phúc, nguyên đại biểu Quốc hội, nguyên Phó Trưởng Ban biên tập sửa đổi Hiến pháp, cho rằng, khi tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp (bỏ cấp huyện), sáp nhập cấp xã “như là huyện nhỏ”, cần phải sửa đổi các tiêu chí, tiêu chuẩn làm căn cứ cho việc sáp nhập (cấp xã).

Tuy nhiên, các tỉnh miền núi có những xã diện tích rất lớn. Do đó, ông Phúc lưu ý khi sửa đổi Nghị quyết 1211, cần tính đến các yếu tố đặc thù, khác biệt giữa các xã miền núi với các xã đồng bằng.

Nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Tiến Dĩnh cho rằng, sửa đổi tiêu chuẩn của đơn vị hành chính và phân loại đơn vị hành chính vẫn phải dựa trên 2 căn cứ chính là dân số và diện tích.

Ngoài ra, khi xây dựng phương án sáp nhập cấp xã, phải tính đến các yếu tố về văn hóa, lịch sử, phong tục tập quán, quy mô phát triển.

“Sáp nhập các xã lại với nhau nên trong phạm vi khu vực, địa bàn phù hợp để bảo đảm chính quyền gần dân, sát dân nhất. Tương tự, ở khu vực đô thị, khi sáp nhập các phường lại với nhau cũng phải tính đến các yếu tố này”, ông Dĩnh nói.

Văn Kiên