Sửa Hiến pháp 2013: 98,9% ý kiến tán thành trong hệ thống Mặt trận

Hội nghị đánh giá sơ bộ kết quả lấy ý kiến vào dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 trong hệ thống MTTQ Việt Nam do UBTƯ MTTQ Việt Nam tổ chức ngày 20/5/2025. Ảnh Quang Vinh.

Báo cáo nêu rõ, tính đến ngày 28/5/2025, hệ thống MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị-xã hội, các tổ chức thành viên của Mặt trận đã tổ chức 61.791 hội nghị lấy ý kiến. Tổng số ý kiến góp ý vào toàn bộ nội dung của dự thảo Nghị quyết là 51.192.334ý kiến (trong đó có 2.592.002 ý kiến của tổ chức và 48.600.332 ý kiến của cá nhân). Có 49.918.935ý kiến tán thành (chiếm 98,9%) đối với dự thảo Nghị quyết,615.420 ý kiến tán thành và đề nghị sửa đổi, hoàn thiện hơn (chiếm 1,1%) đối với dự thảo Nghị quyết.

Qua quá trình triển khai lấy ý kiến đối với dự thảo Nghị quyết, tất cả các ý kiến đều thống nhất cao đối với chủ trương sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013. Việc Quốc hội ban hành Nghị quyết số 194/2025/QH15 ngày 05/5/2025 của Quốc hội về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 là hợp lòng dân và có ý nghĩa hết sức quan trọng, là đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng, không chỉ đề cao quyền làm chủ, phát huy trí tuệ to lớn của Nhân dân, mà còn góp phần khơi dậy tinh thần, trách nhiệm của các tầng lớp Nhân dân, là thời cơ tốt và là thời điểm quan trọng để các tầng lớp Nhân dân có điều kiện được thể hiện trách nhiệm của mình trước Đảng, trước Nhà nước trong tham gia góp ý dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013. Các ý kiến đánh giá cơ quan tham mưu soạn thảo Nghị quyết đã có sự chuẩn bị nghiêm túc, công phu, đặc biệt là bản thuyết minh dự thảo Nghị quyết đã bám rất sát quan điểm, chủ trương của Đảng và tình hình thực tế, đưa ra những phân tích rất cụ thể, chi tiết có tính thuyết phục cao; bản so sánh các nội dung cần sửa đổi, bổ sung so với quy định hiện hành của Hiến pháp cũng tạo thuận lợi trong việc đóng góp ý kiến.

Các ý kiến thống nhất với chủ trương điều chỉnh phạm vi và hình thức sửa đổi, bổ sung Hiến pháp bằng Nghị quyết của Quốc hội. Nội dung dự thảo Nghị quyết đã bám sát và thể chế hóa đầy đủ chủ trương, đường lối của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 18-NQ/TW, Nghị quyết số 27-NQ/TW, Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 và các Kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và tình hình thực tế hiện nay. Đa số các ý kiến đều bày tỏ sự thống nhất cao về sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và mong muốn những điểm mới trong Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp sẽ phục vụ đắc lực cho tổ chức và hoạt động của MTTQ Việt Nam cũng như chủ trương xây dựng chính quyền địa phương hai cấp. Hiến pháp là văn kiện chính trị - pháp lý quan trọng quy định về những vấn đề lớn, cơ bản, có tầm chiến lược lâu dài của đất nước, việc sửa đổi lần này chỉ phục vụ cho việc sắp xếp bộ máy nhà nước, những vấn đề khác sẽ được rà soát, tổng kết để sửa đổi toàn diện.

Việc quyết định sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013, trong đó có tổ chức hoạt động của MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên là một quyết tâm chính trị của Đảng và Nhà nước trong việc xây dựng MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên gần dân, sát dân hơn. Việc sửa đổi, bổ sung quy định về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội là phù hợp với yêu cầu đổi mới mạnh mẽ về tổ chức, phương thức hoạt động và trách nhiệm chính trị trong giai đoạn phát triển mới; khẳng định rõ hơn vị thế của MTTQ Việt Nam là bộ phận của hệ thống chính trị, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân; phát huy quyền làm chủ của nhân dân; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân; phù hợp với bối cảnh xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.

