'Sát thủ' vô hình trong thú bông, dép nhựa

Những thông tin dồn dập gần đây khiến không ít phụ huynh giật mình lo lắng khi những món đồ tưởng chừng vô hại lại có thể trở thành hiểm họa đối với sức khỏe con trẻ.

Tiêu hủy gần 2.000 thú bông "Baby Three" chứa hóa chất vượt ngưỡng. Ảnh: Công an tỉnh Quảng Ninh

Khi đồ chơi trở thành hiểm họa…

Mới đây, lực lượng chức năng tỉnh Quảng Ninh đã kiểm tra và phát hiện một xe tải chở gần 2.000 con thú nhồi bông “Baby Three” không có hóa đơn, chứng từ, không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Điều đáng lo ngại hơn, kết quả giám định cho thấy, toàn bộ số thú bông này có hàm lượng formaldehyde vượt quá mức cho phép theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng.

Formaldehyde là một hóa chất công nghiệp thường được sử dụng trong xử lý vải, keo dán và gỗ công nghiệp. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Cơ quan Nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC), formaldehyde là chất được xếp vào nhóm 1 - nhóm có bằng chứng rõ ràng gây ung thư ở người. Từ năm 2004, formaldehyde chính thức bị liệt vào danh sách các chất gây ung thư mũi - họng và có liên quan đến ung thư bạch cầu dòng tủy.

Cũng theo Hội Huyết học Mỹ (ASH), formaldehyde là chất làm tăng nguy cơ mắc bệnh bạch cầu. Khả năng phơi nhiễm chất này tại nhà vẫn có thể xảy ra do formaldehyde có trong sản phẩm gỗ ép (nhằm chống mối mọt), một số chất làm mát không khí, vải bọc, giấy dán tường…

Phân tích thêm về mối nguy hại của hóa chất này với sức khỏe con người, PGS.TS Trần Hồng Côn, nguyên giảng viên Khoa Hóa học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết, formaldehyde là hóa chất không màu, mùi hăng, dễ bắt lửa và xuất hiện trong ván ép, gỗ nén, chất khử trùng tại cơ sở y tế, dùng để ướp xác và tiệt trùng dụng cụ trong phòng thí nghiệm, chống co rút sợi vải trong dệt may. Riêng với thú bông, lớp bọc ngoài dễ chứa hóa chất này do quá trình xử lý vải trong sản xuất. Nếu tồn dư vượt ngưỡng, formaldehyde có thể gây hại nghiêm trọng đối với sức khỏe.

Cùng thời điểm này, mạng xã hội Trung Quốc xôn xao sau khi Trung tâm Phát triển phúc lợi công cộng bảo vệ môi trường không rác thải Thâm Quyến (Non-Toxic Pioneer) tại Quảng Đông công bố kết quả điều tra về chất lượng các mẫu dép trẻ em phổ biến cho thấy, nhiều loại dép nhựa trẻ em bán trên sàn thương mại điện tử chứa hàm lượng chất phthalates vượt mức cho phép.

Cụ thể, trong số 50 đôi dép xăng đan trẻ em bằng chất liệu PVC có 25 đôi chứa hàm lượng phthalates vượt quá tiêu chuẩn với mức trung bình là 365 lần và mức cao nhất là 509 lần. Một mẫu đã bán được hơn một triệu đôi với mức phthalates vượt tiêu chuẩn gấp 496 lần. Đáng lưu ý, trong số 25 mẫu vượt ngưỡng tiêu chuẩn, có tới 80% không dán nhãn, tức không có thông tin về thương hiệu, nhà sản xuất hay tiêu chuẩn áp dụng.

Các loại dép nhựa không nguồn gốc có màu sắc bắt mắt trên thị trường tiềm ẩn nguy cơ gây hại cho sức khỏe. Ảnh: Thu Trang

Phthalates là một chất hóa học được sử dụng như một chất để giúp nhựa dẻo, mềm hơn, đồng thời tăng khả năng chịu nhiệt ở các sản phẩm. Chất này thường có mặt trong các sản phẩm nội thất ô tô, ống nhựa, đồ chơi kém chất lượng, đồ nhựa không nhãn mác, xuất xứ... Việc tiếp xúc quá nhiều với chất này trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ dậy thì sớm, hen suyễn, dị ứng và rối loạn tăng động giảm chú ý...

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên cán bộ Viện Công nghệ sinh học và Công nghệ thực phẩm (Đại học Bách khoa Hà Nội) cảnh báo, khi xâm nhập vào cơ thể, phthalates có thể làm rối loạn hoạt động của các tuyến nội tiết. Đối với trẻ em, khi tiếp xúc với nhóm chất này, nguy cơ mắc các bệnh hen suyễn và dị ứng là rất cao. Nguy hiểm hơn, nhóm chất này có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, làm dậy thì sớm ở bé gái hoặc giảm chất lượng tinh trùng ở bé trai.

