Sự kết thúc của đại dịch Covid-19 sẽ diễn ra như thế nào?

Covid sẽ không bao giờ biến mất!

Tiến sĩ Arnold Monto, giáo sư dịch tễ học tại Đại học Michigan, cho biết: “Không có một phép đo lường nào để nói rằng một cái gì đó là dịch bệnh. Vì vậy, tất cả những điều này không dựa trên các quy tắc. Nó thường dựa trên những gì bạn phải làm để kiểm soát sự bùng phát”.

Các nhà khoa học dự đoán virus Corona sẽ không biến mất, nhưng đại dịch Covid-19 sẽ dần trở thành một dạng như cúm mùa - Minh họa: Renaud Vigourt

Nhưng theo ông, có một tin tốt là sự hiệu quả của vắc xin. Tin xấu đi kèm là sự biến đổi và phát triển của virus. Không ai có thể dự đoán tương lai của Covid-19 sẽ như thế nào, sự xuất hiện của các biến thể mới có thể làm thay đổi tình hình.

Monto và các nhà lãnh đạo y tế cộng đồng khác dự đoán rằng trong tương lai, thế giới có thể theo dõi sự lây lan của SARS-CoV-2, loại virus Corona gây ra đại dịch Covid-19, theo những cách tương tự như cách giám sát bệnh cúm theo mùa.

“Liệu SARS-CoV-2 có bắt đầu hoạt động như một loại cúm mùa hay không? Chúng ta không chắc, nhưng ít nhất nó cho chúng ta một kịch bản là nó có thể bắt đầu hoạt động như vậy”. Chúng ta phải “nín thở và chờ xem” để khám phá giai đoạn đặc hữu của SARS-CoV-2 có thể trông như thế nào.

Bệnh đặc hữu có nghĩa là một căn bệnh thường xuyên xuất hiện trong cộng đồng - nhưng không ảnh hưởng đến một số lượng lớn người như trong một đại dịch. Ngay cả vào đầu năm 2020, khi đại dịch đang gia tăng, Tổ chức Y tế Thế giới đã dự đoán rằng loại virus Corona mới này “có thể trở thành một loại virus đặc hữu khác trong cộng đồng của chúng ta” và sẽ không bao giờ biến mất.

“Khi bạn nghĩ về đại dịch, bạn đang ở trong giai đoạn đại dịch và sau đó bạn có giai đoạn giảm tốc, sau đó bạn có giai đoạn kiểm soát, sau đó hy vọng bạn sẽ có sự loại bỏ và có thể là diệt trừ”, Tiến sĩ Anthony Fauci, giám đốc Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm của Mỹ, giải thích.

Fauci nói thêm: “Dù nó sẽ không bị loại bỏ hoàn toàn, nhưng nó không có tác động lớn đến sức khỏe cộng đồng hoặc cách chúng ta sống. Vì vậy, nếu có nhiều người hơn được tiêm chủng, chúng ta sẽ đạt đến thời điểm đó trong một khoảng thời gian ngắn nhất. Nó có thể thỉnh thoảng lên xuống, nhưng nó sẽ không chi phối chúng ta theo cách như bây giờ”.

Vào tháng trước, Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ vẫn gia quyết định gia hạn tình trạng khẩn cấp về y tế tại Mỹ trong đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, quan chức y tế liên bang đã tính tới việc kết thúc đại dịch và chuyển sang giai đoạn theo dõi virus Corona như một căn bệnh đặc hữu.

Việc tiêm chủng sẽ trở nên thường xuyên hơn để giúp ngăn chặn sự lây nhiễm của virus Corona - Ảnh: UNICEF

Còn nhiều việc phải làm

Tiến sĩ Philip Landrigan, bác sĩ nhi khoa và dịch tễ học tại Đại học Boston, nói rằng để chuyển từ đại dịch sang dịch bệnh, các quốc gia phải xây dựng khả năng miễn dịch đối với virus Corona - có nghĩa là nhiều người cần phải tiêm phòng hơn.Một số người vẫn từ chối tiêm vắc xin Covid-19 và một số từ chối đeo khẩu trang. Bởi vậy, quá trình chuyển đổi có thể mất nhiều thời gian hơn.

Hiện nay, khoảng 58% dân số Mỹ được tiêm chủng đầy đủ vắc xin Covid-19.Tiến sĩ Landrigan đưa ra ví dụ rằng để kiểm soát sự lây lan của virus sởi trong dân số Mỹ trước đây, “chúng ta phải đạt được tỷ lệ miễn dịch trên 95%”.

Tuy nhiên, ngay cả như vậy thì những đợt bùng phát dịch bệnh sởi lẻ tẻ vẫn sẽ xảy ra. Đó là khi trong một cộng đồng không được tiêm chủng và đột nhiên virus lây truyền vào, như từ một khách du lịch. “Song nó sẽ không trở thành một dịch bệnh đáng nghiêm trọng”, Landrigan cho biết.

Dẫu vậy, Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) đánh giá: “Chúng ta biết vẫn còn nhiều việc phải làm để ngăn chặn sự lây lan của Covid-19 và chấm dứt đại dịch. Chúng ta vẫn đang chứng kiến quá nhiều trường hợp mắc mới, nhập viện và tử vong”.

Trung bình hàng ngày số ca mắc bệnh tại Mỹ là hơn 70.000 người mỗi ngày với nhiều hơn hơn 1000 trường hợp tử vong. Đây là lý do tại sao CDC khuyến khích tất cả mọi người từ 5 tuổi trở lên cần tiêm vắc xin Covid-19.

Học sinh súc miệng để đề phòng dịch cúm ở Anh vào khoảng năm 1935 - Ảnh: Getty

Sẽ trở thành một loại cúm mùa mới

Trong quá khứ, CDC từng khuyến cáo rằng tất cả mọi người từ 6 tháng tuổi trở lên nên cần tiêm phòng cúm hàng năm. Cơ quan này ước tính rằng bệnh cúm mùa đã gây ra khoảng 12.000 đến 52.000 ca tử vong mỗi năm từ năm 2010 đến năm 2020. Cho đến nay, virus Corona đã giết chết hơn 750.000 người ở Mỹ.

Bởi vậy, cuộc chiến chống lại virus Corona hàng năm trong tương lai có thể rất giống cuộc chiến hàng năm chống lại bệnh cúm.

Thông thường, CDC sẽ phối hợp với các sở y tế, phòng thí nghiệm, bệnh viện và nhà cung cấp dịch vụ sức khỏe để theo dõi dịch cúm, xác định loại virus cúm nào đang lưu hành và xác định mức độ tác động đối với các trường hợp nhập viện và tử vong.

Một ý tưởng là khi virus Corona trở thành đặc hữu, một hệ thống theo dõi tương tự có thể được sử dụng để xử lý mầm bệnh.

“Chúng ta có thể xử lý các trường hợp giống như chúng ta thường làm với bệnh cúm mùa. Chúng ta có thể bố trí nhân viên phù hợp, cung cấp thiết bị để sẵn sàng xử lý khi bệnh bùng phát”, tiến sĩ Stephen Parodi, lãnh đạo cấp cao về về bệnh truyền nhiễm của Mỹ, cho biết.

Thực tế, ngay cả bệnh cúm mùa cũng không thể đoán trước được. Chúng ta sẽ có những ca nhiễm mới. Nhưng chúng ta đã có kinh nghiệm với các dịch bệnh trước đây và có thể dập tắt chúng không quá khó khăn, dù vẫn phải chịu tổn thất về con người như các loại cúm mùa khác.

Hoàng Hải