Sẽ có thỏa thuận ngừng bắn Gaza trước ngày ông Biden rời Nhà Trắng?
Tổng thống đương nhiệm Mỹ Joe Biden và Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đều bày tỏ mong muốn đạt được thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza trước thời điểm tân tổng thống Mỹ nhậm chức, song triển vọng này hiện vẫn chưa thể nói chắc chắn.
Ngày 7-1, ông Steve Witkoff - ứng viên đặc phái viên về Trung Đông mà Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đề cử - cho biết ông hy vọng sẽ có được một thỏa thuận ngừng bắn tạm thời giữa Israel và Hamas kéo dài 42 ngày được đưa ra trước lễ nhậm chức của ông Trump, theo đài CNN.
"Tôi nghĩ rằng chúng tôi đã có một số tiến triển thực sự tuyệt vời và tôi thực sự hy vọng rằng từ đây đến lễ nhậm chức, chúng tôi sẽ có một số điều tốt đẹp để công bố thay mặt cho tổng thống" - ông Witkoff cho hay, đồng thời cho biết ông đang hợp tác với chính quyền của Tổng thống Joe Biden về nỗ lực trên.
Hy vọng rồi lại thất vọng
Chính quyền ông Biden đã kêu gọi nỗ lực cuối cùng để đạt được thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza trước khi ông Biden rời Nhà Trắng và nhiều người trong khu vực hiện coi lễ nhậm chức của ông Trump là thời hạn chót không chính thức.
Bất chấp những nỗ lực, các cuộc đàm phán giữa Israel và Hamas nhằm chấm dứt xung đột ở Dải Gaza và thả những con tin còn lại dường như không đạt được nhiều tiến triển. Điều này đặc biệt làm dấy lên nhiều mối quan ngại khi thời gian còn lại của chính quyền Tổng thống Biden không còn nhiều.
Suốt nhiều tháng qua, nhiều vòng đàm phán đã khiến các nhà quan sát tăng thêm hy vọng nhưng rồi họ lại phải thất vọng vì có nhiều khác biệt trong yêu cầu giữa hai bên.
Vào tháng 12-2024, các quan chức Israel và Hamas cho biết đã có tiến triển trong quá trình đàm phán nhưng sau đó họ lại đổ lỗi cho nhau và cho rằng bên còn lại có những động thái gây trở ngại cho quá trình đàm phán. Các quan chức cho biết vẫn còn tồn tại những khoảng cách giữa hai bên và tương lai của các cuộc đàm phán vẫn chưa có gì rõ ràng.
Sau nhiều vòng đàm phán, cuối tháng 12-2024, phía Hamas cáo buộc Israel đưa ra “các điều kiện mới”, dẫn đến “sự chậm trễ trong việc đạt được thỏa thuận trong tầm tay”.
Trả lời kênh Al Jazeera vào tháng 12-2024, ông Osama Hamdan – quan chức cấp cao Hamas – cho biết họ vẫn yêu cầu Israel chấm dứt xung đột và rút quân hoàn toàn, mặc dù nhóm sẵn sàng linh hoạt về thời gian biểu cho cả hai. “Chúng tôi đã nêu rõ sự linh hoạt của mình. Nhưng phái đoàn Israel không đưa ra bất kỳ cam kết cơ bản nào như chấm dứt xung đột và rút quân hoàn toàn” – ông Hamdan nói.
Hamas cho biết họ sẽ chỉ thả những con tin còn lại nếu Israel đồng ý chấm dứt xung đột và rút toàn bộ quân khỏi Gaza. Trong một bước đáng chú ý hướng tới thỏa thuận, một quan chức Hamas nói với hãng tin AFP hồi cuối tuần qua rằng nhóm này đồng ý thả 34 con tin Israel từ một danh sách do Israel đưa ra như một phần của giai đoạn đầu tiên của thỏa thuận trao đổi tù nhân.
Về phần mình, Thủ tướng Israel – ông Benjamin Netanyahu cáo buộc Hamas “phản bội các thỏa thuận đã đạt được”. Israel cũng cho biết họ sẽ không chấm dứt chiến sự cho đến khi Hamas bị giải thể và tất cả các con tin được tự do.
Một quan chức Israel cũng xác nhận rằng Israel không cam kết chấm dứt xung đột nhưng hy vọng rằng các bên có thể đạt được thỏa thuận.
Các cuộc không kích ở Gaza vẫn tiếp tục diễn ra vào những ngày đầu năm 2025. Trong đó, theo văn phòng truyền thông Gaza, các cuộc tấn công của Israel vào miền nam Gaza hôm 2-1 đã giết ông Mahmoud Salah – người đứng đầu lực lượng cảnh sát Gaza – và ông Hussam Shahwan – một quan chức cấp cao của Hamas.
Lực lượng Israel đã nhận trách nhiệm về cái chết của ông Shahwan. Phía Israel mô tả ông Shahwan là một trong những người đứng đầu lực lượng an ninh nội bộ của Hamas. Israel không bình luận về cái chết của ông Salah.
Israel cho biết họ nhắm vào Hamas và làm mọi cách có thể để hạn chế thiệt hại cho dân thường. Lực lượng Israel đã chỉ định các khu vực nhân đạo và khẳng định là những khu vực an toàn, nhưng đồng thời Israel cũng nói rõ rằng sẽ nhắm mục tiêu ở bất kỳ nơi nào họ tin là có sự hiện diện của Hamas.