Dự thảo Nghị quyết đã sửa đổi, bổ sung về một số quy định liên quan đến tổ chức xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, bảo đảm quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm trong việc quyết định và tổ chức những chính sách trong phạm vi được phân cấp. Nội dung sửa đổi, bổ sung tại dự thảo Nghị quyết đã giải quyết được những vấn đề bất cập, tồn tại của thực tiễn đặt ra trong quá trình tổng kết việc thi hành Hiến pháp năm 2013. Dự thảo Nghị quyết sửa đổi đã bảo đảm là đạo luật cơ bản của Nhà nước, có tính dự báo và ổn định lâu dài.

Về ý kiến góp ý cụ thể:

Thứ nhất, về nội dung sửa đổi, bổ sung Điều 9

Tổng số có 6.767.707 ý kiến góp ý (trong đó có 257.239 ý kiến của tổ chức, 6.510.468 ý kiến của cá nhân). Ý kiến tán thành có 6.693.100 ý kiến. Ý kiến tán thành và có đề nghị sửa đổi, hoàn thiện hơn: 74.808. Các ý kiến đề nghị sửa đổi, hoàn thiện hơn tập trung những nội dung cụ thể như sau:

Một số ý kiến đề nghị cân nhắc việc quy định “Công đoàn Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam là các tổ chức chính trị - xã hội trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam”. Các ý kiến cho rằng dự thảo Nghị quyết đã quy định 5 tổ chức chính trị -xã hội được tổ chức và hoạt động thống nhất trong Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là đã thể hiện đầy đủ chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức, bộ máy, không cần thiết phải quy định “trực thuộc” vào Hiến pháp.

Đề nghị bổ sung cụm từ “là các tổ chức thành viên” thành “Công đoàn Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam là các tổ chức chính trị - xã hội, là các tổ chức thành viên trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, được thành lập trên cơ sở tự nguyện, đại diện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của thành viên, hội viên tổ chức mình; được tổ chức và hoạt động thống nhất trong Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; cùng với các tổ chức thành viên khác của Mặt trận hiệp thương dân chủ, phối hợp và thống nhất hành động Mặt trận Tổ quốc Việt Nam”.

Cân nhắc thay thế “dưới sự chủ trì” sửa đổi thành “với sự chủ trì” hoặc “do Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chủ trì”. Việc quy định các tổ chức chính trị - xã hội phối hợp và thống nhất hành động dưới sự chủ trì của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam sẽ làm vị thế của các tổ chức chính trị - xã hội không rõ nét.

Thay cụm từ “tạo điều kiện” thành “bảo đảm điều kiện”, tại khoản 3 Điều 9 viết lại như sau: “Nhà nước bảo đảm điều kiện để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và các tổ chức xã hội được Nhà nước giao nhiệm vụ hoạt động”.

Thứ hai, về nội dung sửa đổi, bổ sung Điều 10

Tổng số có 6.824.953 ý kiến (trong đó có 255.445 ý kiến của tổ chức, 6.569.508 ý kiến của cá nhân). Ý kiến tán thành có 6.745.530 ý kiến. Ý kiến tán thành và có đề nghị sửa đổi, hoàn thiện hơn: 87.324 ý kiến.Các ý kiến đề nghị sửa đổi, hoàn thiện hơn tập trung vào nội dung cụ thể sau:

Đề nghị cân nhắc việc quy định “trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam” trong Điều 10; đề nghị không lặp lại cụm từ “trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam” vì nội dung này đã được thể hiện trong Điều 9. Đề nghị bổ sung cụm từ “tổ chức duy nhất” trước cụm từ “là đại diện của người lao động ở cấp quốc gia trong quan hệ lao động và quan hệ quốc tế về công đoàn” để thể hiện rõ vai trò, vị trí duy nhất của Công đoàn đại diện của người lao động ở cấp quốc gia trong quan hệ lao động và quan hệ quốc tế; tham gia quản lý nhà nước, quản lý kinh tế - xã hội; tham gia kiểm tra, thanh tra, giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp về những vấn đề liên quan đến quyền, nghĩa vụ của người lao động; tuyên truyền, vận động người lao động học tập, nâng cao trình độ, kỹ năng nghề nghiệp, chấp hành pháp luật, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.