Với liều lượng phthalates cao như các mẫu dép vừa bị phát hiện, nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe là rất nghiêm trọng. Trong khi đó, formaldehyde có thể tồn dư trên vải thú bông, khăn, áo trẻ sơ sinh và thẩm thấu qua da, gây kích ứng, dị ứng hoặc ảnh hưởng đến hệ miễn dịch non nớt của trẻ nhỏ.

Các chuyên gia đều khẳng định, cả formaldehyde và phthalates đều không thể phát hiện bằng cảm quan bởi vì các hóa chất này không có màu, không mùi hoặc đã bị che giấu bằng hương liệu. Chỉ có xét nghiệm tại phòng thí nghiệm mới xác định được. Vì vậy, điều quan trọng nhất là người tiêu dùng cần lựa chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, tem nhãn đầy đủ và đạt tiêu chuẩn kiểm định an toàn.

Cần thay đổi tư duy tiêu dùng

Sau khi các thông tin cảnh báo được lan truyền trên mạng xã hội, trên các diễn đàn, đặc biệt là tại các diễn đàn nuôi dạy con, không ít người bày tỏ sự hoang mang trước các sản phẩm trôi nổi, đặc biệt là hàng “giá rẻ, mẫu mã đẹp” nhưng không có nguồn gốc rõ ràng.

Chị Nguyễn Thanh Hương (35 tuổi, ở quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) chia sẻ: “Con tôi rất thích thú bông và dép có hình siêu nhân hay các nhân vật trong phim hoạt hình. Tôi thường mua trên mạng vì giá rẻ, mẫu mã đẹp. Đọc tin tức mới thấy sợ. Không ngờ món đồ mình nghĩ vô hại lại có thể nguy hiểm tới sức khỏe đến thế. Tôi mong các cơ quan chức năng tăng cường kiểm soát thị trường, đặc biệt với các sản phẩm dành cho trẻ nhỏ”.

Còn anh Nguyễn Văn Mạnh (45 tuổi ở quận Ba Đình, Hà Nội) nói: “Nhà có hai đứa con nhỏ, tôi thường xuyên mua dép nhựa, quần áo cho con trên mạng xã hội. Khi mua tôi chỉ quan tâm đến giá cả, mẫu mã chứ không để ý đến nguồn gốc, xuất xứ và cũng không bao giờ để ý tem nhãn hay kiểm định. Giờ tôi thấy cần thay đổi tư duy tiêu dùng, không thể chủ quan nữa”.

Thu hồi thú bông "Baby Three" không nguồn gốc. Ảnh: Công an tỉnh Quảng Ninh

Trên thực tế, các mặt hàng đồ chơi trẻ em hiện bày bán tràn lan ngoài thị trường rất khó chứng minh chất lượng, mức độ an toàn. Đa số các cửa hàng đều lựa chọn các loại đồ chơi có giá thành thấp, không rõ nguồn gốc, xuất xứ để kinh doanh nhằm đánh vào tâm lý ham rẻ của người dân. Vì vậy, hệ lụy tới sức khỏe con trẻ là khôn lường.

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh nhấn mạnh, trẻ em có làn da mỏng, hệ miễn dịch chưa hoàn thiện nên dễ bị tổn thương bởi hóa chất độc hại. Một món đồ chơi vài chục ngàn, đôi dép giá rẻ không nguồn gốc, xuất xứ nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro về sức khỏe. Do đó, các phụ huynh cần cảnh giác và đầu tư đúng mực cho sự an toàn của trẻ.

Các nhà khoa học cũng đưa ra kiến nghị, các cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra chất lượng định kỳ với đồ chơi, sản phẩm dệt may, dép nhựa trẻ em, đồng thời, yêu cầu các sàn thương mại điện tử công khai thông tin kiểm định chất lượng sản phẩm. Qua kiểm tra, nếu lực lượng chức năng phát hiện vi phạm, cần xử phạt nghiêm hành vi kinh doanh hàng kém chất lượng, nhập lậu.

Cùng với đó, việc tăng cường tuyên truyền để phụ huynh nâng cao nhận thức tiêu dùng an toàn là cần thiết. Thay vì chạy theo giá rẻ, mẫu mã lòe loẹt, bắt mắt, phụ huynh nên chọn đồ chơi từ các thương hiệu uy tín, sản phẩm có chứng nhận an toàn... để bảo vệ sức khỏe con em mình.

Thu Trang