Sửa đổi Luật Quản lý nợ công: Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, khơi thông nguồn lực

Luật Quản lý nợ công (sửa đổi) sẽ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10

Theo ông Nguyễn Quốc Phương, Cục trưởng Cục Quản lý nợ và kinh tế đối ngoại (Bộ Tài chính) cho biết, Luật Quản lý nợ công số 20/2017/QH14 đã được Quốc hội thông qua ngày 23/11/2017, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2018. Sau hơn 7 năm thực hiện, Luật đã phát huy hiệu quả: quản lý nợ công tập trung (một đầu mối), phù hợp với thông lệ quốc tế, huy động vốn đầy đủ, nâng cao trách nhiệm đơn vị sử dụng vốn, tăng cường giám sát, kiểm soát nợ chính phủ bảo lãnh và cho vay lại, cải thiện các chỉ tiêu an toàn nợ công và mở rộng dư địa tài khóa.

Việc sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước thời gian qua, thực hiện phân cấp, phân quyền theo chủ trương của Bộ Chính trị đã được thể chế hóa qua nhiều luật (Luật Tổ chức Chính phủ, Luật tổ chức chính quyền địa phương, Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Đầu tư công, Luật Đấu thầu…). Các thay đổi này tác động đến việc thực thi Luật Quản lý nợ công, vì vậy, Bộ Tài chính đã tiến hành rà soát pháp luật liên quan.

Ông Nguyễn Quốc Phương, Cục trưởng Cục Quản lý nợ và kinh tế đối ngoại (Bộ Tài chính)

“Việc sửa đổi, bổ sung Luật lần này nhằm đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp; triển khai thể chế hóa các chủ trương theo Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; đổi mới công tác xây dựng pháp luật theo Nghị quyết số 66 của Bộ Chính trị; xử lý một số vướng mắc mang tính cấp bách trong quá trình tổng kết thi hành luật”, ông Nguyễn Quốc Phương nhấn mạnh.

Bộ Tài chính đã báo cáo Chính phủ về chủ trương đưa Luật sửa đổi, bổ sung vào Chương trình lập pháp 2025, đồng thời xây dựng bộ hồ sơ dự án Luật theo thể thức rút gọn và dự kiến sẽ trình Chính phủ để trình Quốc hội Khóa XV tại Kỳ họp thứ 10.

Cùng với đó, thực hiện Chương trình hành động của Chính phủ triển khai Nghị quyết số 57, chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc, Bộ Tài chính đã xây dựng, gửi lấy ý kiến đối với dự thảo Nghị định sửa đổi các Nghị định của Chính phủ số 97/2018 và Nghị định số 79/2021 về cho vay lại vốn vay nước ngoài của Chính phủ.

Sửa đổi Luật nhằm thể chế hóa các chủ trương

Đánh giá, tổng kết tình hình triển khai Luật Quản lý nợ công 2017, ông Hoàng Hải, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và kinh tế đối ngoại cho biết, thủ tục đầu tư, đàm phán vay vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài còn rườm rà, kéo dài; Hạn mức nợ, kế hoạch vay - trả nợ chưa công khai rõ ràng; Việc phát hành trái phiếu quốc tế còn nhiều thủ tục; Kênh huy động vốn của chính quyền địa phương và đơn vị sự nghiệp công lập chưa được khai thác hiệu quả.

Mục tiêu sửa Luật nhằm đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; Thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; Thể chế hóa các chủ trương theo Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị; Đổi mới công tác xây dựng pháp luật theo Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị và xử lý khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổng kết thi hành Luật. Phạm vi điều chỉnh là sửa đổi một số điều quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của tổ chức, cá nhân (Chương II) để có cơ sở triển khai phân cấp, phân quyền. Đồng thời bổ sung sửa đổi một số điều quy định về kế hoạch vay, trả nợ công (Chương III), việc huy động, sử dụng vốn vay và trả nợ của Chính phủ (Chương IV và Chương I), quy định về cho vay lại vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài (Chương V), về vay nợ của chính quyền địa phương (Chương VII).

Ông Hoàng Hải, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và kinh tế đối ngoại

Về lộ trình sửa đổi Luật, ông Hoàng Hải cho biết: Giai đoạn 1 (năm 2025): Sửa đổi, bổ sung các nội dung cấp bách theo 4 nhóm vấn đề (Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; giảm yêu cầu thủ tục để thúc đẩy quy trình huy động vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài; Đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật - Đơn giản hóa thủ tục đối với công tác đàm phán, ký kết; Khơi thông nguồn lực, triển khai Nghị quyết 57; Xử lý các vướng mắc). Giai đoạn 2 (năm 2026): Đề xuất sửa đổi toàn diện, tổng thể.

