Sự tan rã của Hezbollah và bàn tay tình báo Israel

Ngay trước khi bị ám sát, ông Hassan Nasrallah vẫn không tin Israel sẽ giết được mình.

Hôm 27/9/2024, khi ẩn náu trong pháo đài Hezbollah ở độ sâu 12 m dưới lòng đất, các trợ lý thúc giục ông Nasrallah tới một địa điểm an toàn hơn. Vị thủ lĩnh đã gạt phăng ý tưởng này vì cho rằng Israel không chủ đích hướng tới xung đột toàn diện. Song ông Nasrallah không nhận ra các cơ quan tình báo Israel đã theo dõi nhất cử nhất động của ông suốt nhiều năm.

Không lâu sau đó, Israel điều các máy bay F-15 thả thuốc nổ và phá hủy boongke, chôn vùi ông Nasrallah và nhiều chỉ huy cấp cao khác.

Cái chết của vị thủ lĩnh đứng đầu Hezbollah suốt nhiều thập niên là đỉnh điểm của chiến dịch tấn công kéo dài suốt 2 tuần. Chiến dịch này kết hợp giữa công nghệ bí mật với sức mạnh quân sự, từ kích nổ từ xa hàng nghìn máy nhắn tin lẫn bộ đàm tới không kích phá hủy hàng nghìn tên lửa và rocket của Hezbollah.

Song nhìn rộng hơn, những diễn biến này là kết quả của hoạt động tình báo kéo dài suốt hai thập niên. New York Times đã phỏng vấn hàng loạt người liên quan và phát hiện Israel thâm nhập sâu rộng vào mạng lưới của Hezbollah ra sao, tuyển dụng người cài thiết bị nghe lén trong hầm trú ẩn của lực lượng này, theo dõi một chỉ huy cấp cao và 4 tình nhân, đồng thời soi sát hoạt động của nhiều thủ lĩnh khác.

Xây dựng mạng lưới nguồn tin

Xung đột năm 2006 giữa Israel và Hezbollah ở trong thế bế tắc đẫm máu. Israel rút khỏi Lebanon sau 34 ngày giao tranh, bắt đầu khi Hezbollah bắt cóc và giết chết 2 binh sĩ Israel. Israel đã không đạt được mục tiêu trong cuộc chiến, buộc phải thành lập một hội đồng điều tra, các tướng lĩnh cấp cao từ chức và bộ máy an ninh tái đánh giá về chất lượng thông tin tình báo.

Ông Nasrallah khi đó tự tin Hezbollah có thể chiến thắng nếu một lần nữa đối đầu với Israel, ví quốc gia này như "mạng nhện" - đe dọa từ xa nhưng có thể dễ dàng gạt sang một bên.

Giữa lúc Hezbollah củng cố lực lượng, Mossad - cơ quan tình báo nước ngoài của Israel - đã tìm cách mở rộng mạng lưới nguồn nhân lực len lỏi vào nội bộ tổ chức này. Ví dụ, Mossad tuyển những người ở Lebanon hỗ trợ Hezbollah xây dựng các cơ sở bí mật, nhờ đó Israel biết và theo dõi được vị trí nhiều nơi ẩn náu.

Israel thường chia sẻ thông tin tình báo về Hezbollah với Mỹ và châu Âu.

Năm 2012 đánh dấu một khoảnh khắc quan trọng, khi Đơn vị 8200 thu được kho thông tin về nơi ở cụ thể của giới lãnh đạo cùng vị trí các khẩu đội tên lửa và rocket của Hezbollah. Bước tiến này thổi bùng sự tự tin của tình báo Israel. Nếu Thủ tướng Benjamin Netanyahu tấn công các địa điểm hạt nhân của Iran, quân đội nước này có thể vô hiệu hóa khả năng trả đũa của Hezbollah.

Khi ông Netanyahu đến thăm trụ sở Đơn vị 8200, người đứng đầu đã in toàn bộ thông tin, giấy chất cao hàng đống. Đứng cạnh tập tài liệu, ông tự tin tuyên bố: “Giờ ông (Netanyahu) có thể đánh Iran”.

Song Israel không hành động vào thời điểm đó.

Những năm sau đó, tình báo Israel tinh chỉnh kho dữ liệu chính xác nhất để có thể dùng trong trường hợp xung đột với Hezbollah. Vào năm 2006, Israel có danh sách mục tiêu gần 200 thủ lĩnh, gián điệp, kho vũ khí và địa điểm tên lửa của Hezbollah. Đến tháng 9/2024, con số lên tới hàng chục nghìn.

