Sửa Hiến pháp để cải cách bộ máy, xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp
Theo các chuyên gia, nhà nghiên cứu thì thực hiện mô hình chính quyền 2 cấp (gồm cấp tỉnh và cấp xã) sẽ phải sửa đổi, bổ sung nhiều văn bản quy phạm pháp luật, đầu tiên là Hiến pháp.
Bộ Chính trị, Ban Bí thư vừa ban hành Kết luận số 127 về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Theo đó, nghiên cứu định hướng sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã; thực hiện mô hình địa phương 2 cấp bảo đảm tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Theo các chuyên gia, nhà nghiên cứu thì thực hiện mô hình chính quyền 2 cấp (gồm cấp tỉnh và cấp xã) sẽ phải sửa đổi, bổ sung nhiều văn bản quy phạm pháp luật, đầu tiên là Hiến pháp. Với những bước chuyển mạnh mẽ của cuộc cách mạng sắp xếp tổ chức bộ máy, việc sửa đổi Hiến pháp là tất yếu, đặc biệt khi mục tiêu đã rõ ràng: phục vụ người dân, doanh nghiệp tốt hơn và tạo không gian phát triển mới cho các địa phương, cho đất nước.
Hiến pháp năm 2013 quy định, chính quyền địa phương được tổ chức theo 3 cấp gồm: cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; cấp quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và cấp xã, phường, thị trấn. Hiến pháp cũng quy định, việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính phải lấy ý kiến Nhân dân địa phương và theo trình tự, thủ tục do luật định. Nhiều chuyên gia cho rằng, đến nay các điều kiện để tổ chức lại mô hình tổ chức chính quyền địa phương theo hướng tinh gọn, bỏ cấp trung gian đã chín muồi.
GS Trần Ngọc Đường (Ảnh: Tiền phong).
GS Trần Ngọc Đường, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho rằng, kể từ khi thành lập nước, Việt Nam đã có 5 lần sửa đổi Hiến pháp. Lần này, nếu bỏ cấp trung gian, không tổ chức chính quyền cấp huyện theo định hướng nghiên cứu của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, yêu cầu đặt ra là phải nghiên cứu sửa đổi Hiến pháp:
"Sửa Hiến pháp 1 - 2 điều thì Quốc hội ra Nghị quyết rồi tiến hành sửa. Đối với cấp huyện, chúng ta tiến hành sáp nhập các huyện trên cơ sở tương đồng nhau, đảm bảo các tiêu chí Trung ương đề ra như dân số, diện tích, điều kiện môi trường để cùng nhau phát triển", GS Trần Ngọc Đường nói.
Theo Kết luận số 127 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư thì Đảng ủy Quốc hội được giao chủ trì, phối hợp với Đảng ủy Chính phủ nghiên cứu việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp với phạm vi là các vấn đề về tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị...
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy
Theo bà Nguyễn Phương Thủy, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, quy trình sửa đổi Hiến pháp được quy định rõ trong Điều 120 của Hiến pháp năm 2013. Theo đó, Chủ tịch nước, Ủy ban TVQH, Chính phủ hoặc ít nhất một phần ba tổng số đại biểu Quốc hội có quyền đề nghị làm Hiến pháp, sửa đổi Hiến pháp. Quốc hội quyết định việc làm Hiến pháp, sửa đổi Hiến pháp khi có ít nhất 2/3 số ĐBQH tán thành. Sau đó, Quốc hội thành lập Ủy ban dự thảo Hiến pháp.
Thành phần, số lượng thành viên, nhiệm vụ và quyền hạn của Ủy ban dự thảo Hiến pháp do Quốc hội quyết định theo đề nghị của Ủy ban TVQH. Ủy ban TVQH dự thảo Hiến pháp, tổ chức lấy ý kiến Nhân dân và trình Quốc hội dự thảo Hiến pháp. Hiến pháp được thông qua khi có ít nhất 2/3 tổng số ĐBQH biểu quyết tán thành. Việc trưng cầu ý dân về Hiến pháp do Quốc hội quyết định. Thời hạn công bố, thời điểm có hiệu lực của Hiến pháp do Quốc hội quyết định:
Bà Nguyễn Phương Thủy cũng khẳng định, cùng với việc sửa đổi Hiến pháp, chắc chắn cũng phải sửa đổi các quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương liên quan tới các cấp hành chính, cấp chính quyền. Thứ hai, điều chỉnh lại nhiệm vụ quyền hạn của các cấp chính quyền, đang từ 3 cấp sang 2 cấp.
Theo ông Vũ Văn Phúc, nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, bỏ cấp huyện, bớt được tầng lớp trung gian sẽ giúp cho chủ trương, đường lối, chính sách nhanh chóng đến với người dân, doanh nghiệp hơn
Việc bỏ cấp trung gian - cấp huyện trong thời điểm này là cần thiết, làm cho các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước xuống thẳng cơ sở, không phải qua tầng nấc trung gian cấp huyện nữa, nhất là trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đòi hỏi phải biết chớp thời cơ, tận dụng cơ hội phát triển.
Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Lê Minh Hưng
Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Lê Minh Hưng nhấn mạnh, thời gian tới cần làm nhanh đối với những vấn đề đã chín, đã rõ, để sau Đại hội tập trung ngay vào thực hiện Nghị quyết. Trưởng Ban Tổ chức Trung ương cho biết, việc tổ chức sắp xếp bộ máy chính quyền địa phương có định hướng, lộ trình cụ thể. Tinh thần là sáp nhập mạnh mẽ ở cấp xã; tổ chức lại chính quyền địa phương theo hướng 2 cấp (gồm cấp tỉnh và cấp xã) và sáp nhập địa giới hành chính một số tỉnh. Trưởng Ban Tổ chức Trung ương khẳng định tinh thần vừa nghiên cứu các tiêu chí theo hướng kỹ lưỡng, thận trọng... nhưng phải thực hiện trong thời gian nhanh để kịp tổ chức Đại hội.
"Tổ chức lại như thế phải tiếp tục sáp nhập các xã; sáp nhập địa giới hành chính các tỉnh. Chúng ta phải chuẩn bị rất kỹ lưỡng. Việc này chúng ta đã làm nhiều năm, có tổng kết đánh giá và có đầy đủ cơ sở pháp lý, cơ sở khoa học cơ sở thực tiễn rồi quan trọng nhất việc sắp xếp, hoàn thiện tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị phải đạt đến được mục tiêu là tạo không gian để các địa phương và đất nước chúng ta phát triển", Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Lê Minh Hưng nói.
Hiến pháp là đạo luật gốc, rất quan trọng của mỗi quốc gia và việc sửa đổi Hiến pháp chính là nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển trong bối cảnh mới của đất nước. Việc nghiên cứu định hướng không tổ chức cấp huyện tại Kết luận số 127 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư là một bước đi phù hợp với xu thế cải cách bộ máy nhà nước theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, nhất là khi đất nước đang nỗ lực chuyển mình, bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên phát triển phồn vinh và hạnh phúc.
