Sửa Luật Đất đai cần nhìn nhận đa chiều tới lợi ích người dân
Ông Nguyễn Thanh Ngọc - Thứ trưởng Bộ Tư pháp cho rằng sửa Luật Đất đai cần tính toán đa chiều để đảm bảo khi tái định cư. Người dân đang có nhà kết hợp kinh doanh tốt nhưng khi đền bù chỉ trả đúng cái nhà thì rất khó nhận được đồng thuận.
Thiếu cán bộ tham gia giải phóng mặt bằng
Chiều 22/9 tại Hà Nội, Bộ Tư pháp phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội thảo "Nhận diện điểm nghẽn và đề xuất giải pháp khắc phục liên quan đến lĩnh vực đất đai".
Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Thanh Ngọc - Thứ trưởng Bộ Tư pháp cho biết, Luật Đất đai là một trong luật rất quan trọng, tác động đến nhiều quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.
"Luật Đất đai, là sản phẩm của xã hội chứ không phải của riêng một bộ, ngành nào, vì nó tác động đến toàn bộ sự phát triển của đất nước. Do đó, luật cần được nhận diện một cách khách quan, không phụ thuộc vào yếu tố chủ quan", ông Ngọc nhấn mạnh.
Hội thảo được tổ chức trực tiếp và kết hợp trực tuyến tại 34 tỉnh thành.
Tại hội thảo TS.Cấn Văn Lực - Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ nêu các vướng mắc nổi bật hiện nay tập trung vào các vấn đề: Quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất; vấn đề giá đất, giao đất, cho thuê; đền bù giải phóng mặt bằng (GPMB), tái định cư…
Ý kiến thêm về vấn đề giá đất, ông Nguyễn Quốc Hiệp - Chủ tịch Hiệp hội Các nhà thầu xây dựng Việt Nam cho rằng, luật quy định giá đất được xác định theo nguyên tắc thị trường. Tuy nhiên, hiện nay giá đất tăng dẫn tình trạng "giá đất đuổi theo giá nhà" không có hồi kết. Do đó, Nhà nước cần giữ quản lý và điều tiết thị trường.
Ông Hiệp tiếp tục nêu, mô hình chính quyền 2 cấp hiện dẫn đến thiếu nhân lực trong việc GPMB. Ông Hiệp nêu ví dụ tại một phường ở tỉnh Phú Thọ chỉ có 1 cán bộ GPMB, trong khi phải đảm nhiệm tới hơn 100 dự án. Nhân sự mỏng như vậy sẽ không thể đáp ứng lượng công việc khổng lồ.
Ông Nguyễn Quốc Hiệp - Chủ tịch Hiệp hội Các nhà thầu xây dựng Việt Nam.
Ông Hiệp cũng đề nghị làm rõ con số 75% đồng ý là có thể GPMB (25% còn lại do nhà nước hỗ trợ), vậy 75% là diện tích hay số người dân đồng ý. Bên cạnh đó, ông Hiệp đề nghị thủ tục GPMB cần đơn giản hóa, rút ngắn trình tự tránh tình trạng GPMB kéo dài.
Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc cho hay, việc tính giá đất theo giá thị trường là tiến bộ, bắt kịp các nước tiên tiến, nhưng vấn đề là làm sao để "tính đúng giá thị trường". Điều quan ngại và cần giải quyết là có xác định đúng giá theo quy luật cung - cầu không, cơ sở nào để xác định đó là giá thị trường.
Ông Nguyễn Thanh Ngọc - Thứ trưởng Bộ Tư pháp.
Vị Thứ trưởng khăng định, với các giao dịch giá ảo, đầu cơ giá, cần cơ chế để quản lý và đưa nó về đúng giá, bản thân giá không có lỗi.
PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến - Phó Chủ tịch Hội đồng trường đại học Luật Hà Nội góp ý về việc giải phóng mặt bằng đối với các dự án mục đích công, trước đây, doanh nghiệp thỏa thuận với dân.
