Sẽ cân nhắc thiệt hại của ngành thép khi điều tra thép nhập khẩu

Mới đây, 2 doanh nghiệp (DN) sản xuất thép cán nóng (HRC) tại Việt Nam bao gồm Tập đoàn Hòa Phát và Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh đã gửi hồ sơ đến Cục Phòng vệ thương mại đề nghị khởi xướng điều tra chống bán phá giá đối với sản phẩm thép cán nóng HRC nhập khẩu từ Trung Quốc vào Việt Nam. Nguyên nhân là do sản lượng thép nhập khẩu tăng đột biến cũng như giá thép cán nóng từ Trung Quốc giảm mạnh.

Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, trong 2 tháng đầu năm 2024, Việt Nam đã nhập 1,89 triệu tấn HRC với giá trị nhập khẩu trên 1 tỷ USD. Trong đó, nguồn thép từ Trung Quốc là 1,4 triệu tấn, chiếm 74,2% tổng lượng nhập khẩu. Từ quý I/2023 đến nay, giá HRC của Trung Quốc đã giảm từ 618 USD/tấn xuống còn khoảng 520 - 560 USD/tấn tùy loại. Hòa Phát và Formosa Hà Tĩnh cho rằng, việc giá thép nhập khẩu giảm có thể gây ra tình trạng cạnh tranh không lành mạnh, ảnh hưởng đến sản xuất trong nước. Vì vậy, cần áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với sản phẩm HRC nhập khẩu.

Trước thông tin này, tập thể 9 DN tôn mạ và ống thép Việt Nam bao gồm Công ty cổ phần Tập đoàn Hoa Sen, Công ty cổ phần Thép TVP, Công ty cổ phần Tôn Đông Á, Công ty cổ phần Thép Nam Kim, Công ty Tôn Phương Nam, Công ty cổ phần Tôn Pomina, Công ty cổ phần Sản xuất Thép Vina One, Công ty cổ phần Sản xuất Kinh doanh Thép Việt Nhật và Công ty cổ phần Kim khí Nam Hưng đồng thuận gửi công văn đến các cơ quan liên quan để phản biện trước khả năng điều tra chống bán phá giá HRC nhập khẩu.

Theo DN, nếu Việt Nam khởi xướng điều tra chống bán phá giá đối với sản phẩm thép HRC nhập khẩu, DN lo ngại sẽ gây ra những hậu quả tiêu cực không chỉ đối với ngành thép mà còn đối với toàn nền kinh tế. Bởi việc áp thuế phòng vệ thương mại hoặc xây dựng bất kỳ rào cản thuế quan, phi thuế quan nào khác đối với HRC nhập khẩu đều làm giảm khả năng cạnh tranh của các DN sản xuất tôn mạ và ống thép Việt Nam tại cả thị trường nội địa lẫn thị trường xuất khẩu.

Các DN này cho rằng, tại Việt Nam, chỉ có DN gồm Hòa Phát và Formosa Hà Tĩnh có khả năng sản xuất sản phẩm thép cán nóng HRC, chiếm gần 80% thị phần gần HRC nội địa, phần còn lại được cung cấp bởi các công ty thương mại nhập khẩu HRC và bán lại cho các công ty tôn mạ và ống thép. Do vậy, trước thông tin có thể sẽ khởi xướng điều tra chống bán phá giá đối với sản phẩm HRC nhập khẩu từ Trung Quốc vào Việt Nam, DN lo ngại: Nếu áp thuế chống bán phá giá đối với thép HRC nhập khẩu, sẽ khiến nguồn cung ngày càng khan hiếm và vô hình trung sẽ tạo ra thế độc quyền cho 2 DN sản xuất trong nước. Khi đó, các DN trong ngành tôn mạ và ống thép sẽ chịu ảnh hưởng nghiêm trọng và người tiêu dùng cũng sẽ phải sử dụng thép nội giá cao, tăng gánh nặng lên vai người tiêu dùng.

