Sinh kế bền vững từ lòng hồ thủy điện Sơn La

Bén duyên với nghề nuôi cá lồng nhiều năm nay, từ những ngày đầu tự dựng lồng, học cách nuôi, trăn trở với năng suất, chất lượng đàn cá, thu nhập chỉ đủ bù chi phí… nay, anh Cà Văn Siêng, ở bản Tà Sài, xã Chiềng Lao, Sơn La đã có lãi ổn định khoảng 200 triệu/ năm từ 9 lồng cá của gia đình.

Nghề nuôi cá lồng là sinh kế chính của nhiều hộ dân xã Chiềng Lao, Sơn La.

Theo anh Siêng, để có thể thu hoạch 6 - 7 tấn cá/ năm, chất lượng đáp ứng yêu cầu thị trường, gia đình đã phải thay đổi quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn.

"Để có đàn cá đạt chất lượng, gia đình thường xuyên tham gia các lớp tập huấn về kỹ năng chăm sóc cá, xử lý cá bị bệnh, thu gom chất thải, theo dõi chất lượng nước, thời tiết, khí hậu, thức ăn cho cá… Hiện gia đình được cấp cơ sở nuôi chứng nhận VietGAP. Đầu ra cho sản phẩm chủ yếu là cho các thương lái ở các tỉnh lân cận, phía Bắc thu mua, tiêu thụ tại các chợ đầu mối của Sơn La", anh Siêng nói.

Hợp tác xã thủy sản đầu tiên cũng đã được hình thành tại xã vùng lòng hồ Chiềng Lao, Sơn La, do ông Trần Anh Tuấn, hộ nuôi cá lồng quy mô lớn nhất xã đứng ra thành lập. Từ tháng 10/2024 đến nay, hệ thống 30 lồng cá của HTX được thiết kế bài bản, chăm sóc theo quy trình nghiêm ngặt, sản lượng trung bình 40 – 50 tấn cá/ năm. HTX còn thu mua cá tươi cho bà con trong vùng; chế biến thêm các sản phẩm chả cá, cá kho và tép khô để bán, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho nhiều lao động địa phương.

"Chúng tôi có nhiều loại cá, như cá rô, trắm đen, trắm cỏ, cá lăng, cũng có loại cá giá trị kinh tế cao như cá lăng chấm, cá trình, cá tầm… Đa phần là xuất bán đi Hà Nội, bán cho thương lái, có xe vận chuyển riêng, tạo thu nhập ổn định. Riêng gia đình tôi thu từ 700 – 750 triệu đồng/ năm, tạo việc làm cho 15 nguời, trung bình 7 triệu/ tháng", Ông Trần Anh Tuấn, Giám đốc HTX thủy sản Chiềng Lao cho biết thêm.

Các hộ dân, HTX đầu tư sản xuất theo quy chuẩn để nâng cao chất lượng, giá trị kinh tế.

Trải dài trên lòng hồ mênh mông, hơn 330 lồng cá với sản lượng gần 1.000 tấn/năm của người dân sinh sống vùng ven hồ xã Chiềng Lao đã trở thành sinh kế chính, cải thiện đời sống bà con. Việc thay đổi tư duy sản xuất, chuyển từ tự phát sang tiếp cận tiến bộ kỹ thuật, sản xuất theo hướng hàng hóa và tăng cường liên kết đã giúp các hộ nuôi cá lồng nâng cao hiệu quả, giá trị kinh tế của mô hình này…

Theo ông Phạm Quang Sơn, Phó Chủ tịch UBND xã Chiềng Lao, Sơn La, việc phát triển nghề nuôi cá lồng trên địa bàn xã cũng còn gặp những khó khăn nhất định, như chưa hình thành được nhiều chuỗi liên kết bền vững, phải cạnh tranh lớn về giá thành so với các vùng miền xuôi do chi phí giống, thức ăn, vận chuyển cao…

"Xã đã có định hướng, tiếp tục tuyên truyền, vận động người dân mở rộng quy mô, tăng cường liên kết phát triển sản xuất. Nghiên cứu triển khai các mô hình nuôi các loại giống cá, tôm mới có giá trị kinh tế cao, phát triển chế biến và đa dạng hóa sản phẩm; đảm bảo chất lượng, an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường nước; phát triển các cơ sở sản xuất giống cá chất lượng cao phục vụ nhu cầu tại chỗ của người dân. Đồng thời, tăng cường quảng bá, giới thiệu sản phẩm cá Chiềng Lao, với các tiêu chí sạch, dinh dưỡng, rõ nguồn gốc...", ông Sơn cho biết.

Mô hình được kỳ vọng đem lại đổi thay cho nhiều địa phương vùng lòng hồ ở Sơn La.

Phó Chủ tịch xã Chiềng Lao Phạm Quang Sơn cũng cho biết, địa phương cũng đã sử dụng hiệu quả nguồn vốn từ các chương trình, dự án để hỗ trợ bà con xây dựng và nhân rộng mô hình sinh kế phù hợp với tiềm năng, lợi thế.

Đặc biệt là từ khi sáp nhập từ 3 xã cũ (Chiềng Lao, Hua Trai, Nậm Giôn), xã Chiềng Lao hiện nay có không gian phát triển rộng mở, thuận lợi cho việc quy hoạch và phát triển kinh tế vùng lòng hồ. Về lâu dài, nghề nuôi cá lồng, nuôi trồng thủy sản đã được định hướng trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của địa phương, kỳ vọng đem lại đổi thay cho những vùng quê bên dòng sông Đà trên miền núi Sơn La, Tây Bắc.

Lê Hạnh/VOV-Tây Bắc