Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo: Quy định rõ về tạm đình chỉ giải quyết khiếu nại do bất khả kháng

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương điều hành phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Ràng buộc trách nhiệm cá nhân người đứng đầu nếu chậm hoặc né tránh tiếp công dân

Cơ bản ủng hộ việc Quốc hội xem xét ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo, ĐBQH Nguyễn Tâm Hùng (TP. Hồ Chí Minh) nhấn mạnh, đây là bước hoàn thiện pháp luật quan trọng nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước; đề cao trách nhiệm người đứng đầu; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhân dân; đồng thời, phù hợp với yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền và chuyển đổi số quốc gia.

Đánh giá rất cao việc dự thảo Luật đã bổ sung hình thức tiếp công dân trực tuyến, thể hiện tư duy cải cách hành chính và chuyển đổi số, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng cũng cho rằng, để triển khai thống nhất trên toàn quốc cần cân nhắc quy định rõ nguyên tắc công nhận giá trị pháp lý của buổi tiếp công dân trực tuyến tương đương tiếp công dân trực tiếp. Cụ thể, cần quy định rõ giá trị của biên bản, hồ sơ, xác nhận và trách nhiệm pháp lý khi cung cấp thông tin sai sự thật… để giúp hạn chế tình trạng tranh chấp và bảo đảm sự thống nhất khi áp dụng trong thực tiễn ở các địa phương.

ĐBQH Nguyễn Tâm Hùng (TP. Hồ Chí Minh). Ảnh: Quang Khánh

Khoản 2 Điều 15 quy định Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã trực tiếp tiếp công dân ít nhất 2 ngày trong 1 tháng nhằm nâng cao vai trò của người đứng đầu.

Tán thành với quy định trên và để phù hợp với thực tiễn, đặc biệt trong các vụ việc đông người, phức tạp, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị cân nhắc bổ sung quy định bố trí lực lượng hỗ trợ chuyên môn và bảo đảm an ninh trật tự trong suốt buổi tiếp công dân nhằm bảo vệ an toàn cho cán bộ thực thi, giảm căng thẳng tâm lý và bảo đảm chất lượng công tác tiếp công dân.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị cân nhắc bổ sung một số nội dung liên quan chưa được quy định trong dự thảo Luật nhằm bảo đảm tính toàn diện và hiệu quả khi luật đi vào cuộc sống.

Một là, bổ sung cơ chế bảo vệ người thực thi công vụ khi tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, bao gồm biện pháp xử lý hành vi lăng mạ, xúc phạm, công kích hoặc đe dọa cán bộ. Thực tiễn cho thấy bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhân dân phải song hành với bảo vệ người thi hành công vụ, đây là yêu cầu cấp thiết để giữ vững kỷ cương hành chính, không để cán bộ “sợ trách nhiệm” hay “tránh va chạm”.

Các đại biểu dự phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

Hai là, thiết lập cơ chế ràng buộc trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu trong trường hợp chậm hoặc né tránh tiếp công dân, kéo dài thời hạn giải quyết, hoặc chuyển đơn lòng vòng. Thực tiễn cho thấy nhiều vụ việc khiếu nại, tố cáo kéo dài không xuất phát từ sự phức tạp của vụ việc mà từ sự né tránh trách nhiệm. Việc gắn trách nhiệm người đứng đầu với kết quả tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo sẽ tăng tính hiệu lực thực chất của hệ thống.

Ba là, phát triển cơ chế liên thông dữ liệu quốc gia về tiếp công dân - khiếu nại, tố cáo với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, để xác thực danh tính, tra cứu ủy quyền và hạn chế khiếu nại, tố cáo gửi nhiều nơi hoặc khai thông tin sai lệch. Đây là giải pháp căn cơ để giảm tình trạng “vừa khiếu nại đúng - vừa khiếu nại sai”, tránh lãng phí nguồn lực của Nhà nước.

Quy định cụ thể về thời hạn tạm đình chỉ tối đa để tránh lạm dụng

Tại khoản 4, Điều 2 của dự thảo Luật đã bổ sung Điều 11a vào sau Điều 11 của Luật Khiếu nại quy định về tạm đình chỉ, đình chỉ giải quyết khiếu nại. Theo đó, có trường hợp tạm đình chỉ giải quyết khiếu nại do sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan” (được quy định tại điểm a).

