Sau sáp nhập tỉnh thành, kinh tế đêm sẽ bùng nổ?

Vào những buổi tối mùa hè oi ả, chị Hường (Khu đô thị Xa La, Hà Đông, Hà Nội), thường cùng con nhỏ xuống khu vực chân tòa nhà hóng gió. Những lúc như vậy, chị Hường thường xuyên bắt gặp hình ảnh những tốp khách du lịch người Trung Quốc lưu trú tại một khách sạn 4 sao gần đó cũng đang thong dong dạo bộ. Họ dừng lại trước các cửa hàng tạp hóa, chăm chú nhìn ngắm các quầy hàng nhưng rồi nhanh chóng lướt qua vì không có gì thực sự thu hút. Những khách du lịch ấy có vẻ sẵn sàng chi tiêu, nhưng tiếc rằng khu vực quanh đây vốn chỉ phục vụ cư dân địa phương, thiếu vắng hoàn toàn các sản phẩm, dịch vụ du lịch đặc trưng về đêm.

Cơ hội vàng chưa khai thác hết

Câu chuyện của chị Hường phản ánh phần nào thực trạng phổ biến hiện nay: kinh tế đêm tại nhiều khu vực ở Việt Nam vẫn đang bỏ lỡ lượng chi tiêu đáng kể từ dòng khách du lịch quốc tế lẫn nội địa. Ban ngày, du khách có thể thăm quan các danh thắng nổi tiếng, nhưng khi đêm xuống, ngoài những khu phố trung tâm đông đúc, phần lớn các khu vực ngoại vi, khu dân cư, hay những đô thị mới đều rơi vào trạng thái “tối đèn, vắng bóng dịch vụ”.

Phố đêm tại Bãi Cháy, Hạ Long, Quảng Ninh.

Ngay cả ở những điểm du lịch trọng điểm như Hạ Long (Quảng Ninh), thách thức giữ chân khách lưu trú lâu hơn vẫn chưa có lời giải căn cơ. Tại tọa đàm tổ chức đầu tháng 6 ở Quảng Ninh, ông Nguyễn Quang Sơn, Phó tổng giám đốc APC Corporation, chia sẻ thực trạng, nhiều du khách châu Âu, châu Mỹ đến Hạ Long chỉ nghỉ lại một đêm trên du thuyền, rồi sáng hôm sau quay lại Hà Nội luôn. Điều đó cho thấy sản phẩm du lịch chưa đủ sức hấp dẫn.

Ông Sơn cho biết gần đây các công ty lữ hành cùng bàn bạc nhằm tạo ra các sản phẩm du lịch mới, đồng bộ hơn: ban ngày thăm biển, tối đến có các show diễn nghệ thuật, chương trình giải trí độc đáo, chợ đêm, phố ẩm thực… để kéo dài thời gian lưu trú và tăng chi tiêu của khách.

Thực tế, nhiều thành phố lớn trên thế giới từ lâu đã xem kinh tế đêm như “mỏ vàng” không thể bỏ qua. Theo nghiên cứu của Ernst & Young, ngành công nghiệp đêm tại Anh đóng góp khoảng 6% GDP quốc gia với quy mô gần 66 tỷ bảng Anh, tạo hơn 1,25 triệu việc làm. Tại Mỹ, riêng thành phố New York - “thành phố không ngủ” - kinh tế đêm mỗi năm tạo ra hơn 35 tỷ USD và 300.000 việc làm. Sydney (Úc) có giá trị kinh tế đêm ước đạt hơn 27 tỷ USD mỗi năm.

Không cần đi quá xa, ngay tại khu vực lân cận như Bangkok, Pattaya (Thái Lan) hay Macau (Trung Quốc), kinh tế đêm đã trở thành trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển du lịch. Những khu phố đêm ẩm thực, khu mua sắm, show trình diễn nghệ thuật, tiệc tùng thâu đêm không chỉ tăng nguồn thu mà còn góp phần xây dựng thương hiệu du lịch toàn cầu.

