Sẽ sớm xây dựng chiến lược mới về phát triển báo chí

Chiều 24/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Báo chí (sửa đổi).

Các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) đánh giá cao công tác chuẩn bị hồ sơ và nội dung dự kiến tiếp thu, giải trình của cơ quan chủ trì soạn thảo đối với dự án Luật Báo chí (sửa đổi) trình QH. Dự án Luật đã cơ bản bám sát chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại và yêu cầu đẩy mạnh sắp xếp hệ thống báo chí, truyền thông. Đồng thời, các ĐB đóng góp nhiều ý kiến hoàn thiện dự án Luật.

Cân nhắc quy định về cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện

Góp ý về một trong những điểm mới của dự thảo Luật là bổ sung quy định tại khoản 6 Điều 16 liên quan đến cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, ĐB Đỗ Đức Hiển (Đoàn TP HCM) chỉ rõ, dự thảo Luật xác định cơ quan này là cơ quan báo chí có các đặc điểm sau đây: có nhiều loại hình báo chí, cơ quan báo chí trực thuộc; có cơ chế đặc thù về tài chính; được thành lập phù hợp với Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Đại biểu Đỗ Đức Hiển.

ĐB cho biết, hiện nay, theo Quyết định số 362 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025, có 6 cơ quan báo chí được thực hiện theo mô hình cơ quan truyền thông đa phương tiện. Tuy nhiên, mỗi cơ quan có mô hình tổ chức, cấp quản lý và cơ chế tài chính khác nhau. Nói cách khác, việc tiếp cận về mô hình cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện còn chưa có sự thống nhất về nội hàm, tiêu chí.

Trong khi đó, quy định của dự thảo Luật về cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện như vừa nêu chưa bảo đảm tính bao quát, vừa thừa, vừa thiếu, nhất là chưa làm rõ được những đặc thù về tiêu chí thành lập, cơ quan có thẩm quyền thành lập và địa vị pháp lý của mô hình báo chí lớn và quan trọng này. Việc quy định việc thành lập cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện phải phù hợp với Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí là không có gì khác biệt so với cơ quan báo chí khác, bởi một trong những điều kiện được thành lập, cấp phép hoạt động của tất cả các cơ quan báo chí là phải phù hợp với Chiến lược này.

Còn tiêu chí có cơ chế đặc thù về tài chính thực chất là chính sách mà cơ quan báo chí này được hưởng khi được công nhận là cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện mà không phải là tiêu chí để hình thành nên cơ quan này. Đó là chưa kể đến việc giao Chính phủ quy định chi tiết về cơ chế đặc thù về tài chính với từng cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện nhưng chưa xác định nguyên tắc, nội dung đặc thù là chưa đủ rõ và khó xác định.

Cũng theo ĐB Đỗ Đức Hiển, mặc dù cơ quan chủ trì soạn thảo đã dự kiến tiếp thu ý kiến thẩm tra của Ủy ban Văn hóa và Xã hội và ý kiến của một số ĐBQH phát biểu tại Tổ, theo hướng sẽ báo cáo cơ quan có thẩm quyền bổ sung quan điểm mới về phát triển và quản lý báo chí để cho phép TP Hà Nội và TP HCM được thành lập cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện nhưng việc dự thảo Luật chưa có quy định về tiêu chí thành lập, cơ quan có thẩm quyền thành lập cũng sẽ làm cho mô hình cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện rất khó hình dung và khó triển khai trên thực tế. Do đó, ĐB đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cân nhắc chỉnh lý thêm.

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh.

ĐB Trịnh Thị Tú Anh (Đoàn Lâm Đồng) lại nêu rõ những thách thức kinh tế mà báo chí đang đối mặt khi một số tổ chức, cá nhân không phải cơ quan báo chí lập diễn đàn, sao chép nội dung từ báo chí chính thống, sau đó bóp méo, giật tít để câu view và kiếm doanh thu quảng cáo. Theo ĐB, hành vi này đe dọa trực tiếp mô hình kinh tế báo chí chuyên nghiệp theo hai cơ chế là làm mất giá trị nội dung gốc và làm thất thoát nguồn thu quảng cáo do thuật toán

Dẫn thêm một số kinh nghiệm quốc tế, ĐB đề nghị QH xem xét bổ sung quy định về quyền liên quan của cơ quan báo chí trên không gian mạng, đồng thời giao Chính phủ nghiên cứu các cơ chế thương lượng, chia sẻ doanh thu giữa các cơ quan báo chí với các nền tảng số lớn theo nguyên tắc đã thành công tại EU, Úc, Canada.

Quy định này không hạn chế quyền tự do ngôn luận của người dân, mà chỉ nhằm bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và quyền liên quan của cơ quan báo chí - những chủ thể đã bỏ chi phí lớn để sản xuất thông tin có trách nhiệm, được xác minh theo đúng quy định của Luật Báo chí. Việc bổ sung quy định nêu trên sẽ góp phần quan trọng bảo vệ nền báo chí chuyên nghiệp, bảo vệ việc làm của nhà báo chân chính và giữ vững định hướng thông tin lành mạnh trong kỷ nguyên số.

Không có chương quy định riêng về kinh tế báo chí

Cuối phiên họp, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng đã báo cáo giải trình, làm rõ một số vấn đề được ĐBQH quan tâm. Theo đó, về cơ quan báo chí chủ lực và truyền thông đa phương tiện, Bộ trưởng chia sẻ, các ĐB bày tỏ quan tâm về việc làm thế nào để các cơ quan báo chí ở địa phương có thể tiếp tục phát triển, đặc biệt là sau khi thực hiện quy hoạch báo chí theo Quy định 373 của Ban Bí thư, đồng thời lo ngại việc này sẽ tạo ra cơ chế “xin-cho” để thành lập các loại hình mới.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng báo cáo giải trình, làm rõ một số vấn đề được đại biểu quan tâm.

Để giải quyết vấn đề này, Bộ trưởng cho biết, cơ quan soạn thảo sẽ bàn thêm với các cơ quan có thẩm quyền để sớm tổng kết lại quy hoạch báo chí hiện tại; xây dựng chiến lược mới về phát triển báo chí. Sau khi có báo cáo và được cấp thẩm quyền thông qua, các nội dung cụ thể sẽ được đưa vào Nghị định của Chính phủ. Theo Bộ trưởng, cách làm này sẽ giải quyết được bài toán một cách căn cơ và linh hoạt hơn là quy định cứng trong Luật.

Về “kinh tế báo chí”, Bộ trưởng nhấn mạnh, trong dự thảo Luật Báo chí lần này, không có một chương nào riêng về kinh tế báo chí. Tuy nhiên, các ý kiến liên quan đến khía cạnh kinh tế trong hoạt động báo chí đã được ghi nhận. Bộ trưởng cho biết, dự thảo Luật có quy định tại Điều 29 và sắp tới Nghị định sẽ hướng dẫn chi tiết để làm rõ trách nhiệm của người đứng đầu, các cơ quan và đặc biệt là ngăn chặn việc các tư nhân lợi dụng sản phẩm báo chí để làm giàu, trong khi họ không phải cơ quan báo chí và không có đóng góp cho sự phát triển của cơ quan báo chí đó.

T.Chung