Somalia chứng kiến sự trở lại của phổ thông đầu phiếu sau nửa thế kỷ

Người dân Mogadishu bỏ phiếu hôm 25/12. Ảnh: Getty Images/TTXVN

Hơn 10.000 nhân viên an ninh đã được triển khai trên khắp Thủ đô, nơi hàng trăm nghìn cử tri đã tham gia cuộc bầu cử hội đồng địa phương - cuộc bầu cử trực tiếp đầu tiên tại Somalia trong nhiều thập niên.

“Đây là lần đầu tiên tôi được bỏ phiếu", bà Addey Isak Abdi, 65 tuổi, nói với Reuters. “Tôi rất hạnh phúc. Tôi đến đây từ sáng sớm, đi bộ cùng những phụ nữ khác".

Bước ngoặt chính trị sau hơn nửa thế kỷ

Cuộc bỏ phiếu tại Mogadishu, thành phố khoảng 3 triệu dân, đánh dấu sự tái áp dụng nguyên tắc phổ thông đầu phiếu trên thực tế, sau khi nguyên tắc này được khôi phục về mặt pháp lý vào năm ngoái.

“Cuộc bầu cử cho thấy Somalia đang tự đứng vững và tiến lên phía trước", ông Abib Hayir, thành viên Ủy ban Bầu cử Quốc gia nhận định. “Sau cuộc bầu cử địa phương này, các cuộc bầu cử có thể và sẽ diễn ra trên toàn quốc".

Lần gần nhất Somalia tổ chức bầu cử trực tiếp là vào năm 1969, trước khi tướng Mohamed Siad Barre lên nắm quyền bằng đảo chính. Sau khi chế độ Barre sụp đổ năm 1991, đất nước chuyển sang mô hình chia sẻ quyền lực theo dòng tộc, trong đó các trưởng tộc bầu ra nghị sĩ, nghị sĩ tiếp tục bầu tổng thống.

An ninh là phép thử lớn nhất

Tuy nhiên, triển vọng tổ chức bầu cử trực tiếp trên phạm vi toàn quốc vẫn vấp phải nhiều hoài nghi. Nhóm vũ trang Hồi giáo al-Shabab hiện kiểm soát nhiều vùng lãnh thổ rộng lớn của Somalia và thường xuyên tiến hành các vụ tấn công đẫm máu, kể cả tại Thủ đô.

Do lo ngại an ninh, giới chức Somalia đã đóng cửa sân bay Mogadishu và phong tỏa nhiều tuyến đường trong ngày bầu cử. Các quan chức thậm chí tuyên bố “toàn bộ đất nước sẽ được đặt trong tình trạng đóng cửa” để đảm bảo an toàn.

Cuộc bỏ phiếu lần này cũng đã bị hoãn ba lần trong năm 2025, phản ánh mức độ nhạy cảm và phức tạp của tiến trình cải cách bầu cử.

Theo kế hoạch, cử tri Mogadishu trực tiếp bầu chọn các đại diện địa phương trong số hơn 1.600 ứng cử viên, thuộc tối đa 20 đảng phái chính trị - một con số kỷ lục đối với nền chính trị Somalia hiện đại.

Bế tắc chính trị trước thềm bầu cử quốc gia

Với nhiệm kỳ của Quốc hội kết thúc vào tháng 5/2026 và nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Mohamud hết hạn vào tháng 4/2026, giới tinh hoa chính trị Somalia vẫn chia rẽ sâu sắc về cách thức tổ chức bầu cử trực tiếp.

Mùa hè vừa qua, Tổng thống Mohamud đạt được thỏa thuận với một số lãnh đạo đối lập, theo đó nghị sĩ sẽ được bầu trực tiếp, nhưng tổng thống vẫn do Quốc hội bầu. Đối thủ của ông cho rằng, đây là nỗ lực nhằm gia tăng cơ hội tái đắc cử.

Một số bang của Somalia thậm chí đã dọa tự tổ chức quy trình bầu cử riêng nếu không đạt được đồng thuận quốc gia.

Trong bối cảnh đó, cuộc bỏ phiếu tại Mogadishu được xem vừa là bước ngoặt lịch sử, vừa là phép thử đầy rủi ro cho tham vọng đưa Somalia thoát khỏi mô hình chính trị dòng tộc và tiến tới một nền dân chủ dựa trên lá phiếu của người dân.

Quỳnh Vũ