Sửa đổi Luật Doanh nghiệp: Thúc đẩy kinh doanh minh bạch, hiệu quả

Đáp ứng thực tiễn và cam kết quốc tế

Chính phủ nhấn mạnh rằng việc sửa đổi Luật Doanh nghiệp dựa trên cơ sở chính trị, pháp lý vững chắc và yêu cầu thực tiễn cấp bách. Các nghị quyết của Đảng, như Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 9/11/2022 về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Nghị quyết số 41-NQ/TW ngày 10/10/2023 về phát huy vai trò doanh nhân và Nghị quyết số 158/2024/QH15 ngày 12/11/2024 về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025, yêu cầu đổi mới tư duy lập pháp, cắt giảm thủ tục hành chính và tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, minh bạch. Đồng thời, Kết luận số 119-KL/TW ngày 20/1/2025 của Bộ Chính trị nhấn mạnh hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật, coi thể chế là lợi thế cạnh tranh trong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Về thực tiễn, quá trình thực hiện Luật Doanh nghiệp cho thấy một số bất cập cần điều chỉnh, bao gồm thuật ngữ chưa rõ ràng, thiếu thống nhất với các văn bản pháp luật khác, quy định về gia nhập thị trường chưa đáp ứng yêu cầu phát triển mới và cơ cấu quản trị doanh nghiệp cần cụ thể hóa. Đặc biệt, việc Việt Nam bị Lực lượng Đặc nhiệm Tài chính (FATF) đưa vào Danh sách Xám về phòng, chống rửa tiền từ ngày 30/6/2023 đòi hỏi xây dựng cơ chế lưu giữ, cung cấp thông tin chính xác về chủ sở hữu hưởng lợi của pháp nhân, đồng thời áp dụng biện pháp xử lý hiệu quả các hành vi vi phạm. Những yêu cầu này thúc đẩy việc sửa đổi luật để đảm bảo môi trường kinh doanh an toàn, minh bạch và phù hợp với cam kết quốc tế trong Kế hoạch hành động quốc gia về phòng, chống rửa tiền giai đoạn 2021-2025.

Mục tiêu của dự thảo Luật là hoàn thiện khung pháp lý về thành lập, tổ chức và hoạt động doanh nghiệp, thúc đẩy phát triển doanh nghiệp, thu hút đầu tư và cải thiện môi trường kinh doanh. Dự thảo đảm bảo tính kịp thời, đồng bộ, thống nhất và phù hợp thực tiễn, đồng thời thể hiện cam kết của Việt Nam trong phòng, chống rửa tiền. Quan điểm xây dựng luật nhấn mạnh thể chế hóa chủ trương của Đảng, đổi mới theo tinh thần Kết luận số 119-KL/TW, kế thừa các quy định hiệu quả và đảm bảo đồng bộ với hệ thống pháp luật quốc tế, tham khảo kinh nghiệm quốc tế để tạo sự tương đồng.

Tăng cường chuyển đổi số và minh bạch quản trị

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp tập trung vào ba nội dung chính: gia nhập thị trường, quản trị doanh nghiệp và phòng, chống rửa tiền. Về gia nhập thị trường, dự thảo tiếp tục thể chế hóa chủ trương cắt giảm thủ tục hành chính, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp. Kế thừa các tiến bộ trong ứng dụng công nghệ thông tin, dự thảo đẩy mạnh chuyển đổi số trong đăng ký doanh nghiệp bằng cách sử dụng định danh cá nhân và tổ chức thay cho giấy tờ truyền thống. Hai nội dung được bãi bỏ giúp giảm giấy tờ và thông tin doanh nghiệp phải kê khai, trong khi việc xác thực định danh cá nhân thông qua kết nối với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư cho phép cơ quan quản lý giám sát nhân thân và tư cách pháp lý ngay từ đầu, không làm tăng thủ tục hành chính hay cản trở quyền tự do kinh doanh.

Về quản trị doanh nghiệp, dự thảo sửa đổi, bổ sung 21 nội dung, bao gồm 14 nội dung sửa đổi và 7 nội dung mới, nhằm khắc phục bất cập và tăng cường hậu kiểm. Các sửa đổi làm rõ khái niệm, thống nhất quy định để đảm bảo hiệu lực thực thi, điều chỉnh quản trị doanh nghiệp phù hợp với thực tiễn các loại hình doanh nghiệp và tăng trách nhiệm của cơ quan, địa phương trong quản lý nhà nước. Đặc biệt, dự thảo tập trung giảm tình trạng vốn ảo, tăng minh bạch hoạt động doanh nghiệp và tích hợp chia sẻ thông tin giữa các cơ quan quản lý để nâng cao hiệu quả quản lý mà không ảnh hưởng đến hoạt động doanh nghiệp. Những thay đổi này tạo môi trường kinh doanh an toàn, minh bạch cho người dân và doanh nghiệp.

Để đáp ứng cam kết quốc tế về phòng, chống rửa tiền, dự thảo sửa đổi, bổ sung 24 nội dung, bao gồm 14 nội dung sửa đổi và 10 nội dung mới, liên quan đến lưu giữ, cung cấp, và chia sẻ thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi. Các quy định này không làm phát sinh thủ tục hành chính, giảm thiểu chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo thông tin đầy đủ, chính xác, và cập nhật cho cơ quan có thẩm quyền. Các biện pháp xử lý vi phạm được thiết kế phù hợp, hiệu quả và có tính răn đe, đáp ứng yêu cầu của FATF để đưa Việt Nam ra khỏi Danh sách Xám trước tháng 5/2025.

Dự thảo Luật tuân thủ nguyên tắc đảm bảo quyền tự do kinh doanh, cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước. Bằng cách kết hợp chuyển đổi số, minh bạch hóa quản trị và thực hiện cam kết quốc tế, dự thảo không chỉ giải quyết các bất cập hiện tại, mà còn tạo nền tảng pháp lý vững chắc để doanh nghiệp phát triển bền vững, góp phần thực hiện mục tiêu kinh tế - xã hội năm 2025 và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Trần Hương