Sự phụ thuộc của Apple vào Trung Quốc không chỉ dừng lại ở chi phí nhân công

Biểu tượng của Apple ở Washington, DC, Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN

Trong cuốn sách "Apple tại Trung Quốc" của phóng viên Patrick McGee từ tờ Financial Times đã giải thích lý do mà hãng Apple sẽ không sản xuất hàng loạt điện thoại tại Mỹ, bất kể chính sách cuối cùng của Tổng thống Trump là gì.

Ban đầu, một trong những lý do quan trọng giúp Trung Quốc giành lợi thế trong sản xuất Iphone là mức lương nhân công thấp. Tuy nhiên, ông McGee lập luận rằng hiện nay việc Apple phụ thuộc vào Trung Quốc không chỉ dừng lại ở vấn đề chi phí lao động.

Phương thức sản xuất ở nước ngoài độc đáo của Apple đã dần trở thành lợi thế cạnh tranh cực kỳ mạnh mẽ. Theo ông McGee, yếu tố này góp phần không nhỏ tạo nên thành công của Apple, ngang hàng với những đóng góp quan trọng với hãng như tầm nhìn của cựu giám đốc điều hành (CEO) Steve Jobs hay khả năng thẩm mỹ của nhà thiết kế Jony Ive. Và không chỉ Apple được hưởng lợi. Ông McGee cho rằng chính hàng tỷ USD đầu tư của Apple cùng lượng kiến thức được "chia sẻ miễn phí" đã giúp thúc đẩy sự phát triển của các công ty công nghệ Trung Quốc, rút ngắn đáng kể khoảng cách với các đối thủ phương Tây - trong đó có cả Apple - với tốc độ đáng kinh ngạc.

Khi Apple bắt đầu chuyển việc sản xuất ra nước ngoài vào cuối thập niên 1990, công ty này chưa phải là gã khổng lồ toàn cầu như ngày nay. Khi đó, Apple chỉ là một hãng máy tính cá nhân, từng suýt phá sản nhiều lần. Việc sử dụng đối tác bên ngoài sản xuất sản phẩm là giải pháp giúp công ty cắt giảm chi phí. Tuy vậy, ban đầu, CEO lúc đó là ông Steve Jobs đã từng lên tiếng phản đối quyết liệt vì lo ngại ảnh hưởng đến tiêu chuẩn chất lượng của Apple.

Nhưng sau đó ông Jobs và ban lãnh đạo Apple nhanh chóng nhận ra rằng sản xuất ở nước ngoài - đầu tiên là ở Hàn Quốc và Đài Loan, rồi dần dần chuyển sang Trung Quốc - thực sự đã mang lại cho công ty nhiều quyền kiểm soát hơn, chứ không phải ít hơn, đối với quy trình sản xuất.

Khác với các đối thủ cạnh tranh như Compaq hay Dell, Apple không chỉ gửi thông số kỹ thuật và để cho các đối tác giải quyết chi tiết. Thay vào đó, hãng công nghệ này cử nhóm kỹ sư sang sống và làm việc cùng đội ngũ tại nhà máy, hợp tác chặt chẽ để tìm cách biến những thiết kế cực kỳ phức tạp thành sản phẩm sản xuất ở quy mô lớn.

Khi Apple ngày càng lớn mạnh hơn, công ty bắt đầu đầu tư quy mô khổng lồ vào công nghệ sản xuất. Công ty tìm đến những vật liệu hoặc máy móc ít người biết đến, thường chỉ dùng trong các phòng thí nghiệm nghiên cứu. Sau đó, hãng lại tìm cách mua toàn bộ nguồn cung trên toàn cầu (hoặc phối hợp với nhà sản xuất để tăng sản lượng), sau đó lắp đặt trong các nhà máy của Foxconn tại Thâm Quyến hay các đối tác gia công khác. Theo các số liệu mà ông McGee có được, đến năm 2015, đầu tư hàng năm của Apple vào sản xuất tại Trung Quốc đã lên tới 55 tỷ USD, "chưa bao gồm chi phí linh kiện trong phần cứng của Apple". Một lợi thế của mô hình sản xuất này là nếu Apple muốn thay đổi đối tác, hãng cũng có thể đến nhà máy, tháo dỡ máy móc của mình và mang đi nơi khác.

Tuy vậy, việc Apple tách rời khỏi Trung Quốc lại là một vấn đề khác. Hãng không thể "tháo ra" và đem về được lượng kiến thức chuyên môn mà các đối tác Trung Quốc đã tích lũy sau nhiều năm hợp tác. Trước đây, Apple có thể tối đa hóa lợi nhuận bằng cách thúc đẩy các "cuộc mặc cả tàn khốc" với các nhà sản xuất. Tuy nhiên, mọi thứ đã dần thay đổi. Nhà sáng lập của Foxconn, ông Terry Gou là một trong những người đầu tiên nhận ra giá trị thực sự trong hợp tác sản xuất lại nằm ở kinh nghiệm mà kỹ sư của ông tích lũy được khi làm việc với Apple.

Giờ đây, ngay cả Foxconn của Đài Loan cũng đang dần mất vị thế vào tay các đối thủ trong nội địa Trung Quốc - những người cũng đã có được kinh nghiệm, kỹ năng đó. Phóng viên McGee cho rằng, bất chấp các lệnh cấm và trừng phạt từ Mỹ, các công ty công nghệ Trung Quốc hiện đã sản xuất được những sản phẩm như điện thoại Mate 20 Pro của Huawei có hiệu năng vượt trội so với Apple.

"Việc chuyển giao công nghệ mà Apple tạo điều kiện thực hiện đã biến công ty này trở thành nhà tài trợ lớn nhất cho 'Made in China 2025' - kế hoạch đầy tham vọng, chống phương Tây của Bắc Kinh nhằm cắt đứt sự phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài", ông McGee nhận xét.

Dưới thời Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, các yêu cầu của Bắc Kinh về việc chuyển giao công nghệ từ các công ty nước ngoài đã được đánh giá là trở nên rõ ràng hơn. Nhưng ngay cả khi các điều kiện hợp tác đã nghiêng theo chiều hướng phía bất lợi hơn cho Apple, hãng cũng không còn con đường nào khả thi để thoát khỏi mối quan hệ này.

Kết lại, cuốn sách của phóng viên McGee nhận định một mức thuế 25% có lẽ chẳng thể thay đổi, kéo Apple về sản xuất toàn bộ lượng Iphone của hãng tại Mỹ. Bên cạnh đó, nhiều nhà phân tích đánh giá rằng với tiền lệ của Tổng Trump trong việc công bố rồi lại rút lại các mức thuế quan thì nhiều khả năng đó chỉ là một lời đe dọa không hơn không kém.

Bình Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc