Su-34 Nga: 'cú đấm chủ lực' khiến đối thủ phải dè chừng

Tập đoàn quốc phòng Nga Rostec thông báo Công ty Hàng không Thống nhất (UAC) đã bàn giao một lô Su-34 mới - lần giao thứ hai chỉ trong vài tháng, cho Bộ Quốc phòng Nga. Thông cáo nhấn mạnh “nhịp sản xuất ổn định”, nhằm bù đắp tổn thất, duy trì cường độ xuất kích và bảo đảm khả năng tiến hành các phi vụ trinh sát - tấn công trước hệ thống phòng không dày đặc của Ukraine.

Đặc tính kỹ thuật

Phát triển từ khung thân tiêm kích Su-27 nổi tiếng, Su-34 được thiết kế lại gần như hoàn toàn cho nhiệm vụ tấn công tầm xa. Buồng lái hai phi công ngồi cạnh nhau giúp điều phối linh hoạt trong các chuyến bay dài và phức tạp. Máy bay trang bị radar Leninets Sh141/V004 có khả năng bám địa hình, tránh va chạm, cùng tổ hợp tác chiến điện tử Khibiny để đối phó với radar và tên lửa phòng không.

Máy bay ném bom chiến đấu Sukhoi Su-34 của Nga - Ảnh: OS

Su-34 có thể mang tải trọng vũ khí tới 8.500 kg, tầm hoạt động chiến đấu khoảng 1.700km và có thể bay xa 4.250km khi mang theo thùng nhiên liệu phụ. Kho vũ khí của nó bao gồm bom dẫn đường, tên lửa hành trình và tên lửa không đối không tự vệ, đủ để đảm nhận các nhiệm vụ tấn công độc lập ở khoảng cách an toàn, không cần xâm nhập sâu vào không phận đối phương.

Su-34 lần đầu được đưa vào thực chiến ở Syria từ năm 2015, trước khi trở thành công cụ chủ lực trong các chiến dịch tại Ukraine kể từ năm 2022. Thay vì lao vào khu vực phòng không dày đặc, Nga chuyển sang chiến thuật “stand-off” - phóng bom hoặc tên lửa dẫn đường từ xa. Nổi bật là việc sử dụng bom có bộ dẫn đường gắn cánh và đang thử nghiệm phiên bản gắn động cơ nhỏ, giúp tăng tầm bắn lên hàng trăm km. Điều này cho phép Su-34 thả vũ khí ở khoảng cách an toàn hơn, trong khi vẫn gây tổn hại cho cơ sở hạ tầng, kho bãi và tuyến tiếp vận của đối phương.

Bên cạnh vai trò ném bom, Su-34 còn được tích hợp các thiết bị trinh sát đa năng - quang-điện, thu tín hiệu và radar quét bên, giúp máy bay vừa thu thập dữ liệu mục tiêu vừa luôn mang theo vũ khí. Cách tiếp cận này phản ánh một lộ trình hiện đại hóa từng bước: không chỉ nâng cấp cảm biến và hệ thống tác chiến điện tử, mà còn tối ưu hóa chuỗi “phát hiện - tấn công”, giúp máy bay vừa phát hiện vừa tiêu diệt mục tiêu trong thời gian ngắn.

Vị trí trong không quân Nga

So với nhiều dòng máy bay chiến đấu khác trong biên chế Nga, Su-34 nổi bật ở khả năng chuyên dụng cho nhiệm vụ tấn công tầm xa. Nếu như Su-24M thế hệ cũ bị hạn chế về tầm hoạt động và khả năng sống sót, thì Su-34 vượt trội hơn hẳn với buồng lái hai người ngồi cạnh nhau, hệ thống cảm biến hiện đại, khả năng mang tới 8,5 tấn vũ khí, cùng khả năng bay xa và lâu hơn.

Cấu hình này giúp tổ lái dễ dàng phối hợp trong các chuyến bay dài, phức tạp và những nhiệm vụ tấn công đòi hỏi xử lý nhiều hệ thống cùng lúc.

Máy bay chiến đấu Su-35 của quân đội Nga - Ảnh: Reuters

Trong khi đó, Su-30SM và Su-35S là các tiêm kích đa nhiệm thiên về chiếm ưu thế trên không, hộ tống và đánh chặn mục tiêu bay. Chúng linh hoạt hơn trong không chiến, nhưng không được tối ưu cho các nhiệm vụ ném bom chính xác hoặc tấn công tầm xa. Ở những phi vụ kiểu đó, Su-34 lại phát huy sức mạnh, nó được thiết kế riêng để bay thấp, bám địa hình, mang khối lượng vũ khí lớn và tấn công mục tiêu mặt đất từ khoảng cách an toàn.

