Sắp xếp lại giang sơn: Bước chuyển mình lịch sử

Trong bước chuyển mình lịch sử diễn ra từ ngày 1/7/2025, Việt Nam đã chính thức tiến hành cải cách quản trị quốc gia ở quy mô lớn nhất kể từ cột mốc Đổi mới năm 1986. Việc sáp nhập hàng chục tỉnh, thành phố, cùng với mô hình chính quyền địa phương hai cấp, không đơn thuần là thu gọn bộ máy - mà là một bước đi chiến lược nhằm kiến tạo những “không gian phát triển mới”, chuẩn bị nền tảng thể chế để hiện thực hóa mục tiêu đầy tham vọng: Trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.

Cuộc cải cách vì tương lai

Sáng nay, tại TP.HCM - trung tâm kinh tế năng động nhất cả nước - đã diễn ra lễ công bố các nghị quyết, quyết định của Trung ương và địa phương về sáp nhập đơn vị hành chính, thành lập các tổ chức Đảng, chỉ định cấp ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Mặt trận tổ quốc thành phố, xã, phường, đặc khu, để chính thức vận hành mô hình chính quyền hai cấp cho TP.HCM mở rộng, bao gồm TP.HCM (cũ), tỉnh Bình Dương và tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.

Tại đây, Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu: “Đây không chỉ là sự kiện về mặt hành chính, mà là bước chuyển mình chiến lược, là đòi hỏi tất yếu khách quan của nhân dân và đất nước trong hành trình xây dựng những vùng động lực phát triển của quốc gia và khu vực, để xứng đáng với khát vọng "Việt Nam hùng cường vào năm 2045".

Bước chuyển mình chiến lược ấy cũng vạch ra đường hướng rõ ràng cho những gì chúng ta đang nhắm đến: bứt phá khỏi quỹ đạo tăng trưởng trung bình, để bước vào quỹ đạo tăng trưởng cao và bền vững.

Trong những năm gần đây, Việt Nam đã chứng kiến mức tăng trưởng GDP đều đặn, xuất khẩu bùng nổ và tầng lớp trung lưu ngày càng mở rộng. Nhưng, để vượt ngưỡng “trung bình” và bước vào nhóm các quốc gia thu nhập cao - điều mà Hàn Quốc hay Singapore từng làm trong vài thập niên - Việt Nam cần nhiều hơn là năng lực sản xuất: đó là thể chế linh hoạt, chính quyền hiệu quả và cơ chế liên kết vùng sâu rộng.

Tổng Bí thư trao quyết định các vị trí lãnh đạo chủ chốt của TP.HCM mới. Ảnh: Việt Dũng

Không gian phát triển mới: Không chỉ là bản đồ, mà là chiến lược

Với việc sáp nhập các tỉnh, thành như TP.HCM - Bình Dương - Bà Rịa - Vũng Tàu hay Bắc Ninh - Bắc Giang, Thái Bình - Hưng Yên…. sẽ định hình những “cực tăng trưởng mở rộng” - nơi mà công nghiệp, đô thị, công nghệ, dịch vụ cao cấp có thể hội tụ và bổ sung cho nhau. Những liên kết vùng này từ lâu đã bị cản trở bởi rào cản hành chính, quy hoạch chồng chéo và cạnh tranh nội bộ giữa các địa phương.

Việc hợp nhất đơn vị hành chính sẽ góp phần xóa bỏ khuynh hướng phát triển kiểu chia lẻ và hướng tới những “khu vực động lực” quy mô lớn, có thể cạnh tranh toàn cầu, như Tổng Bí thư nhấn mạnh: “Trải qua nhiều giai đoạn lịch sử, TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu đã khẳng định mình là ba cực phát triển mạnh mẽ của phía Nam - nơi quy tụ những thành tựu vượt trội về công nghiệp, thương mại, dịch vụ, cảng biển và hội nhập quốc tế.

Việc hợp nhất không gian ba địa phương không phải là sự cộng gộp đơn thuần, mà là sự kết tinh trí tuệ và ý chí phát triển chung, để hình thành một siêu đô thị – trung tâm tài chính, sản xuất, logistics và đổi mới sáng tạo mang tầm khu vực và thế giới.”

