Sở GD Hà Nội cần nâng cao chất lượng giáo dục đại trà thay vì mở rộng dạy song bằng ở trường công

Những năm gần đây, bức tranh tuyển sinh giữa hệ thống giáo dục công lập và tư thục đang chứng kiến những biến động rõ rệt. Khi trường công lập ngày càng được ưu tiên mở rộng quy mô, tăng chỉ tiêu tuyển sinh và đặc biệt là được triển khai chương trình song bằng, cơ hội lựa chọn của phụ huynh và học sinh cũng theo đó thay đổi.

Sự phân bổ chỉ tiêu ngày càng tăng cho khối công lập khiến nhiều trường tư thục, vốn dựa vào tính linh hoạt và chất lượng dịch vụ giáo dục cao để thu hút học sinh, đang phải đối mặt với không ít thách thức trong công tác tuyển sinh. Việc cạnh tranh ngày càng khốc liệt đặt ra câu hỏi về vai trò, vị thế và hướng đi lâu dài của các trường tư trong hệ thống giáo dục hiện nay.

Trường công mở rộng dạy song bằng là thách thức lớn cho tuyển sinh của trường tư

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Phạm Kim Thư - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Mai Hắc Đế (phường Hoàng Văn Thụ, Hà Nội) chia sẻ: "Theo tôi, đề xuất mở rộng, tiếp tục đào tạo chương trình song bằng ở trường công là một bước đi tích cực, thể hiện quyết tâm nâng cao chất lượng giáo dục của thành phố. Đây là xu hướng tất yếu trong bối cảnh hội nhập quốc tế, giúp học sinh được tiếp cận sớm với kiến thức, phương pháp học tập hiện đại, đặc biệt năng lực ngoại ngữ và tư duy khoa học.

Tuy nhiên, mô hình này có thể khiến một số trường tư thục gặp khó khăn trong công tác tuyển sinh, bởi đây vốn là lợi thế cạnh tranh truyền thống của khối tư thục. Dù vậy, tôi cho rằng, đây cũng là động lực để trường tư thục tiếp tục đổi mới, đầu tư mạnh mẽ hơn để tạo nên sự khác biệt, thu hút học sinh bằng chất lượng cùng dịch vụ giáo dục đặc thù".

Tiến sĩ Phạm Kim Thư - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Mai Hắc Đế (phường Hoàng Văn Thụ, Hà Nội). Ảnh: NVCC.

Theo thầy Thư, để tránh những lo ngại về sự cạnh tranh chưa công bằng, thành phố Hà Nội cần có chính sách hỗ trợ song song cho khối tư thục.

Các trường tư đã và đang đầu tư nhiều vào cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên và chương trình học để tạo ra môi trường giáo dục chất lượng cao. Do đó, nếu có thêm cơ chế khuyến khích, hỗ trợ phù hợp, thì cả trường công và trường tư đều có thể phát huy được thế mạnh riêng, cùng đóng góp cho sự phát triển giáo dục Thủ đô.

Bên cạnh đó, Nhà nước cần xác định rõ ranh giới giữa giáo dục cơ bản và giáo dục nâng cao. Giáo dục cơ bản phải bảo đảm công bằng, phổ cập cho tất cả học sinh bằng ngân sách nhà nước. Còn giáo dục nâng cao, các mô hình đào tạo đặc thù, dịch vụ gia tăng nên tạo điều kiện để khối tư nhân tham gia nhiều hơn, dưới sự quản lý, giám sát chất lượng chặt chẽ của cơ quan quản lý.

Cơ chế này vừa tránh sự chồng chéo, vừa đảm bảo tính minh bạch, đồng thời khuyến khích sự đa dạng và cạnh tranh lành mạnh trong hệ thống giáo dục.

Cùng bàn về vấn đề này, thầy Đàm Khắc Sỹ - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Đặng Thai Mai (xã Trung Giã, Hà Nội) cho rằng, việc các trường công lập triển khai chương trình đào tạo song bằng sẽ ảnh hưởng phần nào đến trường tư thục, nhất là trong khâu tuyển sinh.

