Sáu nhóm bệnh dễ bùng phát sau mưa lũ, coi chừng thành dịch
Bão lũ không chỉ tàn phá tài sản, hạ tầng mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ dịch bệnh. Trong cuộc trao đổi với báo Tiền Phong, PGS.TS Đỗ Duy Cường – Viện trưởng Viện Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai cho biết có tới 6 nhóm bệnh truyền nhiễm thường bùng phát sau mưa lũ, đe dọa sức khỏe cộng đồng nếu không được phòng ngừa kịp thời.
Thưa bác sĩ, vì sao sau bão lũ, thiên tai, người dân lại dễ đối mặt với nguy cơ bùng phát dịch bệnh?
Sau bão lũ, bùn đất, xác động vật, chất thải làm ô nhiễm nguồn nước và không khí. Gia súc, vật nuôi, cây trồng cũng bị ảnh hưởng, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, vi nấm và kí sinh trùng phát triển. Hậu quả là môi trường sống xuống cấp, sức khỏe cộng đồng bị đe dọa nghiêm trọng. Trên thực tế, có tới 6 nhóm bệnh truyền nhiễm thường xuất hiện trong mùa mưa lũ mà người dân cần hết sức cảnh giác.
Bác sĩ có thể cho biết cụ thể những nhóm bệnh nào thường gặp nhất?
Nhóm bệnh đầu tiên là nhiễm trùng đường tiêu hóa. Nguyên nhân chủ yếu là nguồn nước ăn uống, sinh hoạt bị ô nhiễm. Khi điều kiện vệ sinh không đảm bảo, ruồi nhặng xuất hiện nhiều, việc bảo quản thực phẩm khó khăn, nguy cơ mắc các bệnh như tả, lị, thương hàn, nhiễm E.coli, kí sinh trùng là rất cao. Những bệnh này có thể gây tiêu chảy, sốt, mất nước, thậm chí lây lan thành dịch. Cách phòng tránh quan trọng nhất là ăn chín uống sôi, rửa tay bằng xà phòng, sử dụng nguồn nước sạch và không dùng thực phẩm ôi thiu.
Một nhóm bệnh khác là nhiễm trùng đường hô hấp. Sau mưa lũ, không khí ẩm thấp, ô nhiễm khiến nhiều người mắc viêm họng, viêm phế quản, cúm hoặc COVID-19. Trẻ em, người cao tuổi và người có bệnh nền là những đối tượng dễ bị tổn thương. Các triệu chứng thường gặp là sốt, ho, đau họng, khó thở. Người dân cần giữ ấm, vệ sinh môi trường, ăn uống đủ chất và đi khám ngay khi có biểu hiện bất thường.
PGS.TS Đỗ Duy Cường khám cho bệnh nhân vùng lũ.
Mùa mưa bão là điều kiện lí tưởng cho muỗi sinh sản. Sốt xuất huyết Dengue là bệnh đáng ngại nhất, có thể gây tử vong nếu ở mức độ nặng. Người bệnh thường sốt cao, đau nhức, mệt mỏi, có thể kèm xuất huyết.
Ngoài ra, viêm não Nhật Bản do muỗi Culex mang virus JEV truyền bệnh và có thể lây lan trong cộng đồng. Bệnh nhân có thể co giật, hôn mê, tổn thương não, nguy cơ tử vong cao.
Để phòng ngừa, người dân cần diệt bọ gậy, xử lí nước đọng, ngủ màn kể cả ban ngày, mặc quần áo dài và tiêm vắc xin khi có chỉ định.
Bên cạnh đó, còn những bệnh nào lây truyền trực tiếp từ nước bẩn không, thưa ông?
Có. Sau lũ lụt, nhiều vi khuẩn phát triển trong môi trường nước bẩn và gây bệnh cho con người qua vết thương hở hoặc đường hô hấp. Uốn ván, bệnh Whitmore, Leptospira, Aeromonas hydrophila hay Vibrio vulnificus đều là những bệnh nguy hiểm, có thể gây suy gan, suy thận, nhiễm trùng nặng, thậm chí tử vong.