Theo nhóm các DN sản xuất tôn mạ, ống thép, nhu cầu tiêu thụ HRC của toàn Việt Nam hiện đang nằm trong khoảng 10 triệu đến hơn 13 triệu tấn mỗi năm, vừa phục vụ cho việc sản xuất thành phẩm, vừa dự trữ lượng hàng tồn kho cần thiết cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, sản lượng nội địa chỉ khoảng 8 triệu tấn. Giả định Hòa Phát và Formosa chạy tối đa công suất và chỉ bán nội địa, không bán xuất khẩu thì vẫn không đáp ứng được nhu cầu trong nước.

Bên cạnh đó, hiệu quả sử dụng công suất của Hòa Phát đã đạt gần đỉnh là 97% trong năm 2023 và Formosa đạt hiệu quả sử dụng công suất khá tốt là 73% trong năm 2023. Như vậy, cung HRC trong nước hiện đang không thể đáp ứng đủ nhu cầu, buộc các DN Việt Nam phải nhập khẩu. Ngoài ra, nhóm DN này cho rằng thép Trung Quốc nhập khẩu vào Việt Nam không bán phá giá.

Về vấn đề này, trao đổi với PV bên lề cuộc họp báo thường kỳ của Bộ Công Thương chiều 29/3, ông Chu Thắng Trung, Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ Thương mại cho biết, Bộ Công Thương đã nhận được hồ sơ yêu cầu áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại (biện pháp chống bán phá giá) của một số DN sản xuất trong nước đối với sản phẩm thép HRC nhập khẩu từ Ấn Độ, Trung Quốc vào Việt Nam. Theo ông Trung, trong quá trình điều tra chống bán phá giá đối với sản phẩm thép HRC nhập khẩu, Cục cũng sẽ tính đến thiệt hại đối với các DN tôn mạ, ống thép. Hiện tại, Cục đang trong quá trình xem xét hồ sơ do các bên liên quan cung cấp.

Theo quy trình, khi nhận thấy có dấu hiệu hành vi phá giá từ hàng hóa nhập khẩu, gây thiệt hại cho ngành sản xuất trong nước, các DN có quyền nộp hồ sơ yêu cầu chống bán phá giá. Sau đó, Cục sẽ thẩm định tính hợp lệ của bộ hồ sơ. Quá trình này kéo dài 15 ngày. Nếu hồ sơ chưa hợp lệ, cơ quan điều tra sẽ thông báo các DN nộp hồ sơ bổ sung. Nếu hồ sơ hợp lệ, trong vòng 45 ngày, căn cứ vào kiến nghị của cơ quan điều tra, Bộ Công Thương sẽ quyết định việc điều tra hay không điều tra. Thời hạn điều tra sẽ kéo dài 12 - 18 tháng.

Trong thời gian đó, Cục Phòng vệ thương mại sẽ yêu cầu các bên liên quan cung cấp chứng cứ để xem xét một cách toàn diện, khách quan. Từ đó, cơ quan này đưa ra kiến nghị và Bộ Công Thương sẽ đưa ra kết luận cuối cùng về việc áp thuế hay không và mức thuế là bao nhiêu? Kể cả khi Bộ Công Thương quyết định khởi xướng điều tra cũng sẽ chưa có biện pháp nào áp dụng đối với thép nhập khẩu.

Trên cơ sở các ý kiến, bằng chứng của các bên liên quan và đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng của DN trong vụ việc này, Cơ quan điều tra sẽ tiến hành thẩm định chi tiết hồ sơ theo đúng quy định của pháp luật để báo cáo Bộ trưởng Bộ Công Thương ra quyết định điều tra hoặc không điều tra.

"Trong quá trình điều tra, Cục Phòng vệ thương mại sẽ xem xét tất cả yếu tố khách quan, trên cơ sở đó sẽ có kiến nghị. Thời điểm hiện tại, chúng tôi chưa thể nói trước được điều gì, chúng tôi sẽ cân nhắc trong quá trình điều tra", ông Trung nói thêm.

Lưu Hiệp