Siết quản lý, khai thác hiệu quả quỹ đất bãi sông, bãi nổi

Trước thực tế đó, HĐND thành phố Hà Nội đã tăng cường công tác giám sát, tổ chức giải trình và ban hành nghị quyết nhằm quản lý, khai thác hiệu quả nguồn quỹ đất khu vực này.

Việc quản lý, khai thác hợp lý sẽ phát huy được giá trị tài nguyên, tiềm năng của đất bãi sông Hồng. Ảnh: Quang Thái

Khai thác sản xuất phải đúng quy định

Theo báo cáo của Thường trực HĐND thành phố Hà Nội, thời gian qua, tình trạng vi phạm trong sử dụng đất bãi sông ven sông, bãi nổi ngoài đê trên địa bàn thành phố khá nhiều, chủ yếu là vi phạm đất nông nghiệp, đất công ích, đất công. Cùng với đó, vi phạm trật tự xây dựng tại khu vực bãi sông, ngoài đê cũng còn nhiều và việc xử lý chưa dứt điểm. Việc lập quy hoạch chung, phân khu, ngành, chi tiết cho các khu vực bãi sông, ngoài đê còn chậm, ảnh hưởng tới công tác quản lý, cấp phép, xử lý vi phạm.

Trước thực trạng trên, trong tháng 7-2025, các Ban HĐND thành phố đã tham mưu để HĐND thành phố Hà Nội ban hành nghị quyết về sử dụng, khai thác quỹ đất nông nghiệp ở bãi sông, bãi nổi, trong đó cho phép tổ chức, cá nhân sử dụng đất để sản xuất nông nghiệp kết hợp du lịch, giáo dục trải nghiệm, với các điều kiện rõ ràng về diện tích, vị trí, cao độ, tránh san lấp, tôn cao. Theo đó, tổng diện tích khu đất từ 10.000m² trở lên, vị trí xây dựng phải nằm ngoài phạm vi bảo vệ đê, công trình thủy lợi; cao độ tương đương mực nước lũ báo động I trở lên; phù hợp với quy hoạch phòng, chống lũ thì được phép tổ chức thực hiện.

Theo Phó Trưởng ban Kinh tế - Ngân sách, HĐND thành phố Hà Nội Vũ Ngọc Anh, nghị quyết đã cụ thể hóa việc sử dụng, khai thác quỹ đất nông nghiệp tại bãi sông, bãi nổi ở tuyến sông có đê để sản xuất nông nghiệp, kết hợp du lịch, giáo dục trải nghiệm. Tuy nhiên, phải đáp ứng các điều kiện là đang quản lý, sử dụng đất hợp pháp hoặc được cơ quan có thẩm quyền cho phép sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai.

Bên cạnh đó, việc sử dụng, khai thác quỹ đất phù hợp với quy hoạch phòng, chống lũ của tuyến sông có đê và các quy hoạch khác liên quan; tuân thủ quy định pháp luật về bảo vệ đê, công trình thủy lợi, phòng, chống thiên tai, đất đai, xây dựng…; không làm tăng rủi ro thiên tai, bảo vệ môi trường, nguồn nước; thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính theo quy định; phù hợp với đặc điểm địa hình, thổ nhưỡng, môi trường, khí tượng thủy văn; phải có phương án chủ động và chịu trách nhiệm bảo đảm an toàn trong mùa mưa lũ, hạn chế thấp nhất thiệt hại do thiên tai, lũ lụt gây ra.

“Nghị quyết cho phép được sử dụng đất kết hợp đa mục đích theo quy định của pháp luật về đất đai nhưng hạn chế ảnh hưởng đến bảo tồn hệ sinh thái tự nhiên, đa dạng sinh học, cảnh quan, môi trường. Công trình xây dựng, lắp dựng trên đất nông nghiệp tại bãi sông, bãi nổi ở tuyến sông có đê chỉ được tồn tại có thời hạn và phải sử dụng đúng mục đích; tuyệt đối không được sử dụng vào mục đích để ở; không chứa hóa chất độc hại”, Phó Trưởng ban Kinh tế - Ngân sách HĐND thành phố cho biết.

Mở hướng phát triển bền vững

Vùng đất bãi sông Hồng tại xã Ô Diên.

Theo Trưởng ban Đô thị, HĐND thành phố Hà Nội Đàm Văn Huân, việc HĐND thành phố có nghị quyết chuyên biệt về khai thác quỹ đất bãi sông, bãi nổi với điều kiện chặt chẽ sẽ tạo cơ chế pháp lý rõ ràng, giúp quản lý tốt hơn, đồng thời mở ra cơ hội phát triển nông nghiệp, du lịch sinh thái kết hợp trải nghiệm.

Mặc dù thành phố siết chặt công tác quản lý khu vực bãi sông, bãi nổi ngoài đê, song việc lập quy hoạch phân khu, chi tiết còn chậm, gây ảnh hưởng lớn tới việc cấp phép xây dựng, quản lý công trình và kiểm soát vi phạm. Mặt khác, yêu cầu về cao độ, vị trí ngoài hành lang thoát lũ, đê là rất khắt khe, nên việc triển khai thực tế gặp khó khăn khi đất bãi sông, bãi nổi thường thấp, ngập lụt, khó cho việc đầu tư xây dựng.

Trước những khó khăn này, HĐND thành phố đã kiến nghị UBND thành phố cần rà soát, thống kê đầy đủ, chính xác số liệu quản lý đất đai, trật tự xây dựng tại khu vực bãi sông, bãi nổi, đặc biệt tại các tuyến sông Hồng, sông Đuống. Đồng thời, đẩy nhanh việc lập, phê duyệt quy hoạch phân khu, chi tiết, ngành tại các khu vực bãi sông, bãi nổi, bảo đảm kết nối với quy hoạch đê, phòng, chống lũ, hành lang thoát lũ. Phân công rõ trách nhiệm cho UBND cấp xã và các sở, ngành trong quản lý, xử lý vi phạm. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm đất đai, trật tự xây dựng tại khu vực bãi sông, bãi nổi, nhất là vi phạm san lấp, xây dựng trái phép trong hành lang thoát lũ hoặc ảnh hưởng đến đê điều.

Đặc biệt, khi cho phép khai thác đất nông nghiệp kết hợp du lịch tại bãi sông, bãi nổi, cần kiểm soát chặt chẽ điều kiện về cao độ, vị trí ngoài hành lang đê… nhằm phát triển kinh tế, đồng thời bảo đảm an toàn. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về quy hoạch đê điều, hành lang thoát lũ, sử dụng đất bãi sông, bãi nổi tới người dân, doanh nghiệp và chính quyền địa phương để nâng cao nhận thức, tránh vi phạm từ gốc.

Với cơ chế giám sát mạnh mẽ, chính sách rõ ràng hơn và sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền các cấp, công tác quản lý sẽ hiệu quả, khai thác tốt hơn tiềm năng đất đai, du lịch sinh thái của bãi sông, bãi nổi ngoài đê.

Việt Tuấn