'Sự lệch pha' giữa VN-Index và trạng thái danh mục của nhà đầu tư

Kể từ vùng đáy 1.581 điểm trong tháng 11, VN-Index đã hồi phục 136 điểm, tương ứng tăng hơn 7,5%. Đây là một trong những nhịp phục hồi ấn tượng nhất kể từ giữa năm. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là “bức tranh màu hồng” với nhiều nhà đầu tư khi tài khoản vẫn âm.

Thị trường “xanh vỏ, đỏ lòng”

Thực tế, khi VN-Index vượt 1.700 điểm, không ít cổ phiếu lớn vẫn đang ở vùng giá 1.500, thậm chí là 1.200 điểm. Nhiều cổ phiếu nhóm ngân hàng, chứng khoán, bất động sản đã giảm 20-30% từ đỉnh ngắn hạn. Thực trạng này khiến niềm vui không được lan tỏa rộng trên thị trường dù VN-Index đang tiến về đỉnh cũ.

Nhiều nhà đầu tư gặp phải tình trạng "lãi chỉ số, nhưng lỗ tài khoản".

Có thể thấy, thị trường chứng khoán (TTCK) đang xuất hiện tình trạng "xanh vỏ, đỏ lòng" khá rõ, khi lực kéo chủ đạo đến từ nhóm vốn hóa lớn, đặc biệt là các cổ phiếu “họ Vin”.

Chẳng hạn, trong phiên giao dịch 1/12, VN-Index vượt thành công ngưỡng 1.700 điểm sau gần 2 tháng giằng co. Dù vậy, phía sau con số lạc quan là một bức tranh thiếu đồng đều: toàn thị trường có đến 178 mã giảm, chỉ có 135 mã tăng và 53 mã đứng giá.

Lực kéo chủ đạo đến từ nhóm vốn hóa lớn, đặc biệt là các cổ phiếu thuộc “họ Vin”. VIC đóng góp mạnh nhất cho chỉ số khi một mình kéo VN-Index tăng hơn 8 điểm. Hai mã cùng họ là VPL và VHM cũng hỗ trợ tích cực với mức đóng góp lần lượt 2,67 điểm và 2,59 điểm. Đáng chú ý, VPL tăng kịch trần, còn VHM tăng 2,7%.

Nhìn rộng hơn, từ đầu năm đến nay, riêng cổ phiếu VIC đã đóng góp 222 điểm vào VN-Index. Tính chung “bộ tứ ” của tỷ phú Phạm Nhật Vượng (VIC, VHM, VPL, VRE) đóng góp vào chỉ số tới 320 điểm. Đáng chú ý, VN-Index chỉ tăng 435 điểm trong khoảng thời gian này.

Với đà tăng từ đầu năm, Vingroup trở thành doanh nghiệp Việt Nam đầu tiên và duy nhất đến thời điểm hiện tại có vốn hóa trên 1 triệu tỷ đồng. Vinhomes là doanh nghiệp có vốn hóa lớn thứ 3 toàn sàn với hơn 434.000 tỷ đồng. Vốn hóa của Vinpearl cũng vừa lập kỷ lục mới hơn 182.000 tỷ đồng. Trong khi đó, Vincom Retail là “em út” trong nhóm Vingroup với vốn hóa gần 80.000 tỷ.

Như vậy, tổng vốn hóa nhóm Vingroup hiện đã vượt mức 1,7 triệu tỷ đồng, chiếm gần 1/4 giá trị toàn sàn HoSE. Với tỷ trọng này, các cổ phiếu trong tay tỷ phú Phạm Nhật Vượng có ảnh hưởng rất lớn đến VN-Index. Điều này khiến cho chỉ số không hoàn toàn phản ánh đúng diễn biến của thị trường.

“TTCK dù tăng rất mạnh nhưng không tăng dàn đều mà chỉ tập trung tăng ở một số nhóm cổ phiếu nhất định, nên không phải ai cũng lãi. Ngoài ra, lúc này mới đầu tư vào cổ phiếu tiềm năng thì lại là đang mua trên đỉnh, nguy cơ đối diện rủi ro sẽ nhiều hơn là có lãi”, ông Đặng Trần Phục, Chủ tịch HĐQT Chứng khoán AZfin Việt Nam nhấn mạnh.

