Sáp nhập đại học: Bước đi tất yếu để nâng chất

Khắc phục tình trạng manh mún

Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục đào tạo yêu cầu khẩn trương sắp xếp, tái cấu trúc các trường đại học; sáp nhập, giải thể trường không đạt chuẩn; xóa bỏ cấp trung gian; nghiên cứu sáp nhập các viện nghiên cứu với trường đại học; chuyển một số trường về địa phương quản lý.

Triển khai Nghị quyết số 71, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) đang xây dựng Đề án sắp xếp, tổ chức lại hệ thống cơ sở giáo dục đại học.

Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết, sau cuộc sắp xếp, sẽ có những đơn vị chỉ bị chỉ định chứ không được lựa chọn tích hợp, tái cấu trúc. Bộ sẽ có kịch bản cho từng cơ sở giáo dục, để sao cho có phương án nhân sự tốt nhất.

Bộ GDĐT đang đề nghị, đối với từng trường hợp nhất định, sẽ chỉ định nhân sự. Bộ sẽ lên phương án, báo cáo Thủ tướng về chủ trương này. Việc tái cấu trúc sắp xếp sẽ thực hiện bằng tinh thần quyết tâm cao độ.

Dự kiến, 140 trường công lập sẽ được sắp xếp, tái cấu trúc.

TS. Lê Viết Khuyến - Phó chủ tịch Hiệp hội các trường Đại học, Cao đẳng Việt Nam, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học Bộ GDĐT cho rằng sáp nhập là xu hướng tất yếu để nâng cao hiệu quả hoạt động, giảm chi phí đào tạo và tránh tình trạng dàn trải, manh mún. Những trường năng lực quản lý yếu kém, không tự đứng vững được thì sáp nhập là cần thiết. Đồng thời, phải hướng tới mô hình trường đa lĩnh vực, chứ không để các trường đơn ngành phát triển riêng lẻ.

Theo ông Khuyến, việc sáp nhập các trường đại học cần nghiên cứu kỹ, thực hiện thận trọng, có kế hoạch, nguyên tắc. Các trường khác lĩnh vực nên nhập vào nhau để hình thành đại học đa ngành, đa lĩnh vực. Bên cạnh đó, cần phân loại rõ đại học tinh hoa, đại học vùng và đại học địa phương. Mỗi loại có sứ mệnh riêng, không thể gộp cơ học.

Nâng chất lượng đào tạo sau tái cấu trúc

PGS.TS Nguyễn Thanh Chương – Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Giao thông Vận tải cho rằng việc sáp nhập các trường đại học là bình thường và cần thiết trong quá trình phát triển.

Theo ông Chương, những trường không còn thu hút được người học nên dừng hoạt động, trong khi các trường có điều kiện đào tạo tốt, tuyển sinh hiệu quả thì cần được tăng chỉ tiêu.

“Đây là quy luật tất yếu và các trường cứ thực hiện theo đúng quy trình”, PGS.TS Nguyễn Thanh Chương nhấn mạnh.

Thí sinh dự thi đánh giá năng lực của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.

Trao đổi về vấn đề này, PGS.TS Nguyễn Đức Sơn - Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội cho rằng, đại học ở Việt Nam trong nhiều năm phát triển khá tự phát các ngành, các lĩnh vực khác nhau. Có những ngành rất nhiều trường đào tạo và ngược lại.

“Như Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đã nói, cuộc đại sắp xếp các trường đại học chắc chắn sẽ gây nên những lo lắng nhất định ở các trường đại học vì động chạm cùng lúc nhiều trường. Nhưng nhìn tổng thể, định hướng ấy rất nên làm”, PGS.TS Nguyễn Đức Sơn nhấn mạnh.

Lý do theo ông Sơn là bởi việc có nhiều trường đại học quá sẽ phân tán nguồn lực. Có những trường chỉ đôi trăm giảng viên, tức là nguồn lực không đủ vẫn cố để đào tạo. Điều này dẫn đến hệ quả như vòng tròn không lối thoát là cố có sinh viên để tồn tại, đồng nghĩa đầu vào thấp, kéo theo chất lượng thấp. Việc phân tán và manh mún như vậy không đem lại được chất lượng giáo dục tốt.

Ngoài ra, các đơn vị lớn với quy mô lớn sẽ có khả năng sử dụng chung về nguồn lực gồm nguồn lực về giảng viên, nguồn lực về phòng thí nghiệm.

Hiện nay, phòng thí nghiệm đắt tiền không thể mỗi trường có một phòng riêng. Nhưng trường lớn và phòng thí nghiệm sử dụng cho nhiều ngành thì lập tức thực hiện được.

Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội cho rằng đây được xem như đột phá để các trường tầm cỡ hơn. Tuy nhiên, gắn với tầm cỡ sẽ là câu chuyện quản trị nhân sự thế nào? Tinh gọn bộ máy thế nào? Sắp xếp thế nào cho hiệu quả, đó là bước tiếp theo.

“Nhưng rõ ràng sẽ có được những đơn vị đủ lớn, đủ sức cạnh tranh, đủ sức vươn ra thế giới. Bởi thế tôi cho đây là bước cần thiết", ông Sơn khẳng định.

Trong bối cảnh mọi việc sáp nhập, cơ cấu là mệnh lệnh cần thực hiện, diễn ra nhanh và yêu cầu chính xác, Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội kỳ vọng điều Bộ trưởng Bộ GDĐT đã nói rằng, các trường đại học công phải thực hiện sứ mệnh công của mình.

“Trường Đại học Sư phạm Hà Nội là trường sư phạm trọng điểm nên tôi cho rằng nếu nhà trường có được thêm các nguồn lực để thực sự trở thành trường trọng điểm đầu tàu và được nhà nước đầu tư xứng tầm sẽ rất tốt. Bản thân chúng tôi cũng chuẩn bị tâm thế cho điều này", PGS.TS Nguyễn Đức Sơn cho biết.

Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn, hiện Bộ tính toán nhiều phương án, như chuyển các trường thuộc khối trung ương, do bộ, ngành quản lý về địa phương; sáp nhập trường ở địa phương và trung ương, trường thuộc bộ/ngành với nhau... Một số trường sẽ bị giải tán nếu quy mô quá nhỏ, không đạt chuẩn.

Nguyễn Hoài