ĐBQH Trần Văn Tuấn (Bắc Ninh) phát biểu. Ảnh: Quang Khánh

ĐBQH Trần Văn Tuấn (Bắc Ninh) đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, bổ sung quy định cụ thể ngay trong luật hoặc giao cho Chính phủ quy định cụ thể các trường hợp tạm đình chỉ giải quyết khiếu nại được xác định do là sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan; đồng thời, bổ sung quy định cụ thể về thời hạn tạm đình chỉ tối đa.

Nguyên nhân do hiện nay, theo quy định tại Điều 156 của Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định “Sự kiện bất khả kháng là sự kiện xảy ra một cách khách quan, không thể lường trước được và không thể khắc phục được, mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép” và “Trở ngại khách quan là trở ngại do hoàn cảnh khách quan tác động làm cho người có quyền, nghĩa vụ dân sự không thể biết về việc quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm, hoặc không thể thực hiện được quyền, nghĩa vụ dân sự của mình”.

“Đây là quy định chung, trên cơ sở đó các luật chuyên ngành tiếp tục quy định về trường hợp bất khả kháng cho phù hợp với phạm vi, đối tượng điều chỉnh của luật, hoặc viện dẫn đến quy định của Bộ luật Dân sự”. Nhấn mạnh yêu cầu này, đại biểu Trần Văn Tuấn cho rằng, dự thảo Luật cần quy định rõ thế nào là “sự kiện bất khả kháng hay trở ngại khách quan” trong giải quyết khiếu nại.

Các đại biểu dự phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

Đồng thời cần bổ sung quy định cụ thể về thời hạn tạm đình chỉ tối đa nhằm tránh lạm dụng trong việc tạm đình chỉ giải quyết khiếu nại. Theo đại biểu, nếu không quy định rõ có thể dẫn đến việc tạm đình chỉ giải quyết khiếu nại trong trường hợp mới chỉ là có một số khó khăn nhất định, chưa đến mức được xác định là trường hợp bất khả kháng hay trở ngại khách quan. Hậu quả của việc lạm dụng này là vụ việc khiếu nại không được giải quyết hoặc kéo dài, đùn đẩy, né tránh giải quyết, gây bất lợi, bức xúc cho công dân.

Về thẩm quyền của Chủ tịch UBND cấp xã trong giải quyết khiếu nại, đại biểu Trần Văn Tuấn nhận thấy, quy định hiện hành và dự thảo Luật đều chưa quy định đầy đủ về thẩm quyền giải quyết khiếu nại đối với các quyết định hành chính do cơ quan, tổ chức ban hành, trong đó có UBND cấp mình.

Trong khi đó, hiện nay dù không có quy định thì Chủ tịch UBND các cấp vẫn đang không chỉ giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình mà còn phải giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính của UBND cấp mình.

Vì vậy, để có đầy đủ cơ sở pháp lý trong thực hiện, đại biểu đề nghị sửa đổi, bổ sung Điều 17 về thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã trong giải quyết khiếu nại lần đầu. Theo đó, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của mình, của UBND cấp xã, của người đứng đầu cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã, của công chức, viên chức do mình quản lý trực tiếp”.

Đồng thời, nghiên cứu sửa đổi khoản 1, Điều 21 của của Luật Khiếu nại để định về thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong giải quyết khiếu nại lần đầu.

ĐBQH Hoàng Anh Công (Thái Nguyên) phát biểu. Ảnh: Quang Khánh

Bên cạnh đó, ĐBQH Hoàng Anh Công (Thái Nguyên) cũng nêu rõ, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung Điều 22 của Luật Tiếp công dân theo hướng quy định cụ thể việc tiếp công dân của Hội đồng Nhân dân và đại biểu Hội đồng Nhân dân. Tuy nhiên, dự thảo Luật chưa quy định trách nhiệm tiếp công dân của Thường trực Hội đồng Nhân dân.

Trong khi đó, tại các địa phương, trong quy chế tiếp công dân của Hội đồng nhân dân các cấp đều quy định Thường trực Hội đồng nhân dân thay mặt Hội đồng nhân dân tiếp công dân và có trách nhiệm tổ chức để đại biểu Hội đồng nhân dân tiếp công dân.

Thanh Hải