Linh hoạt trong cơ cấu lại danh mục

Bên cạnh việc TTCK “xanh vỏ, đỏ lòng”, tập trung chủ yếu vào nhóm cổ phiếu “họ Vin”, theo các chuyên gia, những nhà đầu tư đang thua lỗ có nguyên nhân chủ yếu là do danh mục đầu tư tập trung vào các nhóm cổ phiếu chưa phục hồi.

Sai lầm lớn nhất của họ là thiếu linh hoạt trong việc cơ cấu lại danh mục để tận dụng đà tăng của thị trường, hoặc do lo ngại rủi ro mà bỏ lỡ cơ hội từ các nhóm cổ phiếu dẫn dắt.

Thông thường ở nước ngoài, khi thị trường đi xuống, các nhà đầu tư sẽ lựa chọn cổ phiếu để mua vào vì lúc đó giá thấp. Còn khi thị trường lên và đã đảm bảo lợi nhuận thì nhà đầu tư sẽ bán ra để chốt lời.

Tuy nhiên, ở Việt Nam, xu hướng này lại có phần đảo ngược, bởi tâm lý của nhà đầu tư Việt là tâm lý đám đông. Khi cổ phiếu lên, nhiều nhà đầu tư lại lo sợ sẽ giá tiếp tục tăng nên đua nhau xuống tiền mua đuổi. Điều này càng đẩy giá tăng thêm, nên rủi ro rất cao. Ngược lại, lúc thị trường giảm, với tâm lý bi quan, họ lo sợ lỗ càng thêm lỗ, nên ồ ạt bán ra chốt lời và càng khiến thị trường sụt giảm, càng lỗ nặng.

Chính vì thế, nhiều nhà đầu tư rơi vào tình cảnh càng chơi lâu càng lỗ nhiều. Khuyến cáo với những nhà đầu tư này là luôn cần phải cân nhắc, tính toán dòng tiền ra - vào cho phù hợp để giảm thiểu nguy cơ rủi ro xuống mức thấp nhất.

“Trong bối cảnh TTCK biến động, nhiều nhà đầu tư có tâm lý chỉ xuống tiền khi có những phiên tăng quá mạnh. Việc ra vào dòng tiền không hợp lý và thị trường tăng không đồng đều đã khiến các nhà đầu tư tuy xuống tiền nhiều nhưng lãi cũng không nhiều”, ông Đặng Trần Phục nói.

Các chuyên gia cho rằng việc để tài khoản chứng khoán "về bờ" là hoàn toàn phụ thuộc vào tư duy, tính toán của chính nhà đầu tư.

Hiện tại, dòng tiền nội còn thận trọng, rất khó để kỳ vọng thanh khoản thị trường tăng mạnh ngay, nhất là khi thị trường đang quanh vùng cản tâm lý 1.700 điểm.

Theo thống kê của Chứng khoán MBS, thanh khoản ở chiều phục hồi 3 tuần tăng vừa qua chỉ đạt khoảng 18.800 tỷ đồng khớp lệnh trên sàn HoSE so với mức 29.600 tỷ đồng ở chiều giảm (3 tuần trước đó). Điều này cho thấy nhịp phục hồi của VN-Index đang mang tính thận trọng, dòng tiền có xu hướng dịch chuyển sang nhóm cổ phiếu sản xuất, xuất khẩu và hàng hóa thay vì tập trung ở nhóm cổ phiếu tài chính (ngân hàng, chứng khoán) và bất động sản.

Do đó, xác suất để chọn được cổ phiếu sinh lời hiện khá thấp khi nhóm cổ phiếu được nhiều nhà đầu tư ưa thích như: chứng khoán, ngân hàng hiện vẫn ở vùng 1.600 điểm.

MBS cho rằng trong ngắn hạn nên chọn các nhóm cổ phiếu có mức tương đương hoặc khỏe hơn so với thị trường như: sản xuất và phân phối điện, thực phẩm, logistics, dầu khí, cao su tự nhiên, bán lẻ… thay vì bắt đáy các cổ phiếu đã giảm sâu ở nhóm tài chính.

Hải Giang