Sốc nhiệt, say nóng trong mùa hè: Nguy cơ không thể xem nhẹ
Nắng nóng kéo dài khiến những tai biến liên quan đến sốc nhiệt, say nóng, mất nước… gia tăng. Không chỉ ở nhóm có nguy cơ cao, ngay cả những người trẻ, khỏe mạnh cũng có thể gặp nguy hiểm nếu chủ quan với thời tiết cực đoan.
Chăm sóc và điều trị bệnh nhân nhập viện do say nóng. Ảnh: BVĐK Đức Giang.
Lao động giữa nắng, nhập viện vì suy gan, suy thận
Bệnh viện Đa khoa Đức Giang (Hà Nội) thông tin về một trường hợp nguy kịch do say nóng. Cụ thể, bệnh nhân nam, trú tại quận Long Biên (Hà Nội), được đưa đến Khoa Cấp cứu trong tình trạng nguy kịch: đau nhức cơ toàn thân, chuột rút nhiều nhóm cơ, khát nước dữ dội, choáng váng, da ẩm lạnh, mạch nhanh tới 170 lần/phút và có dấu hiệu cô đặc máu nặng.
Bệnh nhân cho biết, trước khi nhập viện anh đã làm việc trong xưởng sản xuất từ 13 - 16 giờ, trong điều kiện thời tiết oi nóng 38 - 39 độ C, thông gió kém. Trong ca làm việc, anh vã nhiều mồ hôi, đau mỏi cơ tay chân, cuối cùng dẫn đến chuột rút nghiêm trọng. Đáng chú ý, suốt thời gian làm việc, anh không uống đủ nước. Kết quả thăm khám, xét nghiệm sau đó xác nhận bệnh nhân bị say nóng nghiêm trọng, biến chứng suy thận cấp, tiêu cơ vân, kèm theo hạ kali máu và rối loạn thăng bằng kiềm toan nghiêm trọng.
ThS.BS Nguyễn Duy Toản - Khoa Cấp cứu (Bệnh viện Đa khoa Đức Giang) cho biết: “Say nóng là tình trạng cơ thể mất khả năng điều hòa nhiệt độ do tiếp xúc với nhiệt độ cao và/hoặc gắng sức kéo dài. Khi cơ chế điều nhiệt quá tải, hệ thần kinh trung ương bị rối loạn. Nếu không được xử lý kịp thời, say nóng có thể tiến triển thành sốc nhiệt, đe dọa tính mạng”.
Không chỉ người lao động ngoài trời, nắng nóng còn có thể ảnh hưởng đến cả những người tham gia thể thao. Tại Quảng Ninh, Bệnh viện Bãi Cháy tiếp nhận hai bệnh nhân nam 35 và 44 tuổi bị suy thận cấp sau khi chạy marathon dưới thời tiết hơn 38 độ C. Cả hai có biểu hiện nôn, chuột rút, co quắp chân tay và được chẩn đoán rối loạn điện giải, máu cô đặc, tăng men gan.
BSCKI Lương Minh Tuyến - Phó Trưởng khoa Thận Lọc máu (Bệnh viện Bãi Cháy) lý giải: Nhiệt độ cao khiến cơ thể mất nước nhanh, giảm lượng máu đến thận và các cơ quan khác. Trong trường hợp nặng, có thể dẫn đến suy thận cấp, suy đa tạng và tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Sốc nhiệt có thể xảy ra do hai cơ chế. Một là tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng, đặc biệt vùng đầu – cổ gây tổn thương hệ thần kinh trung ương. Hai là tiếp xúc lâu với môi trường nhiệt độ cao, làm cơ thể không đào thải nhiệt kịp dẫn đến rối loạn điều hòa thân nhiệt, suy tuần hoàn, tổn thương gan, thận, thần kinh.
Triệu chứng ban đầu thường bị bỏ qua gồm mệt lả, chóng mặt, buồn nôn, nhức đầu, nhịp thở nhanh. Nặng hơn là co giật, rối loạn ý thức, hôn mê. Nếu không được xử trí kịp thời, người bệnh có thể tử vong trong vòng vài giờ.
Hành động đúng để giữ an toàn
Giữa thời tiết khắc nghiệt như hiện nay, việc chủ động bảo vệ cơ thể là quan trọng nhất. BS Lương Minh Tuyến khuyến cáo, nên tránh lao động gắng sức trong khung giờ từ 10 -16 giờ – thời điểm nhiệt độ ngoài trời có thể cao hơn nhiệt kế từ 5 - 7 độ C do hiệu ứng mặt đường và phản xạ nhiệt. Trong điều kiện bắt buộc phải làm việc, cần đội mũ rộng vành, mặc áo dài tay thoáng khí, đeo khăn làm mát và bổ sung nước thường xuyên.
Nhiều người vẫn có thói quen uống ít nước, hoặc chỉ uống khi cảm thấy khát. Tuy nhiên, bác sĩ cho biết đây là sai lầm. Khi làm việc hoặc vận động ngoài trời, cơ thể mất nước qua mồ hôi liên tục, cần bù từ 3 - 4 lít nước mỗi ngày, kèm theo điện giải (oresol, nước muối loãng, nước hoa quả) để tránh mất cân bằng nội môi. Với những người có bệnh nền tim mạch, gan, thận cần theo dõi sát sức khỏe và không nên gắng sức trong điều kiện oi bức.
Khi phát hiện người có dấu hiệu sốc nhiệt, cần nhanh chóng đưa vào nơi râm mát, nới lỏng quần áo, lau mát cơ thể bằng khăn ướt, cho uống nước nếu còn tỉnh táo. Tuyệt đối không để bệnh nhân nằm lại ngoài nắng quá lâu, không dùng nước đá đổ trực tiếp lên người hoặc dội nước lạnh bất ngờ – dễ gây co mạch, rối loạn nhịp tim. Sau sơ cứu ban đầu, cần đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất.
Ngoài người lao động, những đối tượng dễ tổn thương như trẻ em, người già, người có bệnh mạn tính cũng cần được theo dõi đặc biệt. Việc bật điều hòa ở mức quá thấp, thay đổi nhiệt độ môi trường đột ngột từ phòng lạnh ra ngoài trời cũng có thể gây choáng, ảnh hưởng đến hệ tim mạch và hô hấp.
Trong bối cảnh nắng nóng còn có thể kéo dài, các chuyên gia nhấn mạnh, người dân cần giữ gìn thể trạng, chủ động phòng ngừa và lắng nghe cơ thể để vượt qua giai đoạn khắc nghiệt này mà không để lại hậu quả sức khỏe về sau.
