Sửa Luật Đất đai: Sớm gỡ vướng về giá đất, giải phóng mặt bằng

Chiều 22/9, tại Hà Nội, Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Trung ương tổ chức Hội thảo: Nhận diện “điểm nghẽn” và đề xuất giải pháp khắc phục liên quan đến Luật Đất đai.

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Tư pháp, Phó Chủ tịch Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Trung ương Nguyễn Thanh Ngọc cho biết, Luật Đất đai là một trong luật rất quan trọng, tác động đến nhiều quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.

"Luật Đất đai, là sản phẩm của xã hội chứ không phải của riêng một bộ, ngành nào, vì nó tác động đến toàn bộ sự phát triển của đất nước. Do đó, luật cần được nhận diện một cách khách quan, không phụ thuộc vào yếu tố chủ quan", ông Ngọc nhấn mạnh.

Toàn cảnh hội thảo. Ảnh Đông Bắc.

Tại hội thảo TS.Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ nêu các vướng mắc nổi bật hiện nay tập trung vào các vấn đề: Quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất; vấn đề giá đất, giao đất, cho thuê; đền bù giải phóng mặt bằng (GPMB), tái định cư…

Ý kiến thêm về vấn đề giá