Biến máy nhắn tin thành quả bom nhỏ

Để giành lợi thế trong cuộc chiến then chốt với Hezbollah, Israel cũng phát triển kế hoạch phá hoại từ bên trong. Đơn vị 8200 và Mossad ủng hộ chiến dịch cung cấp cho Hezbollah các thiết bị bẫy mìn kích nổ vào một ngày trong tương lai. Trong cộng đồng tình báo, các thiết bị này được gọi là "nút bấm", được kích hoạt vào thời điểm do Israel lựa chọn.

Công nhân tại nhà máy Gold Apollo, một nhà sản xuất máy nhắn tin tại đảo Đài Loan (Trung Quốc). Ảnh: New York Times.

Việc thiết kế và sản xuất các nút bấm tương đối đơn giản. Các kỹ sư Israel vốn thành thạo đặt thuốc nổ PETN vào trong pin các thiết bị điện tử, biến chúng thành những quả bom nhỏ.

Phần khó nhằn hơn thuộc về Mossad. Trong gần một thập niên, cơ quan này đã lừa Hezbollah mua thiết bị quân sự và thiết bị viễn thông từ các công ty ma.

Năm 2014, Israel nắm bắt cơ hội khi công ty công nghệ Nhật Bản iCOM ngừng sản xuất bộ đàm IC-V82. Các thiết bị này, ban đầu được lắp ráp tại Osaka, phổ biến đến mức các bản nhái được sản xuất khắp châu Á và bán tràn lan trên các diễn đàn trực tuyến hay chợ đen.

Đơn vị 8200 phát hiện Hezbollah đang tìm kiếm sản phẩm tương tự để trang bị cho tất cả lực lượng tiền tuyến. Họ thậm chí còn thiết kế một chiếc áo đặc biệt với túi ngực dành riêng cho thiết bị này.

Israel bắt tay vào tạo ra bản nhái với một số thay đổi nhỏ, như cài vật liệu nổ vào pin. Những phiên bản đầu tiên do Israel sản xuất đến Lebanon vào năm 2015, kể từ đó có tới 15.000 chiếc ra đời.

Năm 2018, một sĩ quan Mossad đã soạn thảo kế hoạch sử dụng kỹ thuật tương tự cấy vật liệu nổ vào pin máy nhắn tin. Các chỉ huy xem xét nhưng xác định Hezbollah chưa dùng máy nhắn tin rộng rãi. Kế hoạch tạm gác lại.

Trong 3 năm tiếp theo, kỹ năng hack điện thoại di động ngày càng tăng của Israel khiến Hezbollah, Iran và các đồng minh cảnh giác. Đơn vị 8200 góp phần làm gia tăng nỗi sợ, lợi dụng mạng xã hội đưa tin bằng tiếng Arab về khả năng hack điện thoại của Israel.

Lo ngại điện thoại thông minh bị xâm phạm, Hezbollah quyết định dùng máy nhắn tin. Phương tiện này cho phép gửi tin nhắn nhưng không tiết lộ vị trí cũng như không có camera và micrô.

Israel nhắm vào thương hiệu Gold Apollo, nổi tiếng với máy nhắn tin. Tháng 5/2022, một công ty có tên BAC Consulting đăng ký tại Budapest (Hungary). Một tháng sau, tại Sofia (Bulgaria), một công ty tên Norta Global Ltd. xuất hiện.

BAC Consulting mua một thỏa thuận cấp phép từ Gold Apollo để sản xuất mẫu máy nhắn tin AR-924 Rugged mới. Dù cồng kềnh hơn các mẫu Gold Apollo hiện có, AR-924 Rugged được quảng cáo là không thấm nước và có thời lượng pin dài hơn đối thủ cạnh tranh.

Mossad đã trình bày tính năng này cho ông Netanyahu trong một cuộc họp vào tháng 3/2023. Vị thủ tướng tỏ ra nghi ngờ về độ bền và hỏi David Barnea, Giám đốc Mossad, rằng chúng dễ vỡ đến mức nào. Ông Barnea đảm bảo dòng máy rất chắc chắn. Không tin, ông Netanyahu đột ngột đứng dậy và ném thiết bị vào tường. Bức tường nứt ra, nhưng máy nhắn tin thì không.

Mossad giám sát việc sản xuất máy nhắn tin tại Israel. Thông qua trung gian, Mossad tiếp thị máy nhắn tin cho Hezbollah và đưa giá chiết khấu khi mua số lượng lớn. Lô máy nhắn tin đầu tiên đến tay Hezbollah vào mùa thu năm đó.

Trả đũa qua lại, nổ thiết bị liên lạc và có đáp án cho câu hỏi quan trọng nhất

Kế hoạch máy nhắn tin chưa được triển khai hoàn toàn vào tháng 10/2023, khi xung đột Dải Gaza nổ ra và khơi mào tranh luận gay gắt trong nội bộ Israel liệu có nên phát động cuộc chiến toàn diện chống lại Hezbollah không.

