Sẽ trình Quốc hội thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội

Đề xuất thành lập Quỹ phát triển nhà ở Quốc gia

Trình bày nội dung này, Thứ trưởng Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết, Chính phủ đề xuất thành lập Quỹ phát triển nhà ở quốc gia từ nguồn ngân sách nhà nước cấp và nguồn hợp pháp khác theo quy định để thực hiện hỗ trợ doanh nghiệp, tổ chức đầu tư, tạo lập nhà ở xã hội; hỗ trợ kinh phí giải phóng mặt bằng; hỗ trợ đầu tư hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội; hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, đối tượng hưởng chính sách nhà ở xã hội.

Thứ trưởng Xây dựng Nguyễn Văn Sinh.

Bên cạnh đó, Chính phủ đề xuất cho phép Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam giao chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội bằng nguồn tài chính Công đoàn cho công nhân, người lao động thuộc đối tượng được hưởng chính sách nhà ở xã hội thuê theo quy định tại của Luật Đầu tư công.

Cũng theo dự thảo, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm sử dụng ngân sách nhà nước để thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và đầu tư đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật ngoài phạm vi dự án nhà ở xã hội.

Trường hợp chủ đầu tư có quyền sử dụng đất hoặc sử dụng đất do thỏa thuận nhận chuyển quyền sử dụng đất thì Nhà nước hoàn trả cho chủ đầu tư số tiền chủ đầu tư đã chi trả để thỏa thuận nhận chuyển quyền sử dụng đất hoặc số tiền sử dụng đất, tiền thuê đất mà nhà nước giao, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất.

Trường hợp nhà nước thu hồi đất để thực hiện dự án mà chủ đầu tư đã tự nguyện ứng trước kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thì kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được nhà nước hoàn trả hoặc khấu trừ vào nghĩa vụ tài chính phải nộp cho nhà nước.

Ngoài ra, dự thảo Nghị quyết quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù liên quan đến lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch chi tiết dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội; thủ tục đầu tư xây dựng nhà ở xã hội; xác định giá bán, giá thuê mua nhà ở xã hội; điều kiện về nhà ở để được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội...

Cần báo cáo Bộ Chính trị việc hoàn trả chi phí cho chủ đầu tư nhà ở xã hội

Qua thẩm tra, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành sự cần thiết ban hành Nghị quyết với các lý do nêu trong Tờ trình của Chính phủ, cơ bản nhất trí đề xuất của Chính phủ về việc trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua dự thảo Nghị quyết tại Kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025) theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Quang cảnh phiên họp.

Về nội dung cụ thể, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành việc thành lập Quỹ phát triển nhà ở Quốc gia; đề nghị làm rõ địa vị pháp lý, mô hình tổ chức của Quỹ để có cơ sở giao Chính phủ quy định chi tiết; làm rõ các nhiệm vụ chi của Quỹ để bảo đảm nhiệm vụ chi của Quỹ không trùng với nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước, bảo đảm chặt chẽ, tránh sơ hở, thất thoát, lãng phí.

Về việc Nhà nước hoàn trả tiền cho chủ đầu tư trong trường hợp chủ đầu tư có quyền sử dụng đất hoặc thỏa thuận nhận chuyển quyền sử dụng đất, Phó Chủ nhiệm Hoàng Văn Liên cho biết, nhiều ý kiến không tán thành nội dung này vì một số lý do.

Thứ nhất, đây là nội dung có tác động lớn đến nguồn lực nhà nước nhưng chưa có đánh giá tác động chính sách, ý kiến của Bộ Tài chính trong Hồ sơ dự thảo Nghị quyết cũng băn khoăn về nội dung này. Đồng thời, nội dung này cũng chưa được báo cáo Bộ Chính trị.

Thứ hai, dự thảo Nghị quyết không xác định rõ thời điểm thực hiện việc hoàn trả nên có thể dẫn đến tùy nghi trong thực hiện, có nguy cơ gây ra sơ hở, tiêu cực.

Ông Liên cũng phản ánh, một số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đồng ý với chính sách này để bảo đảm công bằng giữa các nhà đầu tư có quyền sử dụng đất, thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất với các nhà đầu tư được Nhà nước giao đất, cho thuê đất và miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, song cho rằng cần báo cáo Bộ Chính trị, đồng thời cần quy định chặt chẽ thời điểm hoàn trả.

Về nội dung khác, cơ quan thẩm tra đề nghị không mở rộng đối tượng được bố trí nhà ở xã hội là các “chuyên gia” để bảo đảm phù hợp với mục tiêu chính sách của Đảng và Nhà nước là tập trung phát triển loại hình này cho người có thu nhập thấp. Trong khi đối tượng chuyên gia đã có nhiều ưu đãi theo các chính sách mới về thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Đồng thời, đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định cơ quan nhà nước được thuê nhà ở xã hội để bố trí cho công chức của mình ở, nhất là tại các địa phương thực hiện sáp nhập, tạo thuận lợi cho việc thực thi công vụ của các đối tượng này.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định.

Sau thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, hồ sơ dự thảo Nghị quyết đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, thông qua theo quy trình thủ tục rút gọn tại Kỳ họp thứ 9, khai mạc ngày 5/5 tới.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị Ban soạn thảo tiếp thu ý kiến cơ quan thẩm tra và ý kiến thảo luận để đánh giá tác động cụ thể hơn những chính sách đặc thù, khẩn trương hoàn thiện hồ sơ trình Quốc hội.

VĂN TOẢN