Trên chiến trường, ba dòng máy bay này thường hoạt động phối hợp như một đội hình thống nhất gồm Su-30SM và Su-35S chịu trách nhiệm bảo vệ bầu trời và hộ tống, còn Su-34 đóng vai trò “cú đấm chủ lực”, tung đòn tấn công chính xác vào các mục tiêu chiến lược của đối phương.

Tác động chiến lược

Về tác động chiến lược, việc Nga liên tục bàn giao các lô Su-34 mới phục vụ đồng thời hai mục tiêu quan trọng. Trước hết là mục tiêu quân sự: dòng tiêm kích-bom này giúp Nga duy trì khả năng tiến hành các đợt không kích liên tục vào những mục tiêu chiến lược như tuyến hậu cần, cơ sở công nghiệp quốc phòng hay hạ tầng phòng thủ của đối phương. Nhờ đó, không quân Nga có thể giữ nhịp xuất kích ổn định, đồng thời luân phiên thay thế tổn thất cho các trung đoàn tiền tuyến đang chịu cường độ hoạt động cao.

Su-34 của không quân Nga - Ảnh: Reuters

Bên cạnh đó là mục tiêu chính trị - đối ngoại. Mỗi lần bàn giao Su-34 mới là một thông điệp mang tính biểu tượng rằng năng lực công nghiệp quốc phòng của Nga vẫn vận hành ổn định, bất chấp lệnh trừng phạt và áp lực từ phương Tây. Nó thể hiện quyết tâm của Nga trong việc duy trì nhịp tấn công và sức ép chiến lược, đồng thời củng cố niềm tin trong nội bộ về khả năng tự chủ công nghệ quân sự.

Về khía cạnh tài chính và sản xuất, chương trình Su-34 được bảo đảm bằng ngân sách quốc phòng kỷ lục của Nga trong năm 2025, với nguồn vốn đến từ đơn hàng quốc phòng nhiều năm . Các hợp đồng lớn đã được ký từ trước, trong đó gói tại triển lãm ARMY-2020 được cho là bao gồm hàng chục chiếc Su-34 sẽ được bàn giao dần cho đến giữa thập kỷ. Lô máy bay mới nhất vừa chuyển giao là một phần của chuỗi hợp đồng này, do UAC trực tiếp sản xuất và tập đoàn Rostec điều phối tổng thể.

Thách thức và triển vọng

Dù được coi là “máy bay tấn công chủ lực” của không quân Nga, Su-34 vẫn phải đối mặt với những thách thức lớn trên chiến trường Ukraine, nơi hệ thống phòng không của đối phương được triển khai dày đặc và hiện đại. Thực tế, một số đơn vị Su-34 đã bị bắn hạ, buộc Nga phải liên tục bổ sung máy bay mới, huấn luyện thêm phi công và kỹ thuật viên, đồng thời tăng cường nguồn lực hậu cần để duy trì hoạt động.

Việc tích hợp các bộ dẫn đường có động cơ nhằm mở rộng tầm bắn và tăng độ chính xác cũng khiến công tác bảo dưỡng, kiểm tra kỹ thuật và huấn luyện tổ lái trở nên phức tạp hơn, kéo theo chi phí vận hành tăng cao. Tuy vậy, điểm mạnh của Su-34 là khả năng thích nghi linh hoạt với môi trường tác chiến hiện đại. Việc Nga không ngừng cải tiến hệ thống cảm biến, radar, tác chiến điện tử và bổ sung các loại vũ khí tầm xa giúp mẫu máy bay này duy trì sức răn đe đáng kể, đặc biệt trong chiến lược “tấn công từ xa - tránh phòng không”.

Về lâu dài, Su-34 không chỉ dừng lại ở vai trò ném bom chiến thuật. Nga đang hướng tới đa dạng hóa biến thể của dòng máy bay này, từ phiên bản trinh sát điện tử, chỉ huy không kích đến mô hình tấn công mặt đất đa năng, nhằm tăng hiệu quả chiến đấu trong mọi loại nhiệm vụ. Dù vậy, cái giá phải trả là không nhỏ. Mỗi cải tiến kỹ thuật đều đòi hỏi thêm thời gian, nguồn lực và chi phí, trong khi các chiến dịch thực địa vẫn tiêu hao phi đội nhanh chóng. Nga đang ở thế phải vừa hiện đại hóa, vừa bù đắp tổn thất - một bài toán không hề đơn giản.

Hoàng Vũ