Từ năm 2020, Việt Nam đã có Đề án phát triển kinh tế ban đêm, song cho đến nay vẫn chưa có nhiều bước đột phá. Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được mới đây nhấn mạnh trong cuộc làm việc với UBND quận 1: “Kinh tế đêm không phải là ăn nhậu vỉa hè bê bết ở quận 1. Đó phải là những hoạt động hiện đại, mang đậm bản sắc văn hóa và hình ảnh thành phố

TP.HCM từ lâu đã được biết đến là "thành phố không ngủ" với hàng loạt hoạt động về đêm sôi động. Dù vậy, đến nay các chính sách cụ thể để thúc đẩy mô hình này vẫn còn hạn chế.

"Hiện nay các tour về đêm chỉ bán được khi có khách yêu cầu, chưa thể khởi hành thường xuyên. Chúng tôi vẫn đang chờ đợi sự đa dạng và ổn định chất lượng của các dịch vụ và hạ tầng du lịch để có thể phát triển toàn diện các sản phẩm du lịch đêm", bà Trần Thị Bảo Thu, giám đốc truyền thông Công ty Vietluxtour - đơn vị đã phối hợp với UBND quận 1 để phát triển các tuyến tham quan đêm, nêu thực trạng.

Hay Hội An, lâu nay cũng đã triển khai một số mô hình dịch vụ kinh tế đêm rất tốt nhưng ở góc độ quản lý du lịch, ông Nguyễn Thanh Hồng, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao & Du lịch Quảng Nam cho biết để phát triển đồng bộ, hiệu quả cần phải có sự nghiên cứu, xây dựng đề án bài bản gắn với quy hoạch khu vực (vùng vệ tinh, bên ngoài phố cổ) và tăng đầu tư cho các hoạt động dịch vụ về đêm như văn hóa, sự kiện, vui chơi, giải trí phục vụ du khách cả đêm, nhất là khách quốc tế…

Sáp nhập địa phương: Cơ hội mở rộng 'bản đồ đêm'

Nhìn từ miền Trung, TP. Đà Nẵng hiện đang nổi bật như địa phương phát triển kinh tế đêm hiệu quả với nhiều sản phẩm du lịch, dịch vụ nổi bật. Khu phố du lịch An Thượng, bãi biển đêm Mỹ An, phố đi bộ Bạch Đằng, chợ đêm Sơn Trà, tour du ngoạn sông Hàn về đêm… đã tạo ra hệ sinh thái dịch vụ ban đêm phong phú, kéo dài hoạt động du lịch cả ngày lẫn đêm.

Cũng bởi vậy, việc sáp nhập Quảng Nam và Đà Nẵng đang nhận được nhiều kỳ vọng sẽ hình thành không gian phát triển rộng lớn. Các địa phương sẽ được tận dụng kinh nghiệm, chính sách và hạ tầng của nhanh để bứt phá, tạo nên chuỗi giá trị du lịch, dịch vụ ban đêm liên hoàn, góp phần gia tăng thời gian lưu trú và mức chi tiêu của du khách.

Phố đi bộ ven sông Hàn, TP. Đà Nẵng nhìn từ cầu Rồng.

Ông Lê Tấn Thanh Tùng, Phó Tổng Giám đốc Công ty Du lịch - Sự kiện - Vận chuyển Vitraco phân tích: “Sau sáp nhập, vùng đông ven biển Quảng Nam sẽ có cơ hội tiếp cận nguồn lực đầu tư lớn hơn, kể cả nguồn vốn FDI và doanh nghiệp dịch vụ du lịch đã hoạt động tại Đà Nẵng. Các doanh nghiệp này có thể mở rộng hoạt động về phía Nam của thành phố nên mang đến cơ hội rất nhiều cho các ngành nghề, dịch vụ du lịch, nhất là kinh tế đêm.

Du khách sẽ không còn cảm giác bị giới hạn về không gian địa giới hành chính như trước nên đi chơi đêm nhiều hơn. Chưa kể, giờ giấc hoạt động các khu điểm về đêm lúc này cũng sẽ đồng nhất hơn theo hướng TP. Đà Nẵng đang thực hiện”.

