Sáp nhập đơn vị hành chính - nhìn đúng, làm đúng, đồng thuận caoBài cuối: Giữ vững niềm tin, luôn đặt người dân là trung tâm
Không ít các ý kiến cực đoan đã cho rằng sáp nhập làm giảm dân chủ, gây bất tiện hoặc là hình thức hợp pháp hóa lợi ích nhóm. Những lập luận này cố tình bỏ qua thực tế cải cách hành chính ở Việt Nam luôn đặt người dân là trung tâm, và mọi quyết định liên quan đến sáp nhập đều được thực hiện công khai, có sự tham gia của các cơ quan dân cử và nhân dân.
Truyền thông kịp thời và phản biện xã hội là yêu cầu then chốt
Việc sáp nhập không làm giảm quyền giám sát hay tiếp cận của người dân, mà trái lại, là cơ hội để tổ chức lại hệ thống quản trị hiệu quả hơn. Hội đồng nhân dân các cấp sau sắp xếp có thể ít đại biểu hơn, nhưng nếu mỗi đại biểu làm việc chuyên sâu, có trách nhiệm và được hỗ trợ bởi công cụ số hóa, thì chất lượng đại diện sẽ cao hơn. Dân chủ thực chất không nằm ở số lượng, mà ở khả năng đáp ứng nhu cầu, giải quyết nguyện vọng và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân.
HĐND huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi thông qua nghị quyết sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã. Ảnh: binhson-quangngai.gov.vn
Một số lo ngại cho rằng sáp nhập sẽ làm mất đi tên làng, mất đi bản sắc văn hóa hay khiến cán bộ bị điều chuyển, ảnh hưởng đến tâm lý người dân. Đây là điều cần nhìn nhận nghiêm túc. Tuy nhiên, cần khẳng định rằng bản sắc văn hóa không bị xóa bỏ bởi ranh giới địa giới mà được gìn giữ trong nếp sống, lễ hội, đình chùa, làng nghề và trong chính con người nơi đó. Thực tế cho thấy, sau khi mở rộng địa giới Hà Nội vào năm 2008, các giá trị văn hóa của tỉnh Hà Tây cũ không những không mất đi mà còn được đầu tư nhiều hơn, tôn vinh rõ nét hơn. Các lễ hội truyền thống, làng nghề, di tích được quy hoạch và phát triển như một phần không thể thiếu trong không gian văn hóa Thủ đô. Điều này minh chứng rằng, nếu có chính sách đúng và quản trị tốt, thì sáp nhập sẽ làm phong phú thêm bản sắc thay vì làm mai một.
Trong tiến trình cải cách tổ chức bộ máy nhà nước, đặc biệt là việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã và giải thể đơn vị hành chính cấp huyện, truyền thông chính sách không chỉ là công cụ hỗ trợ mà giữ vai trò quyết định đến thành công hay thất bại của chính sách. Trong bối cảnh thông tin lan truyền nhanh, nhất là trên không gian mạng, việc chậm trễ hoặc thiếu minh bạch trong cung cấp thông tin sẽ tạo điều kiện để các thế lực cơ hội xuyên tạc, bóp méo chủ trương đúng đắn, gây ra sự nhiễu loạn nhận thức trong xã hội. Do đó, thông tin phải được truyền tải kịp thời, chính xác, dễ hiểu và phù hợp với từng đối tượng người dân. Báo chí, truyền thông cơ sở và hệ thống tuyên truyền của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị xã hội cần phát huy mạnh vai trò là cầu nối giữa chính quyền và nhân dân. Cùng với đó, cơ chế phản biện xã hội cần được thực hiện thực chất thông qua việc tổ chức lấy ý kiến, tiếp nhận góp ý, giải đáp thắc mắc và xử lý kịp thời các kiến nghị của người dân. Khi người dân cảm thấy được lắng nghe, được giải thích cặn kẽ và có cơ hội góp phần vào quá trình xây dựng chính sách, họ sẽ chủ động đồng hành, từ đó hình thành sự đồng thuận vững chắc trong toàn xã hội. Đây chính là nền tảng bảo đảm cho sự thành công lâu dài và bền vững của các cải cách lớn.
Nhận thức đúng bản chất của cải cách, nỗ lực hành động vì lợi ích chung
Một điểm đáng chú ý là nhiều ý kiến phản ánh việc sáp nhập sẽ làm người dân vùng sâu vùng xa khó tiếp cận dịch vụ công hơn. Trên thực tế, đây chỉ là khó khăn tạm thời trong giai đoạn chuyển tiếp. Với chiến lược chuyển đổi số quốc gia và xây dựng chính quyền điện tử, việc cung cấp dịch vụ công đã ngày càng thuận tiện và minh bạch hơn. Nhiều địa phương sau sáp nhập đã triển khai hiệu quả mô hình trung tâm hành chính công, chính quyền lưu động, dịch vụ công trực tuyến. Nhờ đó, người dân không cần đến trụ sở xã hay tỉnh xa để làm thủ tục mà có thể sử dụng các nền tảng số ngay tại địa phương. Quá trình tinh giản đầu mối giúp tập trung đầu tư hạ tầng, nâng cao chất lượng cán bộ và rút ngắn thời gian xử lý. Tư duy cải cách không còn là giảm chi phí bằng mọi giá, mà là nâng cao hiệu quả phục vụ, lấy người dân làm trung tâm và là đối tượng thụ hưởng trực tiếp.
Cải cách hành chính, trong đó có việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã và giải thể cấp huyện, không chỉ là yêu cầu khách quan từ sự phát triển mà còn là bước đi chủ động của Nhà nước nhằm hoàn thiện bộ máy theo hướng tinh gọn, hiệu quả và hiện đại. Chủ trương này đã, đang và sẽ tiếp tục vấp phải những quan điểm sai lệch, phản ứng cảm tính và thậm chí sự chống phá có chủ đích.
Tuy nhiên, khi quá trình triển khai được đặt trên nền tảng minh bạch, có sự tham gia thực chất của nhân dân và đồng thuận xã hội rộng rãi, những nghi ngờ và phản ứng tiêu cực sẽ được hóa giải. Điều quan trọng là phải làm cho nhân dân nhận thức đúng bản chất của cải cách, không để cảm xúc nhất thời hay những luận điệu phiến diện làm lu mờ những giá trị dài hạn. Mỗi địa phương cần chuẩn bị kỹ lưỡng về truyền thông, tổ chức lại bộ máy gắn với chuyển đổi số, bảo đảm quyền lợi người dân và phát huy bản sắc văn hóa một cách hài hòa. Sự đồng thuận được kiến tạo bằng sự chân thành, lắng nghe và hành động vì lợi ích chung. Khi người dân thực sự tin tưởng, đồng hành và tham gia, thì mọi cải cách, dù phức tạp đến đâu, cũng có thể thành công.