Thứ ba, về nội dung sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 84

Tổng số có 6.149.719 ý kiến (trong đó có 245.538 ý kiến của tổ chức, 5.904.181 ý kiến của cá nhân). Ý kiến tán thành có 6.140.018 ý kiến. Ý kiến tán thành và có đề nghị sửa đổi, hoàn thiện hơn: 8.726 ý kiến.Các ý kiến đề nghị sửa đổi, hoàn thiện hơn tập trung vào nội dung cụ thể sau:

Đề nghị giữ lại quyền trình dự án Luật của cơ quan Trung ương các tổ chức thành viên, đặc biệt đối với các cơ quan Trung ương các tổ chức chính trị-xã hội. Vì các tổ chức này đại diện cho đông đảo đoàn viên hội viên của tổ chức mình; quyền trình dự án Luật là quyền thể hiện ý chí, nguyện vọng của đoàn viên, hội viên, thể hiện tinh thần đổi mới, dân chủ, cần được mở rộng, không nên bó hẹp. Bên cạnh đó, khi quy định chỉ Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam mới có quyền trình dự án luật trước Quốc hội cũng cần quy định rõ cơ chế tiếp nhận, tổng hợp, xử lý các đề xuất của các tổ chức thành viên gửi đến Mặt trận thể hiện tính minh bạch, rõ ràng, thống nhất, đảm bảo hiệu quả và phù hợp.

Thứ tư, về nội dung sửa đổi, bổ sung Điều 110

Tổng số có 5.976.943 ý kiến (trong đó có 236.789 ý kiến của tổ chức, 5.740.154 ý kiến của cá nhân). Ý kiến tán thành có 5.725.979 ý kiến. Ý kiến tán thành và có đề nghị sửa đổi, hoàn thiện hơn: 43.126 ý kiến.Các ý kiến đề nghị sửa đổi, hoàn thiện hơn tập trung vào nội dung cụ thể sau:

Các ý kiến đề nghị cần quy định rõ đơn vị hành chính 3 cấp tại khoản 1, cụ thể là: Trung ương, tỉnh, xã; không nên sử dụng cụm từ "dưới tỉnh" trong "các đơn vị hành chính dưới tỉnh", viết lại là “Các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam gồm cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các đơn vị hành chính cấp xã, phường, đặc khu trực thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương”.

Đề nghị giữ nội dung "phải lấy ý kiến Nhân dân địa phương" ở khoản 3 Điều 110. Việc quy định “phải lấy ý kiến Nhân dân địa phương” là thực sự cần thiết, bảo đảm quyền dân chủ của Nhân dân đối với việc quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước và của từng địa phương; tạo sự đồng thuận trong Nhân dân khi triển khai thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, bảo đảm quyền lợi chính đáng của người dân, thể hiện tính ưu việt của nhà nước Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước của dân, do dân, vì dân.

Thứ năm, về nội dung sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 111

Tổng số có 6.160.506 ý kiến (trong đó có 235.985 ý kiến của tổ chức, 5.924.521 ý kiến của cá nhân). Ý kiến tán thành có 6.074.784 ý kiến. Ý kiến tán thành và có đề nghị sửa đổi, hoàn thiện hơn: 48.513 ý kiến.

Đa số ý kiến thống nhất với dự thảo nghị quyết nhằm thể chế hóa kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tổ chức chính quyền địa phương cấp tỉnh, cấp xã có Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân, thể hiện tính thống nhất về mô hình tổ chức chính quyền địa phương, tránh gây nhầm lẫn, tạo ra các cách hiểu khác nhau về tổ chức chính quyền ở địa phương.

