Siết chặt quản lý tàu cá, bảo đảm sinh kế bền vững cho ngư dân

Các tàu khai thác thủy neo đậu tại Cảng cá Gành Hào (tỉnh Cà Mau). Ảnh: TTXVN phát.

Siết chặt từ quản lý tàu cá đến giám sát hành trình

Theo Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh An Giang, chỉ từ 12/9 đến 12/10, các đơn vị đã tổ chức 129 lượt tuyên truyền, vận động chủ tàu, thuyền trưởng và ngư dân chấp hành nghiêm quy định khai thác trên biển; phát gần 2.000 tờ rơi tuyên truyền chống khai thác IUU... Song song đó, lực lượng biên phòng tăng cường kiểm tra, kiểm soát thủ tục xuất - nhập bến, nhất là với các tàu cá có nguy cơ cao vi phạm IUU.

Trong tháng, lực lượng tuần tra độc lập đã tiến hành 86 lượt kiểm soát trên biển, kiểm tra 305 phương tiện với 1.556 ngư dân. Qua đó, phát hiện 3 vụ/3 phương tiện vi phạm với số tiền xử phạt hơn 15 triệu đồng, giảm 4 vụ so với tháng trước. Đáng chú ý, đơn vị đã hoàn chỉnh hồ sơ xử phạt 900 triệu đồng đối với 1 vụ khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài năm 2024 và tính đến ngày 10/10/2025 đã xử lý dứt điểm 16 vụ/22 tàu vi phạm trước đó.

Chỉ huy trưởng Bộ đội Biên phòng An Giang Đại tá Phạm Văn Thắng nhấn mạnh, kiên quyết không cho xuất bến đối với tàu cá không đủ điều kiện hoạt động; kiểm tra 100% tàu ra vào qua các đồn, trạm; đảm bảo thiết bị VMS hoạt động đồng bộ, liên tục.

Tỉnh An Giang có vùng biển rộng hơn 63.000 km², tiếp giáp ba quốc gia trong khu vực; vì vậy, công tác kiểm soát IUU đặt ra yêu cầu rất cao. Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, tỉnh đã rà soát, đăng ký và cấp phép cho 100% tàu cá đủ điều kiện; đồng thời phân loại 1.245 tàu chưa đủ điều kiện hoạt động để xử lý theo quy định.

Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Hồ Văn Mừng yêu cầu: Không để tàu cá “3 không” (không đăng ký, không đăng kiểm, không giấy phép) rời bến; ứng dụng cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia VNFishbase và hệ thống giám sát hành trình VMS; quản lý chặt chẽ thuyền viên bằng định danh số VNeID; xử lý nghiêm các trường hợp mất kết nối VMS hoặc vượt ranh giới khai thác.

Từ đầu năm 2025, hàng nghìn ngư dân đã ký cam kết không khai thác ở vùng biển nước ngoài. Nhận thức của cộng đồng ven biển chuyển biến rõ nét: trước khi ra khơi, tàu cá đều trang bị đầy đủ giấy tờ, bảo đảm nhật ký khai thác.

Ngoài ra, tỉnh An Giang đang chuẩn bị kỹ hồ sơ, dữ liệu phục vụ Đoàn Thanh tra EC lần thứ 5; đồng thời phối hợp Bộ Tư lệnh Vùng 5 Hải quân phát động đợt thi đua cao điểm “Quyết liệt, quyết tâm ngăn chặn IUU” kéo dài đến ngày 15/11/2025, nhằm tạo khí thế thi đua và nâng cao trách nhiệm thực thi pháp luật trên biển.

Nhờ sự vào cuộc quyết liệt, công tác chống IUU tại An Giang đang có bước chuyển biến tích cực, tạo nền tảng quan trọng hướng tới mục tiêu gỡ “thẻ vàng” thời gian tới.

Tăng cường hậu kiểm và bảo đảm sinh kế bền vững cho ngư dân

Là địa phương có đội tàu khai thác lớn nhất Đồng bằng sông Cửu Long, tỉnh Cà Mau cũng đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp ngăn chặn IUU từ gốc: quản lý tàu cá, ngư trường và nhật ký khai thác.

Tại các cảng cá trên địa bàn tỉnh Cà Mau, lực lượng chức năng tổ chức trực 24/24 giờ để kiểm soát chặt chẽ tàu ra vào, đối chiếu danh sách thuyền viên và theo dõi thiết bị VMS trước khi tàu xuất bến. Những tàu chưa cập nhật đầy đủ dữ liệu khai thác hoặc mất kết nối VMS đều bị yêu cầu khắc phục ngay.

Tỉnh ưu tiên xử lý dứt điểm các trường hợp vi phạm cũ, đồng thời nâng cao công tác hậu kiểm trong chứng nhận nguồn gốc thủy sản - yêu cầu quan trọng khi xuất khẩu vào EU.

Song song với tăng cường giám sát, tỉnh Cà Mau đẩy mạnh tuyên truyền, giúp ngư dân nhận thức rõ tác hại của việc khai thác bất hợp pháp: không chỉ ảnh hưởng uy tín quốc gia, mà còn trực tiếp đe dọa sinh kế lâu dài. Các mô hình tổ đội sản xuất trên biển, “tàu thuyền đoàn kết” được duy trì nhằm hỗ trợ thông tin, kỹ thuật và đăng ký đánh bắt theo mùa vụ.

Tỉnh cũng đang thúc đẩy chuyển đổi nghề khai thác ven bờ sang nghề bền vững hơn; mở rộng nuôi biển công nghệ cao, kết nối chuỗi tiêu thụ, giúp ngư dân yên tâm bám biển đúng pháp luật.

Tại cuộc họp trực tuyến ngày 28/10 vừa qua với 21 tỉnh thành ven biển, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà ghi nhận nỗ lực của các địa phương trong kiểm soát và xử lý vi phạm IUU, đồng thời yêu cầu ngành nông nghiệp hoàn thiện dữ liệu nghề cá “đúng - đủ - sạch - sống” để minh bạch quản lý, tạo cơ sở làm việc với EC.

Các địa phương Đồng bằng sông Cửu Long đặt mục tiêu: Chấm dứt hoàn toàn tình trạng tàu khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài; không để xảy ra trường hợp mất kết nối VMS quá thời hạn quy định; hoàn thiện cấp phép và đánh dấu tàu cá 100%; cập nhật dữ liệu VMS, VNFishbase và hồ sơ xử phạt hằng ngày; cùng với đó, công tác truyền thông được tăng cường mạnh mẽ trên báo chí, truyền hình và tại cộng đồng ngư dân, nhằm tạo chuyển biến từ ý thức đến hành động.

Với tinh thần “tuyên chiến với IUU”, vùng Đồng bằng sông Cửu Long đang thể hiện quyết tâm cao nhất không chỉ để bảo vệ chủ quyền vùng biển, mà còn để giữ vững uy tín thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế. Những nỗ lực ấy góp phần quan trọng vào mục tiêu chung của cả nước: gỡ bỏ cảnh báo “thẻ vàng”, phát triển ngành khai thác hiện đại, có trách nhiệm và bền vững.

Hồng Đạt (TTXVN)