Su-35S thay thế nhiệm vụ của 'radar bay' A-50U tại Ukraine

Thông tin này được tiết lộ bởi kênh Telegram Fighterbomber của một phi công tiêm kích Nga.

Sự thay thế này diễn ra trong bối cảnh Nga mất đi một phần đáng kể số lượng A-50U do tổn thất trong xung đột. Ít nhất một chiếc đã bị tên lửa hành trình SCALP của Ukraine phá hủy vào tháng 1/2024. Một số chiếc khác bị tấn công khi đang đỗ tại căn cứ, buộc Moscow phải điều toàn bộ đội bay A-50U rút xa khỏi vùng xung đột.

Theo Fighterbomber, "Su-35S đã thay thế A-50, tuy là giải pháp bất đắc dĩ nhưng lại tỏ ra hiệu quả".

Máy bay trinh sát và cảnh báo sớm trên không (AWACS) A-50 của Nga. (Nguồn: Defense Mirror)

Su-35S: Từ tiêm kích chiến đấu đến công cụ trinh sát

Su-35S là tiêm kích thế hệ 4++ do tập đoàn Sukhoi phát triển, được trang bị radar mảng pha Irbis-E có thể phát hiện mục tiêu ở khoảng cách lên tới 400 km, theo dõi cùng lúc 30 mục tiêu và tấn công đồng thời 8 trong số đó. Máy bay còn sở hữu hệ thống tìm kiếm hồng ngoại (IRST) và có thể mang lượng vũ khí nặng tới 8 tấn.

Dù không thể so sánh với radar 360 độ mạnh mẽ của A-50U, Su-35S vẫn đủ khả năng thực hiện các nhiệm vụ trinh sát hạn chế nhờ vào công nghệ radar tiên tiến và tầm bay xa với bán kính chiến đấu hơn 1400 km.

Tuy nhiên, khác với A-50U có phi hành đoàn tới 15 người và khả năng hoạt động kéo dài nhiều giờ, Su-35S chỉ có một phi công điều khiển, thời gian tác chiến ngắn hơn và góc quét radar hạn chế hơn.

Áp lực ngày càng lớn với phi công và phi đội Su-35S

Việc giao thêm nhiệm vụ radar cho Su-35S khiến phi công của loại tiêm kích này phải kiêm nhiệm nhiều vai trò: từ không chiến, tấn công mặt đất, hộ tống, cho đến trinh sát, điều vốn đòi hỏi mức độ tập trung và kỹ năng cao.

Khối lượng công việc tăng lên không chỉ khiến phi công mệt mỏi mà còn làm gia tăng mức độ hao mòn của toàn phi đội Su-35S, lực lượng đã thiệt hại ít nhất 7 chiếc kể từ năm 2022, theo dữ liệu từ tổ chức độc lập Oryx.

Ngoài ra, để làm nhiệm vụ radar hiệu quả, Su-35S buộc phải hoạt động sâu trong khu vực tranh chấp, khiến chúng dễ bị phát hiện và tấn công bởi lực lượng Ukraine. Kiev hiện đã được trang bị các hệ thống phòng không tiên tiến như Patriot, NASAMS, cùng với các máy bay không người lái và sắp tới là cả tiêm kích F-16.

Việc mất dần các máy bay A-50U không chỉ là vấn đề chiến thuật mà còn phản ánh những thách thức lớn về công nghiệp quốc phòng. Quá trình sản xuất A-50U đòi hỏi các linh kiện điện tử hiện đại, thứ mà Nga ngày càng khó tiếp cận do ảnh hưởng của các lệnh trừng phạt từ phương Tây, vốn siết chặt nguồn cung cho ngành hàng không quân sự Nga.

Trong khi đó, NATO vẫn duy trì ưu thế rõ rệt với các máy bay cảnh báo sớm hiện đại như E-3 Sentry và E-7 Wedgetail, có khả năng điều phối hàng trăm mục tiêu cùng lúc và hỗ trợ tác chiến trên quy mô lớn.

Sự thích nghi trong hoàn cảnh khó khăn

Việc sử dụng Su-35S cho nhiệm vụ trinh sát phần nào cho thấy nỗ lực thích nghi chiến thuật của Nga. Thay vì tiếp tục dựa vào những máy bay radar khổng lồ, vốn dễ trở thành mục tiêu, Moscow đang phân tán nhiệm vụ này cho các nền tảng nhỏ gọn, cơ động hơn.

Tuy nhiên, đây vẫn là một biện pháp mang tính tình thế. Su-35S thiếu các hệ thống điều phối và giám sát tác chiến cần thiết cho những chiến dịch lớn. Việc phải đảm nhiệm nhiều vai trò liên tục còn gây áp lực lớn cho công tác bảo trì, hậu cần, nhất là khi Nga vẫn đang nỗ lực sản xuất các dòng tiêm kích thế hệ mới như Su-57 để bù đắp tổn thất.

Trong khi đó, Ukraine cũng không ngừng củng cố năng lực radar. Ngoài tiêm kích F-16 sắp được bàn giao, nước này còn chuẩn bị tiếp nhận máy bay cảnh báo sớm Saab 340 AEW&C – nền tảng có thể tích hợp vào mạng lưới chỉ huy chiến trường Link-16 của NATO, giúp nâng cao khả năng phối hợp và phát hiện mục tiêu từ xa.

Xuân Minh