Sự thật đằng sau lí do không có giải Nobel Toán học
Nobel là một giải thưởng lớn có uy tín giúp tôn vinh những đóng góp quan trọng của các chuyên gia trong nhiều lĩnh vực, tuy nhiên ở một lĩnh vực quan trọng như Toán học lại không có giải Nobel.
Alfred Bernhard Nobel (1833 – 1896) là một nhà hóa học, kĩ sư, nhà phát minh, doanh nhân và nhà hảo tâm người Thụy Điển. Sau khi bị chỉ trích vì thu lợi nhuận từ việc buôn bán vũ khí, ông đã quyên góp tài sản của mình để thành lập nên chuỗi giải thưởng Nobel dành cho Hóa học, Vật lý, Y học, Văn học và Hòa bình.
Khi nói về lí do tại sao không có giải Nobel Toán học, nhiều người vẫn đồn đại về câu chuyện vợ của Alfred Nobel ngoại tình với một nhà toán học. Dù vậy, đây chỉ là giả thuyết không có căn cứ.
Bertha Kinsky, người được cho là đã ủng hộ Nobel thành lập giải Nobel Hòa bình. (Ảnh: sueddeutsche.de)
Thực tế, Nobel chưa bao giờ kết hôn, dù đã từng cầu hôn một người phụ nữ tên là Alexandra nhưng bị bà này từ chối. Sau này ông yêu cô thư kí Bertha Kinsky, nhưng bà cũng rời bỏ ông để kết hôn với người yêu cũ, dù hai người sau đó làm bạn thân cho đến cuối đời. Tình yêu thứ 3 trong đời ông là Sophie Hess, người từng được ông gọi là “bà Sofie Nobel” đã ở bên ông suốt 18 năm, dù họ cũng chưa bao giờ kết hôn.
Trong cả 3 mối quan hệ trên, không có sự xuất hiện hay đề cập đến việc ngoại tình với một nhà toán học nào cả.
Giả thuyết được cho là hợp lí nhất giải thích vì sao Alfred Nobel không chọn Toán học làm lĩnh vực trao giải là vì ông không có hứng thú với bộ môn này, và không cảm thấy lợi ích của việc trao giải cho các đóng góp Toán học.
Trong khi đó giải thưởng Nobel được tạo ra để tôn vinh những người đã có đóng góp lớn trong các lĩnh vực Nobel quan tâm và hiểu rõ sẽ có ích cho con người như thế nào như Vật lý, Hóa học, Y học, Văn học và Hòa bình.
Nobel có rất nhiều công trình riêng về Vật lý và Hóa học, đồng thời là một người đam mê Văn học cuồng nhiệt lúc bấy giờ. Ông cũng thấy được lợi ích của những tiến bộ y học. Giải Nobel Hòa bình được cho là do Bertha Kinsky gợi ý, về sau chính bà cũng đạt giải thưởng này vào năm 1905. Giải Nobel Hòa bình cũng giúp Nobel xóa đi phần nào cái danh “thương nhân của cái chết” khi ông nổi tiếng là một người buôn bán và sản xuất vũ khí.
Bên cạnh giả thuyết dựa vào những sự thật lịch sử nêu trên, có một giả thuyết khác cũng thường được nhắc tới dù chỉ là suy đoán đơn thuần. Giả thuyết này cho rằng lí do không có giải Nobel Toán học là vì thời điểm đó đã tồn tại một giải thưởng toán học lớn khác được thành lập bởi Mittag-Lefler, một nhà toán học nổi tiếng được cho là có “mối thù” với Nobel.
Một buổi lễ trao giải Nobel. (Ảnh: Getty)
Cuối cùng Nobel đã quyên tặng 94% tài sản của mình cho giải thưởng Nobel. Ý tưởng của ông được đưa ra sau khi anh trai Nobel là Ludvig qua đời năm 1888 và một tờ báo Pháp nhầm lẫn rằng đó là Alfred Nobel nên viết "thương nhân của cái chết đã chết”, khiến Nobel bắt đầu suy nghĩ về cách cải thiện hình ảnh của mình.
Đối với các nhà toán học, có những giải thưởng danh giá khác như giải Fields Medal, giải Abel và giải Chern Medal.