Sau khi điện đàm với Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 11/10/2023, ông Netanyahu cùng nội các chiến tranh quyết định tạm thời không đối đầu trực diện với Hezbollah. Ngay cả khi Israel tập trung vào Hamas, tình báo nước này vẫn tiếp tục tinh chỉnh các kế hoạch cho cuộc chiến then chốt với Hezbollah.

Ít nhất một kỹ thuật viên Hezbollah đã nghi ngờ bộ đàm chứa chất nổ. Israel ngay lập tức thủ tiêu người này trong năm 2024 bằng một cuộc không kích.

Trong gần một năm, tình báo và không quân Israel tập trận khoảng 40 lần, tập trung vào kế hoạch tiêu diệt ông Nasrallah và các lãnh đạo cấp cao Hezbollah. Họ muốn nhắm các mục tiêu cùng một lúc, ngay cả khi giới lãnh đạo Hezbollah không tập trung vào cùng một địa điểm.

Trong quá trình này, Israel thu thập được những chi tiết riêng tư về các chỉ huy Hezbollah, trong đó có danh tính 4 người tình của Fuad Shukr - một nhân vật quan trọng. Trong năm 2024, ông Shukr ngỏ lời muốn cưới cả 4 người và giáo sĩ Hashem Safieddine đã sắp xếp bốn lễ cưới riêng qua điện thoại cho ông Shukr.

Israel ám sát ông Shukr hồi tháng 7.

Lễ tang ông Fuad Shukr. Ảnh: New York Times.

Sau những đòn đáp trả qua lại, Israel lại bùng tranh luận có nên mở “mặt trận phía bắc” chống lại Hezbollah không, khi quân đội và Mossad vạch ra các chiến lược khác nhau. Giữa lúc này, Hezbollah nghi ngờ có gì đó không ổn với máy nhắn tin. Ngày 11/9/2024, nhóm gửi một số máy nhắn tin tới Iran kiểm tra. Israel biết chỉ còn là vấn đề thời gian trước khi hoạt động bí mật này bại lộ.

Ngày 16/9/2024, trong cuộc họp giữa ông Netanyahu và các giám đốc an ninh cấp cao, có người phản đối vì cho rằng nếu làm vậy, Israel sẽ thúc đẩy cuộc tấn công toàn diện tới Hezbollah, và có thể là cả Iran. Song thủ tướng Israel đã quyết định cần hành động ngay.

15h30 chiều 17/9/2024, Mossad ra lệnh gửi một thông tin được mã hóa đến hàng nghìn máy nhắn tin. Vài giây sau, các máy nhắn tin phát nổ. Một ngày sau, Mossad tiếp tục cho nổ tung bộ đàm. Hàng chục người đã thiệt mạng sau hoạt động này, trong đó có trẻ em, cùng hàng nghìn người khác bị thương. Hầu hết thương vong nằm trong hàng ngũ Hezbollah, dẫn tới sự hỗn loạn trong hàng ngũ cấp cao của nhóm.

Ngày 20/9/2024, Israel tấn công một tòa nhà ở Beirut, nơi các chỉ huy Lực lượng Radwan của Hezbollah đang họp trong một boongke, giết chết một số người, trong đó có người đứng đầu cánh quân sự Ibrahim Aqeel.

Ngày 23/9/2024, Không quân Israel tiến hành một chiến dịch lớn, nhắm tới hơn 2.000 mục tiêu trong kho tên lửa tầm trung và tầm xa của Hezbollah.

Câu hỏi lớn nhất vẫn còn đó: Có nên giết ông Nasrallah hay không. Lúc này, một tin tình báo cho biết ông Nasrallah có kế hoạch chuyển đến một hầm trú ẩn khác.

Ngày 26/9, khi ông Netanyahu chuẩn bị bay đến New York để họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, thủ tướng đã họp với các cố vấn chính trị, tình báo và quân sự hàng đầu. Họ cũng phải quyết định xem có nên thông báo trước cho Mỹ không.

Ông Netanyahu và các cố vấn hàng đầu phản đối ý tưởng nói trước cho Mỹ bởi cho rằng Washington sẽ không đồng ý. Họ đồng thuận sẽ giữ bí mật với đồng minh.

Ngày 27/9/2024, ông Netanyahu phê duyệt vụ ám sát, sau khi hạ cánh xuống New York và chỉ vài giờ trước khi đứng trên bục phát biểu tại Liên Hợp Quốc. Trong bài phát biểu, ông Netanyahu nhắc tới sự kiểm soát của Hezbollah với Lebanon: “Đừng để Nasrallah kéo Lebanon vào vực thẳm”.

Ngay sau đó, máy bay F-15 của Israel mang theo thuốc nổ chạy ngang bầu trời Beirut.

Trí Ân