Smart Logistics là một bước tiến tất yếu của ngành Logistics trong kỷ nguyên số

.t1 { text-align: justify; }

Quyết định số 175 QĐ-TTg ngày 27/01/2011 của Thủ tướng Chính phủ đã nêu rõ: “Coi logistics là yếu tố then chốt thúc đẩy phát triển sản xuất, hệ thống phân phối các ngành dịch vụ khác và lưu thông hàng hóa”. Điều này cho thấy, việc phát triển ngành logistics và nguồn nhân lực logistics đã trở thành chương trình cấp quốc gia.

Theo dự báo của Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA), đến năm 2030, ngành logistics Việt Nam dự kiến sẽ thiếu đến 2 triệu lao động. [1]

Trước yêu cầu cấp bách đó, Trường Đại học Giao thông vận tải Thành phố Hồ Chí Minh (UTH) đã mở chuyên ngành Smart Logistics là một bước tiến đột phá trong lĩnh vực logistics, nơi công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo gặp gỡ với các quy trình vận chuyển và quản lý hàng hóa.

Hướng đến đào tạo những kỹ sư, chuyên gia logistics thế hệ mới

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Tiến Thủy - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học Giao thông vận tải Thành phố Hồ Chí Minh nhận định, Logistics từ lâu đã giữ vai trò then chốt trong nền kinh tế, là huyết mạch kết nối sản xuất, phân phối và tiêu dùng. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, lĩnh vực này đang đứng trước những yêu cầu mới về tính nhanh chóng, minh bạch, hiệu quả và bền vững. Điều này đòi hỏi một thế hệ nhân lực không chỉ am hiểu chuyên môn mà còn phải làm chủ được công nghệ.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Tiến Thủy - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học Giao thông vận tải Thành phố Hồ Chí Minh. (Ảnh: website nhà trường)

“Tại UTH, Nhà trường có truyền thống lâu đời trong đào tạo ngành Logistics với nhiều chuyên ngành đặc thù và đã khẳng định vị thế là một trong những cơ sở đào tạo hàng đầu cả nước. Tuy nhiên, với tinh thần tiên phong và cầu thị, chúng tôi xác định rằng đào tạo Smart Logistics không chỉ là mở thêm một chuyên ngành mà là định hình lại cách tiếp cận logistics trong kỷ nguyên số.

Khác với các chuyên ngành truyền thống, Smart Logistics tại UTH tích hợp sâu các công nghệ của Cách mạng công nghiệp 4.0 như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), chuỗi khối (Blockchain), dữ liệu lớn (Big Data) vào toàn bộ chuỗi cung ứng. Sinh viên không chỉ học cách vận hành, mà còn học cách phân tích, tối ưu và ra quyết định dựa trên dữ liệu thời gian thực.

Theo đó, Nhà trường hướng đến đào tạo những kỹ sư, chuyên gia logistics thế hệ mới có tư duy hệ thống, năng lực số và trách nhiệm với mục tiêu phát triển xanh, bền vững. Đó cũng là cam kết của UTH trong việc đồng hành cùng doanh nghiệp và xã hội trong quá trình chuyển đổi số ngành logistics quốc gia”, thầy Thủy thông tin.

Trường Đại học Giao thông vận tải Thành phố Hồ Chí Minh (UTH) là trường đại học đầu tiên đào tạo về logistics. Theo đó, năm 2007, UTH xây dựng chương trình đào tạo chuyên ngành Quản trị Logistics và Vận tải đa phương thức. Năm 2008, trường bắt đầu tuyển sinh chuyên ngành Quản trị Logistics và Vận tải đa phương thức ở trình độ đại học chính quy. Hiện nay, UTH vẫn tiếp tục phát triển và đa dạng hóa các hình thức đào tạo trong lĩnh vực logistics.

Thầy Thủy nhấn mạnh, việc triển khai chương trình Quản trị Logistics và Vận tải đa phương thức từ năm 2007 thể hiện tầm nhìn chiến lược sớm của Nhà trường. Trên nền tảng đó, chương trình Smart Logistics là bước phát triển kế tiếp, hiện đại hóa toàn diện cả về nội dung đào tạo lẫn phương pháp giảng dạy.

Điểm nổi bật của chương trình là tích hợp có hệ thống các công nghệ số như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT) và công nghệ thông tin - truyền thông (ICT) vào trong giảng dạy và thực hành.