Theo Tổng Bí thư Tô Lâm: “Không gian phát triển mới này được kiến tạo dựa trên tầm nhìn dài hạn, hướng đến sự phát triển đồng bộ, bền vững và khoa học. Đây là biểu hiện sinh động nhất của tư duy chiến lược, đổi mới mô hình tổ chức chính quyền, để phục vụ nhân dân tốt hơn, gần dân hơn và hiệu quả hơn. Đây là bước đi tiên phong, mang tính đột phá trong cải cách tổ chức bộ máy chính quyền đô thị, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển nhanh, mạnh, hiệu quả của vùng đô thị hóa cao nhất cả nước.”

Và như đánh giá của Thủ tướng Phạm Minh Chính, với việc hợp nhất tỉnh Hải Dương và thành phố Hải Phòng - một đơn vị hành chính cấp tỉnh mới mang tên thành phố Hải Phòng - đã thể hiện tư duy, tầm nhìn chiến lược, dài hạn của Đảng, Nhà nước, mở ra không gian phát triển mới, tối ưu hóa nguồn lực, cộng hưởng các tiềm năng, cơ hội, lợi thế, tạo thành một cực tăng trưởng mới thúc đẩy và góp phần dẫn dắt sự phát triển của vùng, của đất nước.

Thành phố Hải Phòng mới sẽ hướng tới là đô thị lớn, hiệu quả, thông minh, đa chức năng, nâng tầm phát triển công nghiệp, logistics, thương mại, dịch vụ, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.

Cải cách để gần dân, sát dân, vì dân phục vụ

Tổng Bí thư nhấn mạnh thời khắc thiêng liêng và trọng đại của dân tộc- khi chúng ta chính thức đồng loạt vận hành bộ máy chính quyền địa phương hai cấp tại 34 tỉnh, thành phố trong cả nước- một chỉnh thể hành chính mới của Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Việc chuyển từ mô hình ba cấp (tỉnh – huyện – xã) sang hai cấp (tỉnh – xã/phường) không chỉ để tinh giản bộ máy mà còn để rút ngắn khoảng cách giữa người dân và người điều hành chính sách. Mô hình mới kỳ vọng sẽ tăng tốc độ phản ứng chính sách, nâng cao tính minh bạch và giảm tình trạng “trên nóng, dưới lạnh”.

Tuy nhiên, điều quan trọng hơn là mô hình hai cấp cho phép nhà nước tập trung nguồn lực – cả về con người và ngân sách – vào cấp có khả năng phục vụ người dân hiệu quả nhất. Cấp trung gian, vốn dễ trở thành điểm nghẽn hoặc kéo dài thời gian, giờ đây sẽ được thay bằng các trung tâm điều phối hiện đại, kết nối dữ liệu, thay vì “giấy tờ, con dấu và báo cáo định kỳ”.

Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, để cải cách lần này đi vào thực chất, hiệu quả thì: “Quan trọng hơn hết, nhà nước, chính quyền phục vụ sẽ không còn là khẩu hiệu mà trở thành hành động cụ thể, thực chất, đến tận người dân, doanh nghiệp.”

“Quyết định "sắp xếp lại giang sơn" là bước đi lịch sử có ý nghĩa chiến lược, đánh dấu một giai đoạn phát triển mới của sự nghiệp hoàn thiện bộ máy hành chính nhà nước, hoàn thiện thể chế và tổ chức của hệ thống chính trị đồng bộ, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, hướng tới hoàn thiện một nền hành chính quản trị hiện đại, kiến tạo, gần dân, sát dân, vì nhân dân phục vụ, để mọi lợi ích thuộc về nhân dân,” Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Mục tiêu trở thành nước thu nhập cao vào năm 2045 là một cam kết lịch sử mà thế hệ lãnh đạo hiện nay đã đưa ra với nhân dân, với quốc tế và với chính tương lai Việt Nam. Để làm được điều đó, Việt Nam không thể tiếp tục bước đi nhỏ trong một thế giới đang tăng tốc.

Cuộc 'sắp xếp lại giang sơn' lần này sẽ không chỉ tạo ra một bộ máy hành chính gọn nhẹ mà còn có một hệ sinh thái quản trị đủ hiện đại để dẫn dắt đất nước đến mục tiêu 2045: một quốc gia thu nhập cao, năng động, sáng tạo và đáng sống.

An Nhiên