Sôcôla và sức khỏe: Góc nhìn mới trong cuộc tranh luận cũ

Ngon miệng, giàu năng lượng và phổ biến toàn cầu, sôcôla không chỉ là món ăn yêu thích mà còn là đề tài khoa học gây tranh cãi trong nhiều năm.

Sôcôla từ lâu đã là món ăn được yêu thích trên khắp thế giới, nhưng cũng là một trong những loại thực phẩm gây nhiều tranh cãi nhất trong khoa học dinh dưỡng. Nó từng được ca ngợi như một “siêu thực phẩm” nhờ những lợi ích tiềm năng đối với tim mạch, não bộ và khả năng chống viêm. Ngược lại, sôcôla cũng thường xuyên bị xếp vào nhóm đồ ngọt chứa nhiều đường, nhiều chất béo, dễ dẫn đến việc ăn quá mức.

Theo chuyên gia dinh dưỡng Julie Stefanski, người phát ngôn của Học viện Dinh dưỡng và Ăn kiêng Hoa Kỳ, nghiên cứu về dinh dưỡng vốn phức tạp, và khi áp dụng cho sôcôla lại càng khó khăn hơn. Sự khác biệt về lối sống, chế độ ăn uống và các yếu tố cá nhân như di truyền hay tình trạng bệnh lý khiến kết quả nghiên cứu “không thể áp dụng cho tất cả mọi người”.

Thêm vào đó, trong các nghiên cứu, khái niệm “sôcôla đen” có thể chỉ bột cacao, thực phẩm bổ sung hay cả thanh kẹo – sự khác biệt quan trọng này khiến việc so sánh và rút ra kết luận chung trở nên khó khăn.

Khi món ngọt trở thành đề tài khoa học

Các nhà khoa học ngày nay thống nhất rằng, nếu sôcôla thực sự mang lại lợi ích sức khỏe, thì thành phần quan trọng nhất chính là flavonol – hợp chất thực vật được cho là có khả năng hỗ trợ tim mạch, cải thiện chức năng mạch máu và giảm viêm.

Thành phần quan trọng nhất trong sôcôla chính là flavonol – hợp chất thực vật được cho là có khả năng hỗ trợ tim mạch, cải thiện chức năng mạch máu và giảm viêm.

Nhiều nghiên cứu đang tập trung vào việc flavonol có thể làm chậm quá trình “viêm lão hóa” – tình trạng viêm mãn tính, âm ỉ, tăng dần theo tuổi tác và gắn liền với nguy cơ tim mạch. Nhà dịch tễ học Howard Sesso tại Trường Y Harvard cho biết: “Câu hỏi then chốt không chỉ là flavonol có tác dụng gì, mà là chúng tác động theo cách nào”.

Trong nghiên cứu mới công bố tháng 9 này, nhóm của ông Sesso phát hiện những người bổ sung flavonol từ cacao hàng ngày trong hai năm có mức protein phản ứng C (CRP) – một chỉ dấu viêm liên quan đến bệnh tim – thấp hơn rõ rệt so với nhóm dùng giả dược. Kết quả này củng cố dữ liệu từ thử nghiệm COSMOS trước đó, trong đó những người dùng cùng loại bổ sung có nguy cơ tử vong do bệnh tim thấp hơn 27%.

Flavonol trong sôcôla có liên quan đến khả năng chống lại việc tăng huyết áp theo tuổi.

Không chỉ vậy, tác động của flavonol đối với lưu thông máu có thể giữ vai trò mấu chốt. Cải thiện dòng chảy của máu giúp cơ thể kiểm soát viêm và duy trì sự dẻo dai của hệ mạch khi lão hóa. Nếu flavonol từ cacao có thể giúp làm chậm quá trình gia tăng CRP, đây có thể là cơ chế lý giải vì sao chúng giúp giảm rủi ro tim mạch. Nghiên cứu khác của ông Sesso, công bố tháng 8, cũng chỉ ra flavonol có liên quan đến khả năng chống lại việc tăng huyết áp theo tuổi.

Chế độ ăn và sức khỏe: Thông điệp lớn nhất

Khoa học dinh dưỡng ngày càng cho thấy chế độ ăn uống có tác động trực tiếp đến sức khỏe và tiến trình lão hóa. Chuyên gia dinh dưỡng Stefanski nhấn mạnh: “Khoảng 70% hệ miễn dịch nằm ở đường ruột, vì vậy việc chú trọng đến chất lượng thực phẩm và nuôi dưỡng hệ vi sinh đường ruột là yếu tố cực kỳ quan trọng”.

Dù các nghiên cứu mới nhấn mạnh đến vai trò của flavonol trong việc giảm viêm và bảo vệ mạch máu, nhiều chuyên gia vẫn khuyến nghị người tiêu dùng cần thưởng thức loại thực phẩm này với liều lượng hợp lý. Ảnh: Shutterstock

Trong các nghiên cứu, liều lượng flavonol từ cacao được sử dụng khoảng 500mg mỗi ngày. Tuy nhiên, chuyên gia khuyến cáo không cần thiết phải tuân thủ cứng nhắc con số này. Quan trọng hơn là tạo ra những thay đổi phù hợp, bền vững với thói quen sống. Có thể duy trì việc cho một ít chiết xuất cacao vào cà phê buổi sáng, hoặc đơn giản là bổ sung thêm những thực phẩm giàu flavonol như quả mọng, trà hay nho đỏ.

Ông Howard Sesso cho rằng: “Thông điệp quan trọng nhất là hãy ưu tiên một chế độ ăn đa dạng, giàu thực phẩm có nguồn gốc thực vật”.

Từ những nghiên cứu mới, sôcôla cho thấy không chỉ là món ăn mang lại niềm vui mà còn có thể góp phần bảo vệ sức khỏe nếu được sử dụng hợp lý. Ảnh: Shutterstock

Ăn sôcôla: Thưởng thức, nhưng vừa phải

Dù các nghiên cứu mở ra những triển vọng mới về lợi ích sức khỏe của sôcôla, các chuyên gia vẫn khuyến cáo người tiêu dùng cần tiết chế. Chuyên gia Stefanski cho biết: “Chúng ta không nhất thiết phải biện minh cho mọi món ăn bằng lợi ích sức khỏe tiềm năng. Nếu bạn yêu thích sôcôla, hãy cứ tận hưởng, nhưng nên dừng lại ở mức một đến hai miếng nhỏ mỗi ngày, tức khoảng 28–56gram”.

Như vậy, sôcôla – vốn gắn liền với niềm vui và sự thưởng thức – có thể là một phần của lối sống lành mạnh nếu biết tận dụng đúng cách. Và thay vì xem nó là “siêu thực phẩm” hay “đồ ngọt có hại”, có lẽ cách tiếp cận hợp lý nhất chính là sự cân bằng và điều độ.

Hồng Nhung