Khi các trường công lập vừa đáp ứng được nhu cầu học chương trình phổ thông, vừa triển khai thêm chương trình song bằng, đa số học sinh và phụ huynh sẽ ưu tiên lựa chọn trường công trước rồi mới đến trường tư. Trong bối cảnh số lượng người học có hạn, điều này sẽ khiến khối tư thục gặp khó khăn trong việc duy trì quy mô tuyển sinh và ổn định hoạt động. Về lâu dài, sự chênh lệch này có thể ảnh hưởng đến tính đa dạng của hệ thống giáo dục, cũng như hạn chế vai trò của trường tư.

Hơn nữa, trường công được Nhà nước bảo đảm kinh phí hoạt động, bao gồm lương giáo viên, cơ sở vật chất, chương trình đào tạo, nên có điều kiện ổn định và tập trung nâng cao chất lượng giáo dục hơn. Trong khi đó, trường tư phải tự lo nguồn lực, cân đối tài chính từ học phí, đóng góp của phụ huynh đến các nguồn đầu tư khác để duy trì hoạt động và phát triển. Sự khác biệt này không chỉ tạo áp lực lớn cho trường tư trong việc giữ ổn định quy mô, chất lượng mà còn ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh về tuyển sinh, đầu tư vào cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên.

Học sinh Trường Trung học phổ thông Đặng Thai Mai (xã Trung Giã, Hà Nội) trong một buổi học trải nghiệm học tiếng Anh với giáo viên nước ngoài. Ảnh: website nhà trường.

Đồng quan điểm, thầy Trịnh Hùng Sơn - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở - Trung học phổ thông Lý Thái Tổ (phường Yên Hòa, Hà Nội) chia sẻ: “Việc triển khai chương trình song bằng tại trường công lập không giống với khối tư thục. Nhiều trường tư thục đã áp dụng chương trình này từ khá lâu, với cách triển khai khác so với trường công về thời lượng, nội dung học tập và mức độ nâng cao kiến thức, kỹ năng”.

Trong bối cảnh trường tư thục vẫn còn nhiều khó khăn, Nhà nước cần có thêm chính sách nhằm tạo môi trường cạnh tranh công bằng hơn.

Theo thầy Sơn, cuộc cạnh tranh giữa trường công lập và tư thục vẫn chưa thực sự công bằng. Từ trước đến nay, Nhà nước thường ban hành một khung chương trình chung, các trường sẽ căn cứ vào đó để tổ chức giảng dạy. Điều này giúp bảo đảm tính thống nhất, nhưng đồng thời cũng tạo ra không ít hạn chế khi các trường muốn linh hoạt, đổi mới để phù hợp hơn với đặc thù riêng.

Mặc dù, trường tư thục mong muốn được hỗ trợ, song thực tế, khối này vẫn bị coi như "con nuôi" và chưa có cơ chế hỗ trợ trực tiếp. Để nâng cao chất lượng đào tạo cũng như khẳng định vị thế, trường tư thục phải chủ động đầu tư cơ sở vật chất, đổi mới phương pháp giảng dạy, xây dựng đội ngũ giáo viên chất lượng cao, đồng thời tạo ra môi trường học tập linh hoạt, hiện đại nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của phụ huynh và học sinh.

Thầy Trịnh Hùng Sơn - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở - Trung học phổ thông Lý Thái Tổ (phường Yên Hòa, Hà Nội). Ảnh: NVCC.

Cần có cơ chế phân bổ chỉ tiêu cân bằng giữa công và tư

Việc Hà Nội mở rộng dạy song bằng ở trường công khiến không ít nhà đầu tư giáo dục băn khoăn về sự cạnh tranh không công bằng với trường tư khi hệ thống công lập cũng được cung cấp các dịch vụ chất lượng cao - vốn là thế mạnh thu hút học sinh của khối tư thục. Trong khi trường công đã được ngân sách đảm bảo chi thường xuyên, được ưu đãi về đất đai, cơ sở vật chất thì trường tư phải tự lực cánh sinh khiến họ không thể cạnh tranh được về mức học phí. Chưa kể, việc trường công được tăng chỉ tiêu tuyển sinh khiến trường tư bị thu hẹp về nguồn tuyển, khó có thể duy trì quy mô đào tạo ổn định.

Để tạo sự cạnh tranh lành mạnh giữa trường công và trường tư, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở - Trung học phổ thông Lý Thái Tổ đề xuất trong thời gian tới, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội nên xem xét bảo đảm sự cân bằng về chỉ tiêu tuyển sinh giữa trường công và trường tư.