Trường Đại học Giao thông vận tải Thành phố Hồ Chí Minh tạo sân chơi cuộc thi tài năng trẻ logistics cho sinh viên. (Ảnh: website nhà trường)

Các công nghệ như trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật hay dữ liệu lớn không còn là kiến thức tham khảo bên ngoài mà trở thành phần cốt lõi của chương trình học. Sinh viên được hướng dẫn cách sử dụng dữ liệu để phân tích nhu cầu, tối ưu hóa vận hành, dự báo rủi ro trong chuỗi cung ứng.

“Việc học không dừng lại ở lý thuyết mà gắn chặt với thực hành, sinh viên cũng được tham gia các dự án thực tế do Nhà trường phối hợp cùng doanh nghiệp triển khai, từ đó có cơ hội vận dụng trực tiếp kiến thức vào tình huống nghề nghiệp cụ thể.

Chúng tôi tin rằng việc tích hợp công nghệ vào chương trình đào tạo là sự thay đổi mang tính chiến lược nhằm trang bị cho người học năng lực cạnh tranh thực sự trong thị trường lao động toàn cầu. Đây chính là cam kết lâu dài của UTH với sứ mệnh đào tạo nguồn nhân lực logistics thông minh, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế số và chuỗi cung ứng bền vững”, thầy Thủy nêu quan điểm.

Chủ động tạo ra không gian thực nghiệm, phòng lab công nghệ và kết nối với doanh nghiệp

Theo thầy Thủy, Smart Logistics không chỉ là một xu hướng mà là một bước tiến tất yếu của ngành logistics toàn cầu trong kỷ nguyên số. Khi công nghệ 4.0 ngày càng được tích hợp sâu vào chuỗi cung ứng, các doanh nghiệp không chỉ cần người vận hành, mà cần những người có khả năng phân tích, điều phối và ra quyết định dựa trên dữ liệu thời gian thực. Đây chính là lợi thế của sinh viên tốt nghiệp chuyên ngành Smart Logistics tại UTH.

Sinh viên được trải nghiệm môi trường làm việc thực tế. (Ảnh: website nhà trường)

Với nền tảng kiến thức chuyên sâu kết hợp giữa logistics truyền thống và công nghệ hiện đại, các em hoàn toàn có thể đảm nhận nhiều vị trí quan trọng trong chuỗi cung ứng như quản trị vận hành, phân tích dữ liệu logistics, quản lý kho thông minh, lập kế hoạch vận tải số, thiết kế hệ thống phân phối tích hợp, hoặc đảm nhiệm các vị trí chuyên viên giải pháp công nghệ cho doanh nghiệp logistics. Nhiều sinh viên cũng có khả năng tham gia vào các bộ phận nghiên cứu, phát triển giải pháp chuỗi cung ứng bền vững, hoặc làm việc tại các công ty công nghệ cung cấp nền tảng và phần mềm phục vụ logistics thông minh.

Điều đáng nói là các vị trí đó không chỉ tồn tại ở các doanh nghiệp logistics truyền thống, mà ngày càng mở rộng sang các tập đoàn thương mại điện tử, công ty công nghệ, doanh nghiệp sản xuất và hệ thống phân phối hiện đại – nơi logistics đóng vai trò là lợi thế cạnh tranh chiến lược. Với sự chuẩn bị bài bản từ UTH, chúng tôi tin rằng sinh viên tốt nghiệp ngành Smart Logistics sẽ không chỉ đáp ứng yêu cầu của thị trường, mà còn có khả năng định hình tương lai của logistics Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số.

“Với định hướng đào tạo gắn liền thực tiễn và hội nhập quốc tế, UTH đặc biệt chú trọng mở rộng mạng lưới hợp tác với các doanh nghiệp và tổ chức trong lĩnh vực logistics để tạo điều kiện cho sinh viên được tiếp cận với môi trường làm việc thực tế ngay từ khi còn trên ghế nhà trường. Sinh viên chuyên ngành Smart Logistics hiện đang có cơ hội thực tập và trải nghiệm tại nhiều doanh nghiệp lớn trong và ngoài nước từ các cảng biển, trung tâm logistics, hệ thống kho bãi đến các công ty vận tải và chuỗi cung ứng tích hợp, nơi đang ứng dụng mạnh mẽ công nghệ 4.0.

