Sự trở lại của 'căn bệnh kinh tế nước Anh'

Trụ sở Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) ở London, Anh. Ảnh: THX/TTXVN

Tờ Financial Times cho rằng Brexit (chỉ việc Anh rời Liên minh châu Âu – EU) là một trong những nguyên nhân khiến kinh tế Anh vận hành kém hiệu quả và gây ra tình trạng “ốm yếu” của nền kinh tế hiện nay.

Vào những năm 1970, Anh được mệnh danh là “gã ốm yếu của châu Âu”. Ngày nay Anh cũng ở tình trạnh tương tự trong thế giới phát triển.

Ngày 31/1, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã đưa ra dự báo mới nhất rằng Anh sẽ là nền kinh tế hàng đầu duy nhất chứng kiến nền kinh tế thu hẹp trong năm nay. Triển vọng ảm đạm của kinh tế Anh được công bố một cách tình cờ vào đúng dịp kỷ niệm ba năm ngày Anh rời EU.

Thỏa thuận Brexit không phải là lý do duy nhất khiến nước Anh hoạt động kém hiệu quả, nhưng rõ ràng là một nhân tố chính. Do đó, việc tìm cách giảm bớt tác động của Brexit phải là một phần của chiến lược rộng lớn hơn nhằm khơi dậy tăng trưởng.

IMF có thể quá bi quan, nhưng Anh chắc chắn đang bị tụt lại phía sau so với các quốc gia khác. Giống như ở Mỹ, lực lượng lao động bị thu hẹp sau đại dịch đã khiến thị trường lao động Anh bị siết chặt, và cũng giống như phần còn lại của châu Âu, “xứ sở sương mù” đang phải đối mặt với giá năng lượng cao ngất trời.

Gói tài chính “Ngân sách Nhỏ” thảm khốc trong nhiệm kỳ Thủ tướng ngắn ngủi của bà Liz Truss đã dẫn đến việc tăng chi phí vay vốn, và mặc dù hiện đã giảm bớt nhưng vẫn ảnh hưởng đến các gia đình và doanh nghiệp.

Cuộc suy thoái năm 2023 sẽ kéo theo nhiều năm hoạt động kém hiệu quả. Anh là nền kinh tế lớn duy nhất chưa lấy lại được quy mô như giai đoạn trước dịch COVID-19. Tăng trưởng năng suất và đầu tư kinh doanh tại Anh đã suy yếu trước năm 2016, nhưng một số chuyên gia kinh tế tranh luận rằng Brexit đã làm trầm trọng thêm sự yếu kém của Anh kể từ cuộc trưng cầu dân ý.

Đầu tư kinh doanh bị đình trệ do những bất ổn chính trị và kinh tế cũng như việc dựng lên các rào cản với đối tác thương mại lớn nhất của Anh. Sự phục hồi thương mại sau đại dịch của Anh đã kéo theo sự phục hồi của các nền kinh tế lớn khác. Các quyền tự do pháp lý mới được thiết lập và các thỏa thuận thương mại mới với những nước như Australia đã không thể bù đắp thiệt hại.

Việc rời khỏi EU cũng đã làm xói mòn chất lượng quản trị tại Anh. Các chính phủ Bảo thủ kế tiếp đã phải vật lộn với mâu thuẫn giữa niềm tin của những người theo chủ nghĩa thuần túy Brexit rằng Brexit sẽ giải phóng nước Anh để tạo ra một nền kinh tế độc lập, thuế thấp và nhiều cử tri bỏ mặc để chính phủ can thiệp nhiều hơn.

Cựu Thủ tướng Boris Johnson, từ bỏ chiến lược công nghiệp của người tiền nhiệm Theresa May, đã cố gắng “hoàn thành Brexit” cho đến khi dịch COVID-19 phá hỏng nền tài chính công. Sau đó, cựu Thủ tướng Liz Truss lao vào thúc đẩy tăng trưởng một cách cẩu thả, thông qua việc cắt giảm thuế khổng lồ không được tài trợ, bác bỏ Chủ nghĩa Johnson (kế hoạch nâng cấp quốc gia).

Thủ tướng hiện tại Rishi Sunak đã thay đổi hướng đi một lần nữa. Sự đảo ngược đã dẫn đến sự không nhất quán trong chính sách kinh tế và làm trầm trọng thêm sự miễn cưỡng đầu tư của doanh nghiệp.

Như cuộc thăm dò cho thấy, các chính trị gia thuộc mọi tầng lớp cần thừa nhận tác động của Brexit và sự cấp bách của việc cố gắng cải thiện thỏa thuận thương mại cơ bản của Anh với EU.

Giải quyết tranh chấp về các quy tắc giao dịch với Bắc Ireland sẽ là một bước đáng hoan nghênh, nhưng Anh cũng cần giải quyết các yếu tố cấu trúc đang kiềm hãm tiềm năng tăng trưởng của mình.

Ngay từ đầu, chính phủ nên thay thế hoặc gia hạn khoản siêu khấu trừ đối với chi tiêu vốn, sẽ hết hạn vào tháng Tư, để thúc đẩy đầu tư kinh doanh. Hệ thống quy hoạch cần chuyển đổi, để dọn đường cho việc xây dựng thêm trên những vùng đất chưa phát triển.

Cùng với việc giúp nhiều người quay trở lại với công việc, bao gồm thông qua hỗ trợ chăm sóc trẻ em tốt hơn, nước Anh cần phát triển một hệ thống giáo dục và đào tạo linh hoạt hơn. Khai thác thành công của Anh trong việc tạo ra các công ty khởi nghiệp có nghĩa là chuyển hướng đầu tư nhiều hơn vào các công ty đổi mới; việc cắt giảm tín dụng thuế R&D sắp tới là một bước đi lùi. Việc thúc đẩy tăng trưởng ở các thành phố cấp hai, một phần thông qua phi tập trung hóa, sẽ là chìa khóa để khôi phục chương trình nâng cấp.

Các nhóm kinh doanh đã “dán nhãn” cho kế hoạch kinh tế của Bộ trưởng Tài chính Jeremy Hunt được vạch ra vào tuần trước là “trống rỗng”. Ông Hunt sẽ có thêm cơ hội để trình bày một chương trình nghị sự đầy tham vọng hơn trong kế hoạch ngân sách tháng Ba. Nếu ông Hunt không thể vượt ra ngoài những từ thông dụng đơn thuần, “căn bệnh kinh tế nước Anh” mới nhất sẽ trở nên mãn tính hơn bao giờ hết./.

Vân Hải (P/v TTXVN tại London)