Các trường tư thục phải có cơ hội tuyển sinh công bằng để duy trì sĩ số và được nhìn nhận cũng đang đóng góp để nâng cao chất lượng giáo dục chung như trường công. Trong đó, cần tính toán kỹ việc phân bổ chỉ tiêu, xác định rõ khu vực tuyển sinh và ban hành cơ chế thực thi nghiêm túc, tránh tình trạng lệch hẳn việc giao chỉ tiêu về phía trường công.

Đặc biệt, học sinh đã đăng ký vào trường tư sẽ không được đồng thời đăng ký vào trường công. Nếu không có quy định này, tình trạng học sinh rút hồ sơ khỏi trường tư để chuyển sang trường công khi điểm chuẩn trường công giảm vẫn sẽ diễn ra, khiến nhiều cơ sở giáo dục tư thục gặp khó khăn trong ổn định về số lượng, kế hoạch đào tạo và duy trì hoạt động.

Học sinh Trường Trung học cơ sở - Trung học phổ thông Lý Thái Tổ (phường Yên Hòa, Hà Nội) trong một buổi học tiếng Anh. Ảnh NTCC.

Trong khi đó, Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Mai Hắc Đế cho rằng, trường công nên tiếp tục tập trung nâng cao chất lượng giáo dục đại trà, cải thiện ngoại ngữ và kỹ năng hội nhập cho học sinh, để các em đều được hưởng những giá trị thiết thực.

Song song với đó, Nhà nước cần có cơ chế khuyến khích trường tư thục phát triển theo hướng chuyên biệt, sáng tạo, cung cấp các dịch vụ giáo dục đa dạng hơn. Đồng thời, trường tư cũng cần chủ động đổi mới, phấn đấu để nâng cao chất lượng đào tạo, khẳng định thương hiệu và uy tín bằng chính giá trị giáo dục mà mình mang lại cho học sinh.

Như vậy, thay vì cạnh tranh trực tiếp, trường công lập và tư thục sẽ bổ sung, hỗ trợ lẫn nhau, cùng hướng đến mục tiêu chung là nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của Thủ đô.

Còn theo Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Đặng Thai Mai, các trường tư thục cần được trao quyền tự chủ toàn diện. Khi tuyển sinh bị ràng buộc bởi nhiều quy định khắt khe, nhà trường sẽ khó duy trì hoạt động ổn định, ảnh hưởng đến kế hoạch đào tạo, chất lượng giáo dục và khả năng thu hút thí sinh.

Việc được tự chủ toàn diện sẽ giúp trường tư thục linh hoạt hơn trong xây dựng chương trình, tổ chức tuyển sinh, quản lý ngũ giáo viên và đầu tư cơ sở vật chất. Từ đó, hệ thống giáo dục tư thục có thể nâng cao năng lực cạnh tranh khi hội nhập quốc tế và đáp ứng nhu cầu của xã hội.

Chẳng hạn, theo thống kê, năm học 2025-2026, toàn huyện Đông Anh (cũ) có 6.770 học sinh lớp 9, trong đó khoảng 5.000 học sinh trúng tuyển vào các trường công lập (gần 1.000 học sinh không thi vào 10). Như vậy, chỉ còn khoảng hơn 700 em không đỗ vào trường công lập, khiến cơ hội cho khối tư thục còn lại rất ít, tạo ra sự chênh lệch lớn giữa nhu cầu và nguồn học sinh. Trong khi, số lượng trường công lập và trường tư thục gần tương đương nhau.

Nhà nước cần đảm bảo sự hài hòa trong xây dựng các mô hình giáo dục. Mỗi chương trình đào tạo nên được triển khai theo kế hoạch rõ ràng, có cơ chế đánh giá, giám sát và điều chỉnh hợp lý, đồng thời tạo điều kiện để cơ sở giáo dục công lập và tư thục linh hoạt thực hiện, phát triển nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của học sinh và phụ huynh.

Tài liệu tham khảo:

[1] https://vietnamnet.vn/ha-noi-se-tiep-tuc-trien-khai-chuong-trinh-dao-tao-song-bang-o-cac-truong-cong-2430354.html

Khánh Hòa