Các ý kiến đề nghị sửa đổi, hoàn thiện hơn để bảo việc tổ chức chính quyền địa phương cấp tỉnh, cấp dưới tỉnh hiện nay đều gồm Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân đồng loạt ở các đơn vị hành chính, không có sự khác nhau giữa nông thôn và đô thị; một số ý kiến đề nghị nên giữ lại thành phố, thị xã, thị trấn trực thuộc tỉnh là đơn vị hành chính thuộc tỉnh để bảo đảm các yếu tố lịch sử, truyền thống lâu đời, được hình thành trong quá trình phát triển lịch sử và văn hóa của dân tộc, phát huy thế mạnh và tăng cường quản lý của đô thị đã hình thành hoàn chỉnh.

Thứ sáu, về nội dung sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 112

Tổng số có 6.158.104 ý kiến (trong đó có 424.772 ý kiến của tổ chức, 5.733.332 ý kiến của cá nhân). Ý kiến tán thành có 6.107.156 ý kiến. Ý kiến tán thành và có đề nghị sửa đổi, hoàn thiện hơn: 43.413 ý kiến.

Đa số ý kiến thống nhất với dự thảo nghị quyết nhằm rà soát, chỉnh lý một số quy định để phù hợp với mô hình tổ chức của hệ thống chính trị sau khi thực hiện sắp xếp, tinh gọn, không sử dụng thuật ngữ “cấp chính quyền địa phương” về cơ bản giữ nguyên các quy định về nguyên tắc tổ chức và chế độ làm việc của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cấp xã như hiện nay.

Thứ bảy, về nội dung sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 114

Tổng số có 6.177.416 ý kiến (trong đó có 433.073 ý kiến của tổ chức, 5744.343 ý kiến của cá nhân). Ý kiến tán thành có 6.162.698 ý kiến. Ý kiến tán thành và có đề nghị sửa đổi, hoàn thiện hơn: 8.142 ý kiến.

Việc lược bỏ cụm từ “ở cấp chính quyền địa phương” làm giảm tính chính xác về mặt pháp lý. Cụm từ này trong Hiến pháp hiện hành nhằm xác định rõ phạm vi áp dụng của quy định. Cần diễn đạt rõ hơn và đề nghị bổ sung từ “các cấp” vào sau cụm từ “Ủy ban nhân dân”, viết lại như sau: “1. Ủy ban nhân dân các cấp do Hội đồng nhân dân cùng cấp bầu là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân, cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệm trước Hội đồng nhân dân và cơ quan hành chính nhà nước cấp trên”.

Đề nghị điều chỉnh thành: “Ủy ban nhân dân do Hội đồng nhân dân cùng cấp bầu là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân, đồng thời là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương; chịu trách nhiệm trước Hội đồng nhân dân về việc thực hiện nghị quyết của Hội đồng và chịu sự chỉ đạo, kiểm tra của cơ quan hành chính nhà nước cấp trên về công tác quản lý hành chính nhà nước”.

Thứ tám, về nội dung sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 115

Tổng số có 6.114.612 ý kiến (trong đó có 418.299 ý kiến của tổ chức, 5.696.313 ý kiến của cá nhân). Ý kiến tán thành có 5.830.119 ý kiến. Ý kiến tán thành và có đề nghị sửa đổi, hoàn thiện hơn: 282.108 ý kiến.

Các ý kiến đề nghị giữ lại quyền chất vấn đối với Chánh án Tòa án nhân dân, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân. Đây là 2 đối tượng cần được chất vấn, không thể chỉ vì không còn chính quyền cấp huyện mà không giữ quyền này để đảm bảo quyền giám sát của Nhân dân. Việc quy định nội dung này để đảm bảo quyền giám sát của Nhân dân, thực hiện dân chủ ở cơ sở, đề cao trách nhiệm của các cơ quan tư pháp. Thực tế thời gian qua cho thấy việc chất vấn tại kỳ họp HĐND tỉnh, trong đó có chất vấn Chánh án Tòa án nhân dân, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh rất hiệu quả, được Nhân dân theo dõi, đánh giá cao. Mặt khác, cơ chế này là cần thiết, phù hợp với quy định tại khoản 3 Điều 2 Hiến pháp 2013: “Quyền lực Nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp”.