Viễn cảnh chưa rõ ràng
Theo đài CNN, Nhà Trắng muốn các bên đạt được thỏa thuận ngừng bắn trong những tuần cuối cùng tại nhiệm của ông Biden.
Các cố vấn của ông Biden cũng từng lạc quan về viễn cảnh các bên đạt được thỏa thuận cuối cùng trước khi ông Biden rời nhiệm sở. Vào tháng 12-2024, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan tuyên bố rằng các quan chức Mỹ hy vọng có một thỏa thuận ngừng bắn "trong tháng này", trong điều kiện Hamas suy yếu, cũng như Israel và nhóm vũ trang Hezbollah (Lebanon) đã đạt được thỏa thuận ngừng bắn.
"Hiệu ứng của các cuộc đàm phán này hiện nay khác so với trước đây" - ông Sullivan nói.
Các quan chức của ông Biden cũng đã hoan nghênh sự ủng hộ của ông Trump đối với nỗ lực đạt được thỏa thuận ngừng bắn.
Tổng thống đắc cử Trump đã cảnh báo rằng có người ở Trung Đông sẽ phải trả giá, trừ khi các bên đạt được thỏa thuận thả các con tin trước lễ nhậm chức của ông vào ngày 20-1.
Tại cuộc họp báo hôm 7-1, ông Trump cũng đề cập vấn đề con tin Israel bị lực lượng Hamas giam ở Dải Gaza, cảnh báo: rằng “Địa ngục sẽ bùng nổ. Nếu các con tin không được trả tự do trước khi tôi nhậm chức, địa ngục sẽ bùng nổ ở Trung Đông, và điều đó sẽ không tốt cho Hamas, và thật ra, không tốt cho bất kỳ ai”.
Trước đó, ngày 2-12-2024, ông Trump cảnh báo Hamas “sẽ phải trả giá đắt” nếu không thả toàn bộ các con tin Israel trước khi ông chính thức nhậm chức.
“Nếu toàn bộ các con tin không được thả trước ngày 20-1-2025, thời điểm tôi tự hào tuyên thệ nhậm chức tổng thống Mỹ, thì Trung Đông sẽ phải đối mặt hậu quả nghiêm trọng. Những kẻ chịu trách nhiệm cho những hành động tàn bạo này sẽ phải trả giá đắt hơn bất kỳ ai trong lịch sử nước Mỹ” - ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social.
Tuy nhiên, các nhà quan sát cho biết vẫn chưa rõ ông Trump định thực hiện lời cảnh báo này như thế nào và chính quyền ông Trump sẽ giải quyết cuộc xung đột ở Gaza ra sao. The New York Times cho rằng có thể chính quyền ông Trump sẽ gặp những khó khăn trong việc giải quyết cuộc xung đột tại Gaza, tương tự những gì chính quyền ông Biden đã gặp phải.
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cho rằng những phát biểu gần đây của ông Trump về việc đàm phán ngừng bắn ở Gaza là "một sự phản ánh mạnh mẽ về thực tế rằng chúng ta, những người Mỹ, quyết tâm đưa các con tin trở về".
“Tôi nghĩ đó là lập trường mạnh mẽ của các đảng ở Mỹ. Chúng tôi sẽ theo đuổi mọi con đường để cố gắng đưa các con tin trở về và đạt được thỏa thuận ngừng bắn. Và tôi nghĩ tuyên bố của tổng thống đắc cử củng cố điều đó” – ông Blinken nói.
Dù vậy, The New York Times cho rằng viễn cảnh các bên đạt được thỏa thuận ngừng bắn trước khi ông Biden rời nhiệm sở là điều không dễ đạt được.
LHQ cảnh báo "điểm giới hạn" về viện trợ Gaza
Ngày 7-1, ông Tom Fletcher - Phó Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc (LHQ) phụ trách các vấn đề nhân đạo và điều phối cứu trợ khẩn cấp, Văn phòng Điều phối các vấn đề nhân đạo của LHQ (OCHA) - cảnh báo rằng những nỗ lực của các cơ quan LHQ nhằm cung cấp viện trợ nhân đạo cho Gaza đang ở "điểm giới hạn", theo kênh Al Jazeera.
Theo ông Fletcher, các nỗ lực cứu trợ ở Gaza đang phải đối mặt nhiều trở ngại khi lực lượng Israel tiếp tục tấn công vào các nhân viên cứu trợ trong bối cảnh luật pháp và trật tự ở vùng đất bị phá vỡ, đồng thời lưu ý đến mối đe dọa từ các nhóm vũ trang Palestine.
“Thực tế là mặc dù chúng tôi quyết tâm cung cấp thực phẩm, nước và thuốc men cho những người sống sót, nhưng nỗ lực cứu sống họ đang ở mức giới hạn” - ông Fletcher cho hay.
Ông Fletcher đưa ra lời cảnh báo trên sau khi Cơ quan Y tế Gaza kêu gọi các nhà tài trợ quốc tế ngay lập tức cung cấp nhiên liệu để duy trì các dịch vụ y tế.
Cơ quan này này đã cảnh báo về "một thảm họa thực sự", vì không có cơ sở y tế nào còn hoạt động trong Gaza còn lại bất kỳ kho nhiên liệu nào, "đe dọa các bệnh viện, trạm oxy, tủ lạnh thuốc và nhà trẻ".