Sửa đổi Luật Thuế giá trị gia tăng để hỗ trợ lĩnh vực nông nghiệp và hoàn thuế

Ngày 8/12, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội nghe trình bày Tờ trình, Báo cáo thẩm tra, thảo luận tại tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng.

Giảm thiểu những bất cập, rủi ro trong quá trình tổ chức thực hiện

Theo dự thảo Luật được báo cáo Quốc hội tại phiên họp, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung nội dung quy định về chính sách thuế giá trị gia tăng đối với sản phẩm nông sản, thức ăn chăn nuôi, khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào và điều kiện hoàn thuế tại khoản 1 Điều 5, khoản 5 Điều 9, Điều 14 và khoản 9 Điều 15 Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024/QH15.

Cụ thể, để tiếp tục hỗ trợ, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã trong hoạt động kinh doanh sản phẩm nông nghiệp, hỗ trợ bà con nông dân trong việc tiêu thụ sản phẩm, Chính phủ trình bổ sung vào khoản 1 Điều 5 về đối tượng không chịu thuế (nội dung này trước đây quy định tại khoản 1 Điều 1 Luật số 106/2016/QH13 và đã bị bãi bỏ tại Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024/QH15) và bổ sung 1 khoản (khoản 3a) tại Điều 14 về khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào của Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024/QH15.

Chính phủ cũng đề nghị lược bỏ quy định về điều kiện hoàn thuế (người mua chỉ được hoàn thuế khi người bán đã kê khai, nộp thuế) tại điểm c khoản 9 Điều 15 Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024/QH15 (nội dung này mới được bổ sung tại Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024/QH15)…

Trong Báo cáo thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, nhiều ý kiến cho rằng vướng mắc cơ bản vẫn là xuất phát từ vấn đề chậm trễ trong hoàn thuế giá trị gia tăng. Vì vậy, cần xem xét, đánh giá kỹ đối với từng nội dung kiến nghị cụ thể của doanh nghiệp; cân nhắc nội dung nào cần thiết phải sửa trong Luật, nội dung nào do khâu tổ chức thực hiện, cần thiết phải sửa trong văn bản dưới Luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật.

Việc sửa đổi không thể quá thiên về mục tiêu tạo thuận lợi cho doanh nghiệp mà lại tạo kẽ hở, gây thất thu cho ngân sách và không bảo đảm Quy định số 178-QĐ/TW về kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật.

Thảo luận tại tổ, các đại biểu cơ bản nhất trí việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng, song đại biểu Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ lưu ý các vấn đề đã được cơ quan thẩm tra chỉ ra và kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để tổ chức thực hiện theo đúng tinh thần của Luật Quản lý thuế, đảm bảo giảm thiểu những bất cập, rủi ro trong quá trình tổ chức thực hiện; đề nghị Chính phủ cần giải trình rõ hơn việc Luật Thuế giá trị gia tăng vừa được Quốc hội sửa đổi năm 2024 đến nay đã lại đề xuất sửa đổi, bổ sung.

Đại biểu Lê Minh Nam (Đoàn Cần Thơ) bày tỏ nhất trí việc sửa đổi Luật để tháo gỡ những điểm nghẽn trong hoàn thuế và góp phần khắc phục hậu quả bão lụt, sớm khôi phục các hoạt động sản xuất, kinh doanh, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp; nhấn mạnh đây là yêu cầu bức thiết xuất phát từ thực tiễn nên cần xem xét, tháo gỡ kịp thời.

Đại biểu Lê Minh Nam cũng cho biết, sau phiên thẩm tra sơ bộ của Ủy ban Kinh tế và Tài chính, Chính phủ đã có báo cáo tiếp thu và khẳng định đảm bảo các nội dung sửa đổi không làm phát sinh các bất cập, rủi ro theo kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Tuy nhiên, Đại biểu cũng đề nghị Chính phủ lưu ý các vấn đề đã được cơ quan thẩm tra đặt ra và kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để tổ chức thực hiện theo đúng tinh thần của Luật Quản lý thuế, đảm bảo giảm thiểu những bất cập, rủi ro trong quá trình tổ chức thực hiện.

Bộ Tài chính rất cầu thị và “chọn con đường khó”

Từ góc độ cơ quan soạn thảo, tại phiên thảo luận của Tổ 11, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, Đại biểu Quốc hội tỉnh Điện Biên cho biết, Bộ Tài chính rất cầu thị và “chọn con đường khó” khi đề xuất Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng tại Kỳ họp này bởi Luật vừa có hiệu lực vào tháng 7/2025. Cơ quan thẩm tra cũng có hai luồng ý kiến, trong đó nhiều ý kiến đề nghị tiếp tục thực hiện theo quy định của Luật Thuế giá trị gia tăng 2024.

“Nhưng tại sao chúng tôi vẫn phải quyết định trình Quốc hội sửa đổi Luật? Là bởi nội dung này khi đưa ra thực tế ảnh hưởng đến tất cả các hoạt động thu mua nông, lâm sản, thủy sản ở tất cả các khu vực trên cả nước. Và rất khó khăn. Khó khăn đối với các doanh nghiệp thì dẫn đến khó khăn đối với người dân”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng phân tích.

Chia sẻ với ý kiến của các đại biểu về việc không phải đến bây giờ mới nhận diện ra những vướng mắc trên, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, khi sửa đổi Luật Thuế giá trị gia tăng năm 2024, vấn đề này cũng đã được đặt ra nhưng “chúng ta đã không mạnh dạn”.

Thừa nhận việc này có trách nhiệm của cơ quan soạn thảo, Bộ trưởng cũng nêu rõ, nhiều đại biểu Quốc hội đã có ý kiến và thực tế, trong quá trình vừa qua, các tập đoàn lớn nhất về nông lâm nghiệp đều có ý kiến về việc này. “ƠNếu không sửa ngay thì ảnh hưởng chính đến bà con nông dân, đến những người có thể nói là yếu thế trong bối cảnh lũ lụt, thiên tai như vừa qua”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng cũng cho biết, vừa qua Bộ Tài chính nhận được nhiều ý kiến của các tập đoàn, tổng công ty, các hiệp hội liên quan đến nông, lâm, thủy sản, ý kiến của Bộ Tư pháp cho rằng, việc kê khai nộp thuế rõ ràng thuộc trách nhiệm của người bán, còn việc hoàn thuế là quyền lợi của người mua.

“Còn theo quy định hiện nay, người mua muốn được hoàn thuế thì phải chứng minh được người bán đã có hóa đơn chứng từ. Việc bổ sung quy định yêu cầu bên bán đã kê khai nộp thuế giá trị gia tăng thì bên mua mới được hoàn thuế là không phù hợp với trách nhiệm giữa bên bán hàng và bên mua, vô hình trung gây khó khăn cho doanh nghiệp vì bên mua không thể xác minh hoặc không thể chứng minh được người bán đã kê khai nộp thuế hay chưa”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng cũng cho biết, không phải chỉ lĩnh vực nông nghiệp, nhiều lĩnh vực khác cũng đang rơi vào tình trạng này và sắp tới Bộ cũng sẽ phải đề nghị rà soát tiếp. Còn sửa đổi lần này là để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các doanh nghiệp, cho người dân và bảo đảm sự công bằng, công khai, quy định liên quan đến quản lý thì đưa vào Luật Quản lý thuế.

Minh Hòa