Sẽ phải có thỏa thuận thương mại Brexit?

Cờ EU và Anh tại tháp đồng hồ Big Bang của Anh. Ảnh: Luaeva

Vương quốc Anh đã rời EU vào tháng 1 năm nay và vẫn đang bế tắc trong việc đạt thỏa thuận Brexit. Giai đoạn chuyển tiếp đã rất cận kề khi chỉ còn hơn 1 tháng (dự kiến vào ngày 31-12), song quá trình đàm phán thỏa thuận vẫn còn nhiều bất đồng.

Đầu tuần này, sau khoảng thời gian dài đối thoại không hiệu quả, đoàn đàm phán của Anh và EU tiếp tục nhóm họp tại Thủ đô London của Anh với hy vọng tìm được bước đột phá trong nỗ lực thúc đẩy đối thoại về thỏa thuận Brexit. Cuộc đàm phán này được đánh giá là cơ hội cuối cùng để Anh và EU đạt được thỏa thuận Brexit trước ngày 15-11 tới - thời điểm diễn ra Hội nghị thượng đỉnh EU và cũng là hạn chót để đạt thỏa thuận mà Thủ tướng Anh Boris Johnson đặt ra. Thỏa thuận này sẽ điều chỉnh gần 1.000 tỷ USD trao đổi thương mại hằng năm trước khi giai đoạn chuyển tiếp kết thúc.

Bước vào cuộc đàm phán, Bộ trưởng Môi trường Anh George Eustice cho biết, hai bên hiện vẫn còn những khác biệt cùng một số trở ngại cần vượt qua nhưng đều có chung thiện chí để quá trình đàm phán đạt được tiến triển tích cực. Ông Eustice cũng khẳng định, chính phủ Anh sẵn sàng thỏa hiệp một cách hợp lý nhằm đạt thỏa thuận phù hợp về quyền đánh bắt cá với EU. Chính quyền Anh thể hiện thiện chí cho thỏa thuận thương mại Brexit, góp phần giải quyết những bất đồng. Trong khi đó, Trưởng đoàn đàm phán Brexit của EU Michel Barnier cũng bày tỏ niềm vui khi quay trở lại bàn đàm phán với Anh về thỏa thuận Brexit.

Sau cuộc điện đàm trước buổi đàm phán, Thủ tướng Anh Boris Johnson và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cùng nhất trí thu hẹp những bất đồng cũng như nỗ lực hơn nữa để hai bên đạt được một thỏa thuận đối tác thương mại mới trước khi giai đoạn chuyển tiếp Brexit kết thúc. Thủ tướng Boris Johnson khẳng định, thỏa thuận Brexit sẽ phải được thực hiện.

Theo giới chuyên gia chính trị, quá trình đàm phán thỏa thuận Brexit giữa Anh và EU gặp trở ngại chính về quyền đánh bắt cá. Lý giải về điều này, giới chuyên gia nhìn nhận, hoạt động đánh bắt cá chỉ đóng góp 0,03% sản lượng kinh tế của Anh trong năm 2019 nhưng những người ủng hộ Brexit coi vấn đề này là biểu tượng của chủ quyền mà Anh cần phải đạt được khi rời khỏi EU. Vì vậy, việc đạt được một thỏa hiệp có tính lâu dài hơn với EU về chia sẻ sản lượng đánh bắt cá là yếu tố rất quan trọng để đạt được thỏa thuận Brexit.

Trong một diễn biến có liên quan, Dự luật Thị trường nội địa của Chính phủ Anh gây tranh cãi trong thời gian vừa qua. Dự luật được Chính phủ Anh đưa ra nhằm kiểm soát và ngăn chặn khả năng các hoạt động giao thương bị chia cắt giữa 4 vùng của Anh gồm England, Scotland, Wales và Bắc Ireland thời hậu Brexit. Trước động thái này của Anh, phía EU không hài lòng và cáo buộc dự luật này vi phạm một số điều khoản “ly hôn” cho phép Anh rời EU. Cuối tháng trước, Thượng viện Anh đã bác bỏ Dự luật Thị trường nội địa dù đã được Hạ viện Anh thông qua trước đó. Tuy nhiên, Chính phủ Anh cho biết, các điều khoản gây tranh cãi trong dự luật này sẽ được khôi phục khi được đưa trở lại Hạ viện Anh trong những tuần tới.

Về triển vọng của thỏa thuận Brexit, giới chuyên gia chính trị quốc tế chỉ ra rằng, ông Johnson vốn có lập trường cứng rắn và nhiều dấu hiệu cho thấy, ông có xu hướng Brexit không thỏa thuận. Tuy nhiên, với tuyên bố mới đây về việc sẽ có thỏa thuận, ông Johnson dường như đang cho thấy cách tiếp cận linh hoạt hơn trong thời điểm “nước rút”. Bởi lẽ, sự cứng rắn của chính quyền Thủ tướng Johnson về thỏa thuận Brexit có thể sẽ gây nên những thiệt hại lớn cho nước này khi kịch bản Brexit không thỏa thuận diễn ra. Hơn lúc nào hết, Anh và EU cần gỡ bỏ sự cứng rắn trong lập trường của mình nhằm đạt được những lợi ích hài hòa cho cả đôi bên để khởi động thuận lợi một thời kỳ mới.

Thanh Trúc