Sửa đổi Luật Thi hành án dân sự: Bảo đảm quan hệ phối hợp không có 'khoảng trống'

Tổng kết Luật THADS cho thấy, hoạt động này đã được coi là một trong các nhiệm vụ chính trị quan trọng, được cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo. Công tác phối hợp giữa cơ quan THADS với chính quyền địa phương thể hiện rõ nét nhất qua vai trò của Ban Chỉ đạo THADS. Ban Chỉ đạo THADS đóng vai trò là cầu nối để khơi thông và điều phối mối quan hệ giữa cơ quan THADS với các cơ quan khác trong địa giới hành chính của mình; đồng thời quan tâm công tác an sinh xã hội, công tác bảo đảm chăm lo ổn định đời sống của người dân tại địa phương trong chính hoạt động THADS.

Ngoài việc thực hiện thẩm quyền kháng nghị, kiến nghị, yêu cầu trong công tác kiểm sát, Viện kiểm sát nhân dân các cấp thường xuyên trao đổi với cơ quan THADS để phối hợp kịp thời giải quyết những vụ việc phức tạp, nhất là những vụ việc THADS được dư luận quan tâm, ảnh hưởng đến tình hình an ninh, trật tự tại địa phương. Qua đó, giúp các cơ quan THADS khắc phục kịp thời những sai sót vi phạm, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác.

Đối với các bản án, quyết định của Tòa án có vướng mắc khó thi hành, trên cơ sở đề nghị của cơ quan THADS, Viện kiểm sát nhân dân và Tòa án nhân dân các cấp đã thống nhất lập danh sách và có văn bản kiến nghị cấp có thẩm quyền xem xét. Tòa án nhân dân các cấp đã thực hiện việc chuyển giao bản án, quyết định cho cơ quan THADS về cơ bản được triển khai thực hiện nghiêm túc, đúng quy định; việc giải quyết những bản án tuyên không rõ đã có những chuyển biến tích cực.

Cơ quan Công an đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan trong bảo vệ cưỡng chế THADS; phối hợp trong công tác thu tiền, tài sản trong trại giam, đặc xá, làm căn cứ đề nghị Tòa án xét, quyết định miễn, giảm hình phạt cho người phải thi hành án có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, quá trình tổng kết Luật THADS cũng cho thấy: Trách nhiệm phối hợp của một số cơ quan, đơn vị có liên quan trong công tác THADS ở một số địa phương chưa cao, chưa nhận thức rõ trách nhiệm, có trường hợp vẫn coi đó là nhiệm vụ riêng của cơ quan THADS. Chính quyền địa phương một số nơi chưa tích cực phối hợp trong công tác vận động, thuyết phục, thực hiện cưỡng chế THADS.

Thực hiện chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn hệ thống chính trị, nâng cao hiệu lực, hiệu quả, hiệu năng hoạt động của các cơ quan, được sự đồng ý của Đảng ủy Chính phủ, Đảng ủy Bộ Tư pháp đã trình Bộ Chính trị, Ban Bí thư Đề án “Tiếp tục sắp xếp, tinh gọn bộ máy hệ thống THADS bảo đảm hoạt động hiệu lực, hiệu quả”. Ngày 6/6/2025, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã có Kết luận số 162-KL/TW thông qua Đề án tiếp tục sắp xếp, tinh gọn bộ máy hệ thống THADS bảo đảm hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Trên cơ sở tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, ý kiến thẩm định của Ban Tổ chức Trung ương, dự thảo Luật quy định hệ thống THADS gồm: Cơ quan quản lý THADS thuộc Bộ Tư pháp, Bộ Quốc phòng; 34 cơ quan THADS tỉnh, thành phố, 355 Phòng THADS khu vực và cơ quan thi hành án cấp quân khu. Các Phòng THADS khu vực được đặt tương đồng, thống nhất với 355 Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân khu vực; có nhiệm vụ, quyền hạn tập trung vào công tác tổ chức thi hành án mà không thực hiện các nhiệm vụ về quản lý hành chính, kế hoạch tài chính, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Từ đó, bảo đảm quan hệ phối hợp giữa cơ quan THADS và Tòa án, Viện kiểm sát tiếp tục được duy trì và phát huy hiệu quả, không có khoảng trống trong thực hiện nhiệm vụ.

Thực hiện yêu cầu về tăng cường trách nhiệm, quyền hạn của Tòa án nhân dân trong công tác thi hành án; hoàn thiện thể chế để Viện kiểm sát nhân dân thực hiện tốt chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp theo Nghị quyết số 27-NQ/TW và Kết luận số 92-KL/TW ngày 12/3/2014 của Bộ Chính trị, dự thảo đã bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân bảo đảm thống nhất với Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân (sửa đổi, bổ sung năm 2025) và nâng cao hiệu quả phối hợp giữa Tòa án, Viện kiểm sát với các cơ quan THADS.

Dự thảo Luật cũng bổ sung quy định “Trường hợp có sự chống đối, cản trở việc thi hành án, cơ quan THADS đề nghị lực lượng công an phối hợp bảo đảm trật tự, an toàn theo quy định của pháp luật”. Bên cạnh đó, dự thảo cũng quy định về trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác trong THADS.

Thu Nguyễn