Số hóa việc kê đơn thuốc: Tăng tính minh bạch, hạn chế lạm dụng thuốc

Những thay đổi mới về kê đơn thuốc tạo thuận lợi cho người dân khi đi khám chữa bệnh. Ảnh: Phương Thảo.

Thông tư số 26/2025/TT-BYT vừa ban hành của Bộ Y tế quy định về đơn thuốc và việc kê đơn thuốc hóa dược, sinh phẩm trong điều trị ngoại trú tại cơ sở khám bệnh, có một số điểm mới như bổ sung trường thông tin bắt buộc trong đơn thuốc như: số định danh cá nhân, số căn cước công dân, số căn cước hoặc số hộ chiếu của người bệnh. Thông tư cũng đặt ra nguyên tắc kê đơn chặt chẽ, tiến tới thực hiện kê đơn điện tử toàn quốc từ năm 2026.

Ông Vương Ánh Dương, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh – Bộ Y tế đã chia sẻ để làm rõ hơn những nội dung quan trọng xung quanh chính sách này.

GIẢM SAI SÓT, TĂNG HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ

Thông tư 26/2025/TT-BYT yêu cầu ghi rõ “liều dùng mỗi lần, số lần dùng trong ngày, số ngày sử dụng”. Vì sao chi tiết nhỏ này lại có ý nghĩa lớn trong thực tế điều trị, thưa ông?

Ông Vương Ánh Dương: Từ xưa đến nay, khi đi khám chữa bệnh, người bệnh được kê đơn thuốc, trong đó có các thông tin như tên thuốc, hàm lượng, số lượng, thể tích cần dùng… Những yếu tố đó thì vẫn được duy trì. Tuy nhiên, điểm mới trong quy định lần này là có bổ sung thêm nội dung về cách dùng thuốc rõ ràng hơn.

Ví dụ, thay vì chỉ ghi là "mỗi ngày uống 4 viên chia 2 lần", thì nay quy định yêu cầu phải ghi cụ thể là "mỗi lần uống mấy viên", để tránh tình trạng người bệnh tự chia theo ý hiểu, có thể uống 3 viên buổi sáng, 1 viên buổi tối hoặc ngược lại.

Việc dùng thuốc không đều, không đúng thời gian sẽ làm giảm hiệu quả điều trị, thậm chí ảnh hưởng đến sức khỏe. Do đó, quy định mới yêu cầu kê rõ số lần dùng trong ngày, mỗi lần bao nhiêu viên.

Điểm mới này là bổ sung về mặt kỹ thuật kê đơn, còn việc ghi số lần dùng trong ngày đối với từng loại thuốc thì trước đây cũng đã có trong quy định rồi.

Các văn bản trước đây của Bộ Y tế (Thông tư số 52/2017) cũng đã quy định người kê đơn có trách nhiệm hướng dẫn việc sử dụng thuốc, tư vấn chế độ dinh dưỡng, chế độ sinh hoạt cho người bệnh, hoặc người đại diện người bệnh. Luật Dược cũng quy định người bán thuốc phải hướng dẫn cụ thể khi bán thuốc cho người bệnh.

Việc tuân thủ chỉ định thuốc là một trách nhiệm của người bệnh, của gia đình người bệnh (như người bệnh rối loạn tâm thần, hay người bệnh nhi…). Quy định mới này chỉ giúp người bệnh thấy rõ hơn liều dùng của thuốc, nhìn vào đơn là có thể thực hiện đúng, hạn chế hiểu sai, quên liều.

Thông tư 26 đưa ra nguyên tắc kê đơn “chỉ kê thuốc khi thật sự cần thiết”, điều này sẽ được thực thi thế nào?

Ông Vương Ánh Dương: Nguyên tắc kê đơn “chỉ kê thuốc khi thật sự cần thiết” thực tế được quy định tại Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023. Đây là nguyên tắc chung trong khám bệnh, chữa bệnh. Người hành nghề chỉ thực hiện dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh, hay kê đơn trong trường hợp thực sự cần thiết, không được lạm dụng.

Trên thực tế, người kê đơn phải căn cứ trên chẩn đoán bệnh, tình trạng bệnh của người bệnh, các tài liệu quy định làm căn cứ kê đơn tại Thông tư để chỉ định thuốc an toàn, hợp lý và hiệu quả.

Một điểm rất quan trọng là từ ngày 1/10/2025, tất cả các bệnh viện sẽ phải thực hiện kê đơn thuốc điện tử. Và đến ngày 1/1/2026, tất cả cơ sở khám chữa bệnh khác cũng sẽ bắt buộc thực hiện kê đơn điện tử.

