Sinh viên, học sinh 'gác cổng' thông tin trên không gian mạng
Tổ chức Đoàn trong trường học đang giúp giới trẻ chủ động nhận diện và phản bác thông tin xấu độc, bảo vệ nền tảng tư tưởng từ chính những thiết bị quen thuộc trong tay.
Trong bối cảnh không gian mạng ngày càng trở thành “mặt trận” ảnh hưởng sâu rộng tới nhận thức, thái độ và hành vi của giới trẻ, việc trang bị kỹ năng tư duy phản biện, khả năng nhận diện và đấu tranh với thông tin xấu độc đã trở thành một nội dung trọng tâm trong công tác Đoàn trong trường học.
Tại Hội nghị cán bộ Đoàn trường học toàn quốc khối trường học năm học 2024 - 2025, Thành Đoàn Hà Nội và Đoàn Thanh niên ĐHQG Hà Nội đã chia sẻ những mô hình hiệu quả, góp phần đưa công tác giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống đến gần hơn với học sinh, sinh viên qua chính chiếc điện thoại và mạng xã hội mà các bạn dùng hằng ngày.
Không chỉ “bảo vệ”, mà còn “chủ động”
Tham luận tại Hội nghị, anh Nguyễn Tiến Hưng – Phó Bí thư phụ trách Thành Đoàn, Chủ tịch Hội Sinh viên TP. Hà Nội nhấn mạnh: “Thông tin sai lệch, luận điệu xuyên tạc, thù địch đang xuất hiện ngày càng tinh vi trên không gian mạng. Nhiều bạn trẻ bị cuốn vào những nội dung gây nhiễu, vô tình tiếp tay cho điều tiêu cực mà không nhận ra”.
Anh Nguyễn Tiến Hưng – Phó Bí thư phụ trách Thành Đoàn, Chủ tịch Hội Sinh viên TP. Hà Nội chia sẻ tại Hội nghị.
Từ nhận thức đó, Thành Đoàn Hà Nội đã triển khai loạt giải pháp đồng bộ:
Xây dựng đội ngũ tuyên truyền viên số trong học sinh, sinh viên – những người trẻ am hiểu công nghệ, chủ động phát hiện, phản ánh và phản bác các thông tin sai trái, độc hại.
Tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng sử dụng mạng xã hội an toàn, tư duy phản biện, nhận diện tin giả và xu hướng lệch chuẩn trên nền tảng số.
Lan tỏa thông tin tích cực qua các chiến dịch như “Mỗi ngày một tin tốt, mỗi tuần một câu chuyện đẹp”, giúp mạng xã hội trở thành không gian nuôi dưỡng niềm tin và lý tưởng sống đẹp.
Đoàn viên, học sinh không chỉ biết tránh thông tin xấu, mà còn biết chia sẻ điều đúng, lan tỏa năng lượng tích cực, đó chính là cách góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng vững chắc nhất”, anh Nguyễn Tiến Hưng chia sẻ.
Mỗi bạn trẻ là một “người gác cổng” biến kiến thức thành “vũ khí mềm”
Với đặc thù là một đại học đa ngành, nơi có đông đảo sinh viên theo học các lĩnh vực khoa học tự nhiên, xã hội, luật, công nghệ thông tin…, Đoàn Thanh niên ĐHQG Hà Nội lựa chọn cách tiếp cận “mềm” nhưng hiệu quả: Để sinh viên dùng tư duy học thuật, sự tỉnh táo và phản biện có cơ sở để đấu tranh với những điều lệch lạc.
Anh Phạm Thế An - Bí thư Đoàn trường ĐH Khoa học Tự nhiên (ĐHQG Hà Nội) trình bày tham luận tại Hội nghị.
Một số mô hình tiêu biểu đã và đang triển khai:
Tọa đàm “Sinh viên nói không với tin giả”, nơi sinh viên trực tiếp phân tích, phản biện các hiện tượng thông tin sai lệch đang lan truyền trên mạng.
Phát huy vai trò các CLB học thuật, CLB Lý luận trẻ, từ đó hình thành mạng lưới sinh viên có khả năng lan tỏa nội dung chuẩn mực, chính thống.
Khuyến khích sinh viên sản xuất nội dung tích cực trên TikTok, Reels, YouTube thông qua các cuộc thi sáng tạo truyền thông, video ngắn, infographic…
Bằng chính năng lực chuyên môn, sự sáng tạo của mình, nhiều sinh viên đã “lật tẩy” các nội dung xuyên tạc bằng lập luận chặt chẽ, số liệu xác thực và lối thể hiện gần gũi. Không ồn ào, không phản ứng cực đoan nhưng hiệu quả lan tỏa lại sâu và lâu dài.
Một số hoạt động tiêu biểu.
Từ kinh nghiệm của Hà Nội, có thể thấy, tổ chức Đoàn – Hội trong trường học hoàn toàn có thể trở thành người bạn đồng hành đáng tin cậy với học sinh, sinh viên trong thế giới số. Khi được trao quyền, được tin tưởng và được trang bị đủ kỹ năng, mỗi bạn trẻ sẽ tự nguyện trở thành một “người gác cổng thông tin” kiên định, có lý trí và hành động tích cực.
Phát huy sức mạnh số đông, nâng tầm chất lượng hoạt động
Phát biểu kết luận Hội nghị, anh Nguyễn Minh Triết - Bí thư T.Ư Đoàn, Chủ tịch T.Ư Hội Sinh viên Việt Nam nhấn mạnh: Năm học 2024 – 2025, diễn ra trong bối cảnh đặc biệt, đất nước đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện, mô hình quản trị xã hội có nhiều thay đổi, tạo ra cả cơ hội lẫn thách thức đối với công tác Đoàn – Hội khối trường học.
Anh Nguyễn Minh Triết phát biểu kết luận Hội nghị.
Dù lực lượng thanh niên trường học có lợi thế về tri thức và kỹ năng công nghệ, nhưng quá trình triển khai chuyển đổi số vẫn còn nhiều rào cản: Ứng dụng công nghệ chưa đồng đều, một số mô hình hoạt động chưa thực sự thu hút số đông, và đặc biệt là thiếu sự đầu tư bài bản vào các giải pháp chuyển đổi số phù hợp với từng địa phương, trường học.
“Chúng ta không thể chỉ dừng lại ở việc ứng dụng công nghệ, mà phải trở thành người đóng góp vào phát triển công nghệ, là lực lượng nòng cốt cho sự đổi mới và sáng tạo”, anh Nguyễn Minh Triết khẳng định. Đồng thời, anh đề nghị các cấp bộ Đoàn tập trung vào 5 nhóm giải pháp trọng tâm:
Làm chủ mặt trận thông tin số: Chủ động nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của đoàn viên, định hướng tư tưởng qua các kênh truyền thông hiện đại, ứng dụng AI, dữ liệu lớn.
Tổ chức đợt cao điểm hành động chính trị – xã hội, chào mừng Đại hội Đảng các cấp, hướng đến Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV, Quốc hội khóa XVI…
Đẩy mạnh các phong trào hành động như “Tiếp sức mùa thi”, “Mùa Hè Xanh”, “Xuân tình nguyện”, gắn với các mô hình sáng tạo, công nghệ số và dịch vụ cộng đồng.
Chăm lo, đồng hành thiết thực với thanh niên qua việc hỗ trợ sức khỏe tinh thần, kỹ năng nghề nghiệp, kết nối doanh nghiệp, hỗ trợ khởi nghiệp và hội nhập quốc tế.
Nâng cao chất lượng tổ chức Đoàn – Hội trong khối trường học, cả về số lượng lẫn chất lượng, với trọng tâm là phát hiện, bồi dưỡng cán bộ trẻ có triển vọng, tăng cường kết nối sinh viên trong và ngoài nước.
Hướng đến một thế hệ “3 vượt trội”
Bám sát các chủ trương lớn của Đảng, đặc biệt là các nghị quyết Trung ương liên quan đến khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, pháp luật và hội nhập quốc tế, anh Nguyễn Minh Triết khẳng định: Thanh niên trường học cần được phát triển toàn diện theo hướng “xuất sắc về trí tuệ, vượt trội về thể chất, giàu bản sắc văn hóa” để đủ sức cạnh tranh và sánh vai cùng bạn bè quốc tế vào năm 2045, dấu mốc Việt Nam trở thành nước phát triển, thu nhập cao.
Muốn vậy, tổ chức Đoàn – Hội không chỉ là nơi tổ chức hoạt động phong trào, mà phải là nền tảng phát triển toàn diện nhân cách, năng lực, tư duy và bản lĩnh chính trị cho thế hệ trẻ. Đó là điều sẽ làm nên sự khác biệt và vai trò dẫn dắt của thanh niên trường học trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.
