Siết chặt quản lý, xử lý nghiêm vi phạm hành chính trong sử dụng tài sản công

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 63/2019/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý, sử dụng tài sản công; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; dự trữ quốc gia; kho bạc Nhà nước.

Hành vi vi phạm được quy định rõ ràng

Theo Điều 8, Quy định số 189-QĐ/TW ngày 8/10/2024 của Bộ Chính trị, các hành vi tham nhũng, tiêu cực trong quản lý, sử dụng tài sản công bao gồm: ban hành văn bản trái chủ trương, quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước; lợi dụng chức vụ, quyền hạn để chiếm đoạt, sử dụng trái phép tài sản công; đầu tư, mua sắm, giao, thuê tài sản công không đúng mục đích, vượt tiêu chuẩn, định mức; giao tài sản công cho tổ chức, cá nhân không có nhu cầu hoặc vượt định mức; sử dụng tài sản công để kinh doanh trái pháp luật; hủy hoại, cố ý làm hư hỏng tài sản công; vi phạm trong quản lý nhà, đất, tài nguyên, tài sản của Đảng, Nhà nước…

Các quy định này đã được cụ thể hóa tại Nghị định số 63/2019/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý, sử dụng tài sản công, với danh mục vi phạm khá toàn diện: từ đầu tư, mua sắm, giao, cho thuê, sử dụng tài sản công, đến việc hủy hoại, cho mượn, tặng cho, khai thác, xử lý tài sản công; cũng như các nghĩa vụ trong bảo dưỡng, sửa chữa, quản lý cơ sở dữ liệu về tài sản công.

Qua tổng kết thực hiện Nghị định số 63/2019/NĐ-CP và Nghị định số 102/2021/NĐ-CP, Bộ Tài chính ghi nhận nhiều kết quả tích cực: nhận thức và hành động của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong quản lý, sử dụng tài sản công được nâng cao; các hành vi vi phạm được xử lý nghiêm minh. Từ ngày 1/1/2023 đến ngày 30/6/2024 đã thực hiện xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý, sử dụng tài sản công với khoảng 63 vụ việc với tổng số tiền phạt thu được khoảng 459 triệu đồng; số lợi bất hợp pháp đã nộp lại ngân sách Nhà nước khoảng 8,6 tỷ đồng.

Tuy nhiên, thực tiễn triển khai cũng cho thấy một số vấn đề nổi lên. Cụ thể, một số quy định tại Nghị định 63/2019/NĐ-CP không còn phù hợp với các luật mới ban hành hoặc sửa đổi, như Luật Đấu thầu năm 2024, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công (sửa đổi), Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Xử lý vi phạm hành chính số 56/2024/QH15, Luật Thanh tra 2025, cùng nhiều luật liên quan khác. Bên cạnh đó, thẩm quyền xử phạt hành chính của một số chức danh chưa thống nhất với các luật hiện hành.

Ngoài ra, việc lấy “giá trị tài sản” làm căn cứ xác định mức phạt vẫn còn thiếu rõ ràng, chưa quy định cụ thể theo nguyên giá, giá trị còn lại hay giá trị đánh giá lại. Nghị định số 63/2019/NĐ-CP cũng chưa có nguyên tắc xác định số lợi bất hợp pháp để làm căn cứ buộc nộp lại ngân sách Nhà nước.

Sửa đổi, bổ sung để phù hợp thực tiễn

Trước những bất cập đó, Bộ Tài chính đã xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 63/2019/NĐ-CP ngày 11/7/2019 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý, sử dụng tài sản công; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; dự trữ quốc gia; kho bạc Nhà nước. Việc sửa đổi nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý; đồng thời siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong quản lý, sử dụng tài sản công.

Dự thảo tập trung vào sửa đổi, bổ sung hành vi vi phạm liên quan đến mua sắm, tặng cho, xử lý, khai thác tài sản công; bổ sung chế tài đối với các vi phạm trong việc giao, chuyển giao tài sản công và chậm thi hành quyết định giao tài sản công. Dự thảo sẽ hoàn thiện nguyên tắc xử phạt và khắc phục hậu quả, đặc biệt là cơ chế xác định và thu hồi số lợi bất hợp pháp.

Tại dự thảo Nghị định, Bộ Tài chính đề xuất điều chỉnh thẩm quyền xử phạt, bảo đảm thống nhất với Luật Xử lý vi phạm hành chính (sửa đổi), Luật Thanh tra 2025 và các văn bản liên quan. Đồng thời, bổ sung quy định xử phạt mới, như vi phạm trong việc khai thác tài sản công, tài sản kết cấu hạ tầng hoặc không thực hiện bảo dưỡng, sửa chữa theo quy định.

Dự thảo cũng sửa đổi quy định về thẩm quyền xử phạt của Chủ tịch UBND cấp xã, Điều 30 về thẩm quyền xử phạt của các chức danh trong lĩnh vực quản lý, sử dụng tài sản công (Cục trưởng Cục Quản lý công sản; Giám đốc sở; Trưởng đoàn kiểm tra của bộ, cơ quan ngang bộ; Trưởng đoàn kiểm tra của tổ chức thuộc bộ, cơ quan ngang bộ; Thanh tra viên, Trưởng đoàn thanh tra trong thời hạn thanh tra).

Việc sửa đổi, bổ sung các quy định tại Nghị định số 63/2019/NĐ-CP được kỳ vọng sẽ khắc phục triệt để các khoảng trống pháp lý, tăng tính răn đe và góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài sản công, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Thùy Linh