Sắp xếp lại hệ thống Viện kiểm sát nhân dân

Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến trình bày Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân. Ảnh: An Đăng/TTXVN

Tờ trình của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã nêu rõ sự cần thiết, mục đích, quan điểm xây dựng Luật. Theo đó, việc sửa đổi, bổ sung các quy định của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014 nhằm thể chế hóa các chủ trương của Đảng liên quan đến tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ của Viện kiểm sát nhân dân tại các Nghị quyết, Kết luận của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong tổ chức và hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân các cấp. Theo đó, hệ thống Viện kiểm sát nhân dân được tổ chức, sắp xếp lại gồm: Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh, Viện kiểm sát nhân dân khu vực, Viện kiểm sát quân sự các cấp.

Bên cạnh đó, việc sửa đổi một số nội dung của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014 để bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật. Cụ thể, bổ sung chức danh Cán bộ điều tra, Giám định viên kỹ thuật hình sự để đồng bộ với Luật Tổ chức Cơ quan điều tra hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2021), Luật Giám định tư pháp năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2018, 2020); bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát nhân dân về xử phạt hành chính đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng để bảo đảm đồng bộ, thống nhất dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định về các ngạch Kiểm sát viên, bổ nhiệm Kiểm sát viên, tiêu chuẩn bổ nhiệm Kiểm sát viên, Kiểm sát viên chính, Kiểm sát viên cao cấp, bổ nhiệm Kiểm sát viên trong trường hợp đặc biệt, nhiệm kỳ của Kiểm sát viên, Hội đồng thi tuyển Kiểm sát viên,... để bảo đảm đồng bộ, thống nhất với dự án Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi), Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, bảo đảm đúng tiến độ, lộ trình theo kết luận của Bộ Chính trị và yêu cầu của Quốc hội.

Dự thảo Luật gồm 2 Điều với nội dung sửa đổi, bổ sung 39 Điều, bổ sung 1 Điều mới, bãi bỏ 3 Điều liên quan đến Viện kiểm sát nhân dân cấp cao.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp. Ảnh: An Đăng/TTXVN

Theo báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, Ủy ban tán thành sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện Kiểm sát nhân dân nhằm kịp thời thể chế hóa các nghị quyết, kết luận của Đảng.

Bên cạnh đó, cùng với việc sửa đổi các quy định liên quan đến sắp xếp, tinh gọn bộ máy của Viện kiểm sát nhân dân, sau phiên họp thứ 44 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến đối với dự án Luật, cơ quan chủ trì soạn thảo đã hoàn thiện dự án Luật theo hướng mở rộng phạm vi, sửa đổi thêm một số nội dung lớn liên quan đến chế định Kiểm sát viên nhưng chưa thuyết minh làm rõ cơ sở chính trị, cơ sở thực tiễn của việc đề xuất sửa đổi, chỉ nêu lý do để đồng bộ với Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, trong khi chức năng, nhiệm vụ, nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân và Tòa án nhân dân là khác nhau.

Đáng lưu ý, nhiều nghị quyết, kết luận của Đảng thời gian qua liên quan đến việc tuyển chọn, bổ nhiệm, nhiệm kỳ của các chức danh tư pháp nhưng lại chưa được Tờ trình đề cập. Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo bám sát quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật về căn cứ xây dựng luật theo trình tự, thủ tục rút gọn; cân nhắc thận trọng việc mở rộng phạm vi sửa đổi trong bối cảnh thời gian xây dựng Luật rất khẩn trương, chưa có điều kiện để lấy ý kiến rộng rãi, đánh giá kỹ lưỡng tác động của những nội dung mới được đề xuất sửa đổi, bổ sung.

Về hệ thống Viện kiểm sát nhân dân (khoản 3 Điều 1), Ủy ban tán thành quy định của dự thảo Luật về hệ thống Viện kiểm sát nhân dân gồm 3 cấp (Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh, Viện kiểm sát nhân dân khu vực); kết thúc hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân cấp cao và Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện.

Về thi tuyển chọn Kiểm sát viên, dự thảo Luật bỏ quy định hiện hành về thi nâng ngạch Kiểm sát viên. Đa số ý kiến trong Ủy ban tán thành quy định của dự thảo Luật. Tuy nhiên, việc nâng ngạch Kiểm sát viên là vấn đề quan trọng, liên quan đến nguồn lực bảo đảm và yêu cầu kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ, do đó đề nghị bổ sung quy định giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định việc nâng ngạch Kiểm sát viên. Một số ý kiến đề nghị tiếp tục giữ quy định hiện hành nhằm tạo động lực để Kiểm sát viên không ngừng rèn luyện, phấn đấu.

Về bổ sung số lượng Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Ủy ban nhận thấy, đây là vấn đề quan trọng, liên quan đến chủ trương của Đảng, Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân tối cao là cán bộ thuộc diện Ban Bí thư quản lý. Trước đây, khi sửa Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân vào năm 2014 cũng đã báo cáo xin ý kiến cấp có thẩm quyền về số lượng Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Do đó, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo thực hiện thủ tục xin ý kiến cấp có thẩm quyền theo đúng quy định.

Phan Phương (TTXVN)