Bệnh uốn ván: Bệnh nhân có vết thương do tiếp xúc có bụi bẩn, nước bẩn... bị băng kín hoặc còn dị vật trong vết thương. Biểu hiện cứng hàm, co giật trên nền co cứng.
Bệnh Whitmore là bệnh phát triển vào mùa mưa, lây qua đường hô hấp hoặc tiếp xúc với đất bẩn. Biểu hiện sốt, sưng, viêm tạo apxe ở một số vị trí trên cơ thể.
Bệnh Leptospira: sau khi tiếp xúc với nước bẩn, 1 đến 2 tuần xuất hiện sốt cao, rét run, buồn nôn, nôn, đau đầu dữ dội, đau cơ, nhất là đau cơ vùng lưng, bụng, cơ bắp chân và đùi. Sau pha sốt là pha vàng da, có thể có suy gan, suy thận.
Bệnh do Aeromonas hydrophila: vi khuẩn thường trú ngụ tại môi trường nước ấm và vùng nước lợ ven biển. Bệnh lây do nuốt phải vi khuẩn hoặc qua các vết trầy, xước da, vết cắt, mụn, nhọt, lở loét khi tiếp xúc với nguồn nước bẩn. Biểu hiện sốt, sưng đau hoại tử vùng mô tổn thương, có thể sốc, suy đa tạng.
Bệnh do Vibrio Vulnifcus: vi khuẩn hay kí sinh trong các loài hải sản như tôm, ốc, cá biển... Lây qua tiêu thụ hải sản bị ô nhiễm hoặc có vết thương hở tiếp xúc trực tiếp với nước biển có chứa các vi khuẩn. Biểu hiện là tiêu chảy, đau bụng, buồn nôn, sốt, nhiễm trùng da, có thể sốc và suy đa tạng.
Ngoài ra viêm da, nấm da, ghẻ lở, hắc lào, lang ben… thường gặp sau lũ. Nguyên nhân là tiếp xúc với nước bẩn, mặc quần áo ẩm ướt hoặc vệ sinh kém. Tại nơi mưa lũ, nếu không có nước giếng đã được khử trùng thì phải đánh phèn hoặc lọc nước bằng cát. Không mặc quần áo ẩm ướt, không bơi lội, tắm gội hoặc chơi đùa trong vùng nước ngập. Hạn chế lội vào vùng nước bẩn tù đọng, nếu bắt buộc phải lội thì ngay sau đó phải vệ sinh bằng nước sạch và lau khô, kể cả kẽ chân, kẽ tay.
Sau mưa lũ nguy cơ bùng phát dịch đau mắt.
Mùa mưa lũ làm gia tăng các bệnh đau mắt đỏ, viêm kết mạc, viêm bờ mi, tắc lệ đạo. Cách phòng chống là không rửa mặt hoặc tắm bằng nước bẩn, không để trẻ em tắm gội chơi đùa với nước bẩn, rửa tay bằng xà phòng với nước sạch, không dùng chung khăn mặt và chậu chung với người bị đau mắt đỏ, tra thuốc nhỏ mắt Chloramphenicol 0,4% hoặc Agrirol 1% cho những người tiếp xúc với nước bẩn. Chú ý diệt ruồi vì ruồi truyền bệnh đau mắt đỏ từ người bệnh sang người lành.
Từ thực tế đó, ông có lời khuyên gì chung cho người dân để bảo vệ sức khỏe trong mùa mưa lũ?
Quan trọng nhất là đảm bảo vệ sinh môi trường, sử dụng nguồn nước sạch, chú ý an toàn thực phẩm và tiêm phòng đầy đủ. Người dân cần chủ động phòng bệnh, bởi phòng ngừa luôn hiệu quả và ít tốn kém hơn so với điều trị khi bệnh đã bùng phát. Khi có dấu hiệu bất thường, cần đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