Ngoài ra, có ý kiến đề xuất bổ sung nội dung “Đại biểu HĐND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, đơn vị hành chính tương đương còn có quyền chất vấn Chánh án Tòa án nhân dân và Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp và Chánh án Tòa án nhân dân và Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân khu vực” vào khoản 2 Điều 115. Đồng thời, không nên sử dụng cụm từ “bị chất vấn” nên thay bằng cụm từ “được chất vấn” sẽ phù hợp hơn.

Đối với các nội dung khác, tổng số có 347.127 ý kiến (trong đó có 35.481 ý kiến của tổ chức, 311.646 ý kiến của cá nhân).

Khoản 3 Điều 2 dự thảo Nghị quyết quy định về “trường hợp đặc biệt cho phép chỉ định nhân sự không phải là đại biểu Hội đồng nhân dân giữ các chức danh lãnh đạo Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, cấp xã hình thành sau sắp xếp”; đề nghị làm rõ thế nào là “trường hợp đặc biệt” để dễ dàng trong việc thống nhất thực hiện; rà soát, điều chỉnh thống nhất lại một số cụm từ (lúc sử dụng “tổ chức xã hội”, khi sử dụng “tổ chức xã hội khác”). Cơ chế chỉ định nhân sự thay vì bầu cử các chức danh lãnh đạo tại địa phương cần được cân nhắc kỹ để tránh đi ngược tinh thần “Nhân dân là chủ” và nguyên tắc dân chủ đại diện đã được khẳng định trong Hiến pháp. Bên cạnh đó, nội dung này cần cân nhắc thể hiện tại dự thảo Nghị quyết hay được điều chỉnh trong Luật tổ chức chính quyền địa phương đang được sửa đổi, trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp này, hoặc trong các văn bản hướng dẫn về công tác nhân sự của cấp có thẩm quyền khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp sẽ phù hợp hơn, bảo đảm tính ổn định lâu dài của Hiến pháp.

Việc thực hiện mô hình chính quyền 02 cấp để gần người dân hơn, hiểu người dân hơn, phục vụ người dân được thuận tiện hơn thì cần phải chú trọng đến các chính sách bảo vệ người dân, người lao động, nhất là về an sinh xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, quyền được làm việc trong môi trường an toàn, quyền được tiếp cận thông tin, quyền được thông tin... cần được quan tâm để hoạt động của mô hình được thực sự chất lượng và hiệu quả như: công tác sắp xếp tổ chức bộ máy, bố trí cán bộ từ tỉnh đến xã phải phù hợp, được lựa chọn kỹ; cần có phương án tinh gọn bộ máy phù hợp; có biện pháp đánh giá được một cách khách quan, đúng về năng lực của cán bộ, công chức đang thực hiện nhiệm vụ trong giai đoạn hiện nay để thanh lọc và có được một bộ máy làm việc ý thức, trách nhiệm vì Nhân dân.

Về kỹ thuật lập hiến, tổng số có 515.247 ý kiến (trong đó có 49.381 ý kiến của tổ chức, 465.866 ý kiến của cá nhân). Các ý kiến thống nhất việc Quốc hội lựa chọn hình thức Nghị quyết để sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 là phù hợp, đáp ứng yêu cầu của cuộc “cách mạng” về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị đang đặt ra. Kỹ thuật lập hiến được thể hiện một cách đúng đắn, phù hợp, góp phần bảo đảm vai trò của Hiến pháp là một đạo luật gốc, là cơ sở để xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, bảo đảm tính nhất quán, tính chắc chắn, tính ổn định, tính tương thích, tính khả thi và đạt được sự đồng thuận cao của người dân, thúc đẩy sự phát triển, dân chủ, tiến bộ.

Một số ý kiến cho rằng trong Hiến pháp, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội cần được trình bày theo tinh thần Hiến định - xác lập vai trò nguyên tắc, còn chức năng chi tiết nên được quy định rõ trong các luật tổ chức hoặc luật chuyên ngành. Việc sửa đổi một số điều liên quan đến tổ chức chính quyền địa phương, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt là phù hợp với xu hướng tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.

Tiến Đạt