Sống thấp thỏm bên sông

Nỗi lo sạt lở

Giữa tháng 8, nhiều hộ dân đang sinh sống gần cầu Văn Lem hay ven tuyến đường ĐH51 tất tả tìm cách trồng cây, đổ đất đá nhằm ngăn chặn tình trạng sạt lở bờ sông Đăk Tờ Kan. Theo ông Nguyễn Duy Hải, ở thôn Tê Pheo, bình thường, sông Đăk Tờ Kan trông hiền hòa, nước lững lờ chảy qua địa phận nhiều thôn của xã Kon Đào, như Măng Rương, Tê Pên, Đăk Trăm, Tê Pheo, Đăk Rô Gia, Đăk Đring... Thế nhưng, khi có mưa, sông Đăk Tờ Kan trở nên hung dữ, nước dâng cao và chảy rất mạnh, cuốn trôi hàng dừa 2 bên sông.

Đặc biệt là, những đợt mưa lớn trong năm 2025 khiến bờ sông Đăk Tờ Kan sạt lở nặng, nhiều vị trí dưới chân cầu Văn Lem bị xói lở nghiêm trọng, gây mất an toàn. “Bờ sông sạt lở đến sát vách nhà, nên tôi phải mua xà bần, đất đá để kè. Tuy nhiên, những đợt mưa lớn trong tháng 7 và đầu tháng 8 vừa qua khiến nước sông Đăk Tờ Kan dâng cao, chảy mạnh, cuốn trôi đất đá lẫn hàng dừa nên tôi càng bất an hơn. Vì vậy, gia đình tôi phải di chuyển đồ đạc và tài sản sang gian bên cạnh đề phòng rủi ro”, ông Hải nói.

Sông Đăk Tờ Kan bị xói lở nghiêm trọng, đe dọa ngôi nhà của ông Nguyễn Duy Hải, ở thôn Tê Pheo, xã Kon Đào.

Trong khi đó, nhiều hộ dân ở thôn Măng Rương cũng sống trong cảnh bất an, lo lắng khi bờ sông Đăk Tờ Kan sạt lở ngày càng nghiêm trọng. Nhiều vị trí sạt lở kéo dài, khoét sâu chỉ cách các ngôi nhà khoảng 15 - 20m. Trưởng thôn Măng Rương A Tút cho hay, tình trạng sạt lở bờ sông Đăk Tờ Kan đoạn qua thôn Măng Rương diễn ra từ nhiều năm nay, vì vậy, người dân đã đổ đất đá và trồng cây để ngăn chặn. Mặc dù vậy, từ cuối năm 2024 đến nay, bờ sông liên tục bị sạt lở và xâm thực. Điều này gây mất an toàn đối với hàng trăm nhà dân, tuyến đường ĐH51 cùng hàng nghìn héc ta đất sản xuất.

Ở thôn An Chỉ Tây, xã Đình Cương, mỗi khi mưa lớn, nước sông Vệ dâng cao là hàng chục hộ dân phải chạy lụt. Nhưng điều khiến người dân lo lắng nhất là bờ sông Vệ đã bị xói lở và xâm thực nghiêm trọng. Bà Nguyễn Thị Nguyệt , ở thôn An Chỉ Tây cho biết, sinh sống ở đây hơn 50 năm, nhưng chưa bao giờ gia đình tôi cảm thấy bất an như hiện nay.

Nhà cách sông qua 3m đường bê tông, mùa mưa, nước sông Vệ chảy cuồn cuộn rồi xói vào bờ, khoét vào đường. Vì vậy, không chỉ lo sông cuốn trôi nhà và vườn, mà chúng tôi còn sợ đường giao thông mất an toàn vì nước "đục thủng" đường. “Ở đây chúng tôi gọi là... xóm chạy, vừa chạy lụt, vừa chạy sạt lở. Vì vậy, dù nhà được xây dựng kiên cố, nhưng gia đình nào cũng sắm ghe để chủ động di dời, sơ tán khi nước sông Vệ dâng cao”, bà Nguyệt chia sẻ.

Ngoài ra, người dân đang sinh sống tại các khu dân cư ven sông Phước Giang, sông Liên cũng khắc khoải với tình trạng sạt lở, xâm thực. Nhất là sạt lở bờ sông Phước Giang, đoạn qua thôn An Sơn, xã Phước Giang và đoạn từ cầu Vông đến cầu Hố Đá, thuộc 2 xã Phước Giang và Nghĩa Hành. Hay sạt lở bờ sông Liên, đoạn sau khu dân cư thôn Gò Loa, Đồng Xoài, xã Ba Động...

Cần giải pháp căn cơ

Chủ tịch UBND xã Kon Đào Đặng Quang Hải cho rằng, bờ sông Đăk Tờ Kan bị sạt lở, xâm thực không những đe dọa trực tiếp tính mạng, tài sản của 150 hộ dân, mà còn gây mất an toàn các công trình hạ tầng và hơn 1.000ha đất sản xuất nông nghiệp của người dân các thôn Tê Pên, Đăk Trăm, Tê Pheo, Đăk Rô Gia, Đăk Đring. Vì vậy, song song với chủ động triển khai các giải pháp ngăn chặn sạt lở, chính quyền cũng như người dân nơi đây mong tỉnh quan tâm, có giải pháp chống sạt lở căn cơ. Qua đó bảo vệ khu dân cư, đất sản xuất cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi lại, vận chuyển hàng hóa nông sản của người dân, góp phần phát triển kinh tế, xã hội cho xã Kon Đào.

Chủ tịch UBND xã Phước Giang Nguyễn Văn Lễ cũng bày tỏ, tình trạng sạt lở và xâm thực bờ sông cần được giải quyết một cách căn bản với những giải pháp đồng bộ từ các cấp chính quyền. Bởi, qua mỗi mùa mưa bão thì mức độ sạt lở bờ sông lại gia tăng, dù chính quyền và người dân đã chủ động và nỗ lực thực hiện các biện pháp ngăn chặn. Vì vậy, chính quyền, người dân thôn An Sơn và khu tái định cư Đồng Giá kiến nghị tỉnh quan tâm, có giải pháp khắc phục.

Đầu năm 2025, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã đề xuất danh mục các công trình, tham mưu tỉnh quy hoạch đầu tư xây dựng công trình phòng, chống sạt lở bờ sông, bờ biển theo 2 giai đoạn (2021 - 2030 và 2031 - 2050) với khoảng 340km công trình phòng, chống sạt lở bờ sông và gần 30km công trình phòng, chống sạt lở bờ biển. Hiện nay, Sở Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục rà soát, khảo sát các điểm sạt lở bờ biển, bờ sông và phân loại mức độ nguy hiểm, để tham mưu tỉnh xem xét, quyết định.

Bài, ảnh: MỸ HOA