Khi đó, hệ thống kê đơn và bán thuốc sẽ kết nối được với nhau. Người bệnh đi mua thuốc sẽ được kiểm soát theo đơn đã kê trong hệ thống. Những đơn nào được bán đến đâu, những loại thuốc nào bị bán sai so với kê đơn, tất cả đều có thể theo dõi được. Đây là bước tiến rất lớn trong kiểm soát tình trạng bán thuốc không theo đơn, đặc biệt là thuốc kháng sinh.

SỐ HÓA VIỆC KÊ ĐƠN, ĐỒNG BỘ DỮ LIỆU

Thông tư 26 vừa ban hành cũng yêu cầu tích hợp số định danh cá nhân vào đơn thuốc. Điều này giúp ích gì cho người bệnh và bác sĩ?

Ông Vương Ánh Dương: Việc tích hợp số định danh cá nhân vào đơn thuốc là một bước tiến quan trọng nhằm đồng bộ hóa dữ liệu y tế với hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, thực hiện theo đúng tinh thần Đề án 06 của Chính phủ.

Khi người dân sử dụng số định danh cá nhân, nhiều thông tin hành chính như họ tên, ngày sinh, giới tính, địa chỉ… sẽ được tự động điền từ hệ thống. Điều này giúp giảm thời gian kê đơn, hạn chế sai sót, và đơn giản hóa thủ tục cho cả người bệnh lẫn nhân viên y tế.

Ông Vương Ánh Dương, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh – Bộ Y tế.

Về lâu dài, đây cũng là nền tảng quan trọng để xây dựng hồ sơ sức khỏe điện tử thống nhất, phục vụ tốt hơn cho việc chăm sóc sức khỏe liên tục và quản lý thông tin y tế của người dân.

Như vậy, việc quản lý kê đơn bằng phần mềm, đồng bộ với dữ liệu quốc gia sẽ kiểm soát lạm dụng thuốc ra sao? Người dân có thể tra cứu được thông tin gì từ mã QR hoặc hồ sơ thuốc cá nhân?

Ông Vương Ánh Dương: Việc kết nối liên thông giữa Hệ thống kê đơn thuốc điện tử và Hệ thống Quản lý Dược quốc gia là một trong những giải pháp then chốt để nâng cao hiệu quả giám sát sử dụng thuốc.

Khi tất cả đơn thuốc được cập nhật đồng bộ, cơ quan quản lý có thể phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi lạm dụng thuốc, kê đơn sai quy định, hoặc bán thuốc khi không có đơn.

Đối với người dân, việc sử dụng mã QR trên đơn thuốc điện tử giúp dễ dàng tra cứu thông tin về loại thuốc, liều dùng, hướng dẫn sử dụng và lịch sử điều trị. Đây là một công cụ hữu ích, giúp người bệnh chủ động theo dõi quá trình dùng thuốc của mình, góp phần tăng tính minh bạch và an toàn trong sử dụng thuốc.

Trong chuyển đổi số, vai trò của bác sĩ tuyến cơ sở và nhân viên y tế là then chốt. Vậy Bộ Y tế có chiến lược gì để hỗ trợ họ nâng cao năng lực số hóa trong kê đơn?

Ông Vương Ánh Dương: Chúng tôi hiểu rằng đội ngũ bác sĩ và nhân viên y tế ở tuyến cơ sở là lực lượng quan trọng quyết định sự thành công của quá trình chuyển đổi số. Do đó, Bộ Y tế đã ban hành các hướng dẫn chi tiết, đồng thời thiết lập hệ thống kê đơn điện tử với giao diện thân thiện, dễ sử dụng, chỉ yêu cầu kỹ năng tin học cơ bản.

Bên cạnh đó, nhiều lớp tập huấn, chương trình đào tạo đã và đang được tổ chức trên toàn quốc, giúp nhân viên y tế nắm vững quy trình kê đơn điện tử, và tích hợp dữ liệu vào hệ thống chung.

Trong thời gian tới, Bộ Y tế sẽ tiếp tục tăng cường hỗ trợ kỹ thuật, cập nhật phần mềm, đặc biệt ưu tiên cho tuyến y tế cơ sở để đảm bảo mọi cơ sở khám, chữa bệnh đều có thể triển khai hiệu quả. Từ đó, phục vụ người dân một cách tốt nhất.

Thu Hằng