Tuy nhiên, tỷ lệ không thỏa thuận được đã trở thành điểm nghẽn, cần có hướng xử lý. Theo dự thảo, nếu dự án đã giải phóng mặt bằng được 75% diện tích trong thời hạn Hội đồng nhân dân tỉnh quy định, Nhà nước sẽ đứng ra thu hồi phần còn lại.
Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc lưu ý, việc tái định cư cũng phải nhìn đa chiều. Ví dụ, một người dân có nhà đang kết hợp kinh doanh tốt nhưng khi đền bù chỉ trả cho người ta đúng cái nhà thì rất khó nhận được đồng thuận.
Ông Tuyến đồng tình với đề xuất này và cho rằng, ban soạn thảo cần đưa lập luận tại sao là 75% và lưu ý không bao giờ áp dụng nguyên tắc đồng thuận tuyệt (100%). Tuy nhiên, cần xác định 75% là theo cả 2 hướng là (75% người dân và diện tích đất) để tránh trường hợp có người đi thu gom đất lớn sau đó không đồng ý GPMB.
Liên quan đến nội dung thu hồi, giải phóng mặt bằng, bà Nguyễn Thị Thơ - Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Công chứng Việt Nam cho rằng, tỉ lệ đồng thuận 75% hiện nay đã là rất khó khăn cho các doanh nghiệp đang tiến hành đền bù.
Nếu áp dụng biên độ này một cách không cẩn trọng, sẽ dẫn đến hiệu ứng ngược cho nền kinh tế. Bởi, thực tế, nhiều dự án bị "treo" xuất phát từ việc không thể giải phóng toàn bộ mặt bằng.
Khi chỉ còn một phần nhỏ diện tích chưa được giải quyết, các nhà đầu cơ sẽ lợi dụng cơ hội mua đi bán lại, ép giá doanh nghiệp, khiến dự án không thể triển khai, gây ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế.
Cần lấy kiến sâu rộng từ doanh nghiệp, người dân
Ông Nguyễn Văn Đính - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam cho rằng, tình trạng mâu thuẫn, chưa đồng bộ giữa các luật vẫn còn tồn tại.
"Chúng ta mới chỉ đồng bộ được 3 luật liên quan (Đất đai, Kinh doanh bất động sản, Nhà ở), trong chưa khớp với Luật Đầu tư, Luật Xây dựng, Luật Quy hoạch. Do đó, Bộ Tư pháp cần phát huy vai trò của mình để đảm bảo tính đồng bộ trong toàn bộ hệ thống pháp luật, đặc biệt trong quá trình thẩm định", ông Đính nêu.
Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam còn đề xuất, các phương án được đưa ra cần tiếp tục lắng nghe ý kiến từ các đối tượng chịu tác động trực tiếp của luật là như doanh nghiệp và người dân.
Ông Nguyễn Văn Đính - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam.
Đồng thời, cần đẩy mạnh số hóa và xây dựng các cơ sở dữ liệu đất đai và có phương án liên thông với hệ thống dữ liệu quốc gia. Điều này sẽ giúp công tác quản lý hiệu quả hơn và định giá đất sát với thị trường.
Về vấn đề trên, ông Nguyễn Quốc Hiệp - Chủ tịch Hiệp hội Các nhà thầu xây dựng Việt Nam nói thêm, ngay cả văn bản hướng dẫn, từ 2024 đến nay đã có 3 Nghị định hướng dẫn cách tính giá đất.
"Hướng dẫn mà vẫn thay đổi liên tục vì mỗi Nghị định lại có những bất cập trong công tác thi hành. Nên chăng khi soạn thảo Nghị định, ngoài ý kiến các chuyên gia, cần có sự tham gia của các đối tượng chịu tác động', ông Hiệp góp ý.
Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc bày tỏ ghi nhận các ý kiến đóng góp thiết thực của các địa biểu, đồng thời cho biết tiếp tục ghi nhận thêm các ý kiến để hoàn thiện đề án.
