Sạt lở núi giữa trời nắng ráo ở Đà Nẵng, 3 người mất tích: Chuyên gia lý giải nguyên nhân

Ngày 15/11, nhóm nghiên cứu do GS.TS Đỗ Minh Đức, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội đã đưa ra những lý giải sơ bộ về vụ sạt lở núi kinh hoàng xảy ra ở thôn Pứt, xã Hùng Sơn, TP Đà Nẵng khiến 3 người nghi bị vùi lấp, mất tích.

Theo phân tích từ các chuyên gia, nguyên nhân chính gây ra sạt lở là tính lưu biến (tạm hiểu là biến dạng diễn ra liên tục theo thời gian) của đất, và trong trường hợp cụ thể này là sét phong hóa có bề dày lớn và tính dẻo rất cao.

Hiện trường sạt lở khiến 3 người mất tích.

Cụ thể, mái dốc do ảnh hưởng của mưa lớn kéo dài trước đó, áp lực nước lỗ rỗng tăng cao, giảm độ bền của đất, làm cho đất chuyển từ trạng thái ổn định sang trạng thái mất ổn định. Do đất có tính dẻo cao nên nó không bị phá hủy ngay lập tức mà chuyển sang trạng thái dẻo. Ở trạng thái này, khối đất sẽ tiếp tục biến dạng theo thời gian cho đến khi lượng biến dạng đủ lớn mới bị phá hủy hoàn toàn, hình thành sạt lở.

Thời gian diễn ra biến dạng có thể được duy trì nhiều ngày, do đất có tính dẻo cao, hệ số thấm nhỏ, khả năng giữ nước trong mái dốc lâu hơn và mặt trượt phát triển sâu, sự phục hồi độ bền do bốc hơi (chuyển từ bão hòa sang không bão hòa) rất chậm và ít có tác dụng. Ngoài ra, không loại trừ khối sạt lở được cung cấp một lượng nước nhất định do thấm từ khu vực chứa nước thường xuyên ở lân cận.

Cũng theo nhóm nghiên cứu của GS.TS Đỗ Minh Đức, việc dẫn đến việc sạt lở ở thôn Pứt, xã Hùng Sơn có thể do nhiều nguyên nhân. Cụ thể, địa chất thuận lợi cho sạt lở (thành phần thạch học, kiến tạo), khu vực có tầng đất phong hóa dày tới hàng vài chục mét và tính dẻo rất cao.

Lực lượng chức năng khoanh vùng khu vực để tìm kiếm nạn nhân mất tích.

Cùng với đó là theo quy luật tự nhiên, do sự thay đổi thường xuyên của nhiệt độ, lượng mưa, đất có tính dẻo cao ở mái dốc bao giờ cũng hình thành hệ thống khe nứt tách. Tính dẻo càng cao, khe nứt phát triển càng sâu, khối trượt có khả năng hình thành thể tích càng lớn.

Do hoạt động nhân sinh trên đất dốc, nhất là việc trồng và khai thác cây keo lai như hiện nay, các hoạt động xây dựng… đã thúc đẩy nhanh và mạnh sự hình thành, phát triển các vết nứt sâu trên mái dốc.

Ngoài ra, một nguyên nhân khác là mưa lớn và kéo dài trong thời gian cuối tháng 10, đầu tháng 11 vừa qua đạt tới lượng rất lớn (tại lân cận khu vực sạt lở từ 23-29/10 đã mưa trên 600mm, ngày 1-3/11 mưa hơn 100mm), vượt ngưỡng duy trì trạng thái ổn định của rất nhiều vùng đất dốc.

Nhóm chuyên gia cũng đưa ra dấu hiệu nhận biết việc sạt lở sớm ở các khu vực vùng núi là các khe nứt kéo dài luôn xuất hiện trên mái dốc trước khi sự dịch chuyển lớn thực sự xảy ra. Do vậy cần thường xuyên rà soát phát hiện sớm dấu hiệu phát sinh khối trượt lớn như khe nứt kéo dài trên mái dốc. Đồng thời, cần lưu ý hơn các khối trượt dọc các sông, suối, dòng chảy.

Lưu ý các khu vực lân cận rừng sản xuất trồng cây keo lai đã qua nhiều năm trồng và khai thác. Các khu vực phía trên mái dốc mới có các hoạt động xây dựng đường, đường dây điện cao thế...

Trước đó, khoảng 9h30 ngày 14/11, tại khu vực đầu nguồn cách đập dâng nước của người dân và Đồn Biên phòng Ga Ry khoảng 250m, xảy ra vụ sạt lở đất quy mô lớn, vùi lấp nhiều khu vực và gây tắc đường giao thông hơn 200m.

Vụ việc đã khiến 3 người dân mất tích, gồm ông Zơ Râm Nhô (công an viên), bà Bríu Thị Tép (vợ ông Nhô) và cháu Hôíh Zi Nút. Ngoài thiệt hại về người, vụ sạt lở còn làm hư hỏng 4 xe máy, 5 nhà Jun (nhà đi làm rẫy), 9 con bò và 15ha đất rẫy của người dân.

Thanh Đức