Giải quyết vướng mắc, tạo điều kiện tiếp cận nguồn vốn vay

Tại hội nghị, ông Vũ Hoàng Nam, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và kinh tế đối ngoại trình bày dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 97/2018//NĐ-CP về cho vay lại vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài của Chính phủ.

Ông Vũ Hoàng Nam cho biết, việc sửa đổi nhằm giải quyết vướng mắc, tạo điều kiện cho các đối tượng thuộc Nghị quyết 57-NQ/TW tiếp cận nguồn vốn vay lại từ nguồn vốn vay nước ngoài. Nguyên tắc sửa đổi là tuân thủ quy định của Hiến pháp, Luật Ngân sách Nhà nước năm 2025 (sửa đổi), Luật Quản lý nợ công năm 2017, đồng bộ, thống nhất với các Luật, Nghị định, Nghị quyết mới được ban hành, sửa đổi, bổ sung; Các nội dung dự kiến sửa đổi trong khuôn khổ quy định của Luật Quản lý nợ công năm 2017 để triển khai việc thực hiện CVL theo Nghị quyết 57-NQ/TW sớm nhất có thể. Sẽ được tiếp tục rà soát toàn diện sau khi Luật Quản lý nợ công (sửa đổi) được ban hành; Đảm bảo chặt chẽ và có tính thực tiễn trong quá trình triển khai, thực hiện.

Toàn cảnh hội nghị

Một số nội dung sửa đổi tập trung vào Tỷ lệ vay lại quy định tại khoản 2 Điều 21 Nghị định số 97/2018/NĐ-CP và Tài sản đảm bảo tại khoản 2 Điều 1 của Nghị định số 79/2021/NĐ-CP.

Tháng 8/2025, Bộ Tài chính sẽ tổng hợp ý kiến các cơ quan, xin ý kiến của Bộ Tư pháp và trình Chính phủ dự thảo Nghị định. Bộ Tài chính giải trình ý kiến thành viên Chính phủ và trình Chính phủ ban hành vào tháng 9/2025. Dự kiến nội dung sửa đổi sẽ có hiệu lực kể từ ngày 1/10/2025. Chương trình, dự án đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt tỷ lệ vay lại trước ngày Nghị định này có hiệu lực được tiếp tục thực hiện theo phê duyệt của cấp có thẩm quyền. Trường hợp chương trình, dự án đầu tư thuộc lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số theo Nghị quyết số 57-NQ/TW, đang triển khai và phát sinh vướng mắc về vấn đề đảm bảo tiền vay, cơ quan chủ quản tổng hợp ý kiến cơ quan cho vay lại và báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định việc không yêu cầu tài sản đảm bảo đối với chương trình, dự án.

Hội nghị cũng nghe ý kiến phát biểu góp ý của các đại diện các đơn vị Bộ, ngành (Bộ Xây dựng, Bộ Y tế, Kiểm toán nhà nước); đại diện doanh nghiệp, các tổ chức quốc tế (Tập đoàn Điện lực Việt Nam, World Bank, Asian Development Bank, Export - Import Bank of Korea, Agence Française de Développement) và các đơn vị thuộc Bộ Tài chính.

Đa số các ý kiến cho rằng việc sửa đổi Luật Quản lý nợ công 2017 là hết sức cần thiết, tuy nhiên, cần có sự đồng bộ, thống nhất với các Luật khác (Luật Ngân sách, Luật Doanh nghiệp,…). Các đơn vị cũng có ý kiến cần đẩy mạnh hơn nữa việc phân cấp, phân quyền để rút ngắn thời gian và thủ tục. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng có ý kiến cho rằng phí dự phòng rủi ro doanh nghiệp khi vay ODA đang để ở mức 1,5%/năm (nếu vay lại cho doanh nghiệp) là mức tương đối cao, thì ưu đãi của vốn ODA có thể trở nên kém hấp dẫn so với vay thương mại…

Phát biểu kết luận, Cục trưởng Cục Quản lý nợ và kinh tế đối ngoại ghi nhận và đánh giá cao các ý kiến đóng góp của đại biểu tham gia Hội nghị. Trên cơ sở các ý kiến góp ý, Bộ Tài chính hoàn thiện dự thảo Luật, dự thảo Nghị định để trình Chính phủ, Quốc hội xem xét, ban hành.

“Cải cách thể chế là điều kiện tiên quyết thúc đẩy việc quản lý nợ công, giúp khơi thông nguồn lực quan trọng từ vốn vay nước ngoài, vay trong nước cho Chính phủ, chính quyền địa phương, cho các chủ thể khác của nền kinh tế, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, ông Nguyễn Quốc Phương nhấn mạnh.

Cẩm Tú/VOV.VN