Song, theo ông Lê Quốc Việt, Chủ nhiệm CLB Điểm đến Quảng Nam, vấn đề mấu chốt là quy hoạch cần được tính toán kỹ lưỡng, mỗi khu vực nên có bản sắc riêng. Chẳng hạn, Hội An vẫn có thể phát triển kinh tế đêm theo hướng nhẹ nhàng, sinh thái: như tái hiện làng chài Cẩm An về đêm, tổ chức các trải nghiệm đánh bắt cá cùng ngư dân, các phiên chợ đêm làng nghề… phù hợp với du khách yêu thích không gian yên bình, thay vì chạy đua với những quán bar, vũ trường sôi động như các đô thị lớn.

Quốc hội vừa qua đã chính thức thông qua nghị quyết mang tính lịch sử về việc sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh. Theo nghị quyết này, cả nước sẽ còn lại 34 tỉnh/thành, giảm 29 đơn vị so với trước đây. Nhìn rộng ra, cơ hội tái cấu trúc chiến lược đối với kinh tế đêm, cũng như phát triển du lịch không chỉ dừng lại ở Quảng Nam - Đà Nẵng mà sẽ là nhiều địa phương khác nữa như Hải Phòng - Hải Dương, Đắk Lắk - Phú Yên, Lào Cai - Yên Bái,...

Các địa phương có thể dễ dàng phối hợp hơn trong quản lý tài nguyên du lịch, kết nối hạ tầng và tổ chức tour tuyến đồng bộ, nhờ vậy tạo ra chuỗi giá trị du lịch liên hoàn, hấp dẫn và bền vững hơn.

Trong đó, để kinh tế đêm thực sự trở thành động lực lớn, theo các chuyên gia, cần một chiến lược tổng thể và đồng bộ hơn. Các địa phương cần có quy hoạch phân vùng sản phẩm phù hợp từng nhóm đối tượng khách du lịch; tạo sự khác biệt, đa dạng hóa hoạt động văn hóa, nghệ thuật, giải trí, mua sắm, sự kiện đặc sắc. Bên cạnh đó, cầm đảm bảo an ninh, an toàn trật tự về đêm; đầu tư hạ tầng chiếu sáng, giao thông thuận tiện, dịch vụ hỗ trợ du khách 24/7.

Mùa cao điểm du lịch đã đến, câu chuyện kinh tế đêm một lần nữa cần được bàn thảo thấu đáo, không chỉ để phục vụ du khách tốt hơn, mà còn là động lực tăng trưởng lâu dài cho từng địa phương và cả nền kinh tế.

Ông Nguyễn Phạm Kiên Trung, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Du lịch Bình Định

Một trong những thách thức lớn của Quy Nhơn trước đây là du khách thường chỉ ở ngắn ngày rồi đi, chủ yếu vì thiếu các hoạt động về đêm. Khi phố đi bộ được hình thành, khách du lịch sẽ có thêm lý do để kéo dài thời gian lưu trú, điều này cũng đồng nghĩa với việc tăng mạnh mức chi tiêu vào khách sạn, nhà hàng, mua sắm, phương tiện di chuyển…

PGS.TS Nguyễn Ngọc Sơn, Đại học Kinh tế Quốc dân

Dù kinh tế đêm ở các địa phương đã đạt được những bước tiến đầu tiên nhờ các chính sách hỗ trợ, nhưng vẫn cần giải quyết những hạn chế nhằm tăng chất lượng kinh tế đêm. Du khách không chỉ muốn trải nghiệm ẩm thực mà còn mong chờ các chương trình văn nghệ đường phố mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc, đặc biệt là các buổi biểu diễn ứng dụng công nghệ hiện đại của nghệ sĩ nổi tiếng…

Ông Nguyễn Quốc Kỳ, sáng lập Vietravel

Để kinh tế đêm phát triển bài bản, TP. HCM cần có chiến lược rõ ràng, không chỉ cần quy hoạch khu vực kinh doanh mà còn phải đầu tư đồng bộ vào hạ tầng giao thông và dịch vụ hỗ trợ. Việc tận dụng khu vực này không chỉ giúp tăng thêm giá trị kinh tế mà còn góp phần chỉnh trang đô thị, tránh tình trạng đất ven sông bị bỏ hoang, lãng phí tài nguyên.

Đỗ Kiều