Bên cạnh đó, Nhà trường còn triển khai các chương trình liên kết quốc tế, tiêu biểu như vừa qua, Nhà trường hợp tác đào tạo và nghiên cứu với Đại học Pukyong của Hàn Quốc – một trường đại học có thế mạnh về logistics thông minh và quản lý chuỗi cung ứng. Đồng thời, thông qua chương trình AHK, UTH cũng thiết lập cầu nối với các doanh nghiệp Đức, tạo điều kiện để sinh viên tiếp cận công nghệ và quy trình quản trị hiện đại theo chuẩn châu Âu.

Sự gắn kết chặt chẽ giữa đào tạo và doanh nghiệp không chỉ giúp sinh viên áp dụng được kiến thức vào tình huống thực tế, mà còn mở rộng tư duy nghề nghiệp, hiểu rõ hơn về xu hướng chuyển đổi số trong ngành, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh ngay khi ra trường. Đây cũng chính là cam kết của UTH trong việc đào tạo ra những thế hệ kỹ sư logistics thông minh, hội tụ đủ chuyên môn, kỹ năng và bản lĩnh để thích ứng với môi trường toàn cầu”, thầy Thủy cho biết.

Một số ý kiến cho rằng logistics ở Việt Nam hiện nay vẫn đang trong giai đoạn hoàn thiện cơ sở hạ tầng và quy trình, do đó việc đào tạo Smart Logistics tích hợp công nghệ 4.0 có thể đi trước nhu cầu thực tế của doanh nghiệp.

Bày tỏ quan điểm về thực trạng trên, thầy Thủy cho biết: “Đây là một nhận định thực tế, nhưng nếu nhìn ở góc độ chiến lược, chúng ta sẽ thấy rằng chính việc đào tạo đi trước là điều cần thiết để chuẩn bị cho một giai đoạn phát triển mới. Cơ sở hạ tầng hay quy trình có thể đang dần hoàn thiện, nhưng con người, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao phải được chuẩn bị từ sớm chuẩn bị cho những bước ngoặt trong tương lai.

Smart Logistics không phải là sản phẩm của một thời điểm, mà là một quá trình chuyển đổi dài hạn. Doanh nghiệp có thể chưa áp dụng đồng loạt các công nghệ cao vào vận hành, nhưng xu hướng chuyển đổi số là điều không thể đảo ngược.

UTH lựa chọn một cách tiếp cận chủ động: đào tạo ra những người có khả năng đưa công nghệ vào thực tiễn, chứ không chỉ là người theo sau quy trình. Đó là lý do vì sao chương trình Smart Logistics không chỉ giảng dạy công nghệ, mà còn dạy cách tư duy và tổ chức lại hoạt động logistics theo hướng thông minh, bền vững và thích ứng”.

Với dự báo thiếu hụt 2 triệu lao động ngành logistics vào năm 2030, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học Giao thông vận tải Thành phố Hồ Chí Minh nhận định, dự báo thiếu hụt lao động không chỉ đặt ra thách thức về số lượng, mà quan trọng hơn là về chất lượng và năng lực thích ứng với sự thay đổi của công nghệ. Trước bài toán đó, UTH xác định không thể đào tạo theo lối cũ, mà phải chủ động đổi mới để sinh viên trở thành lực lượng tiên phong trong hành trình chuyển đổi số của ngành logistics.

Định hướng của Nhà trường là đào tạo theo năng lực thực tiễn và tư duy tương lai. Sinh viên chuyên ngành Smart Logistics không chỉ được trang bị kiến thức nền tảng vững chắc, mà còn được rèn luyện khả năng phân tích dữ liệu, ứng dụng công nghệ và tư duy hệ thống. Đây là những yếu tố quyết định năng lực cạnh tranh trong môi trường logistics hiện đại. UTH cũng chủ động tạo ra các không gian thực nghiệm, phòng lab công nghệ và kết nối sâu rộng với doanh nghiệp để sinh viên được thực hành trong môi trường sát thực tế nhất. Đó là cách UTH góp phần vào giải quyết bài toán nhân lực cho ngành logistics quốc gia một cách bền vững và chiến lược.

Tài liệu tham khảo:

[1]https://iec.ut.edu.vn/vi/nguon-nhan-luc-nganh-logistics-tai-viet-nam-dang-thieu-hut-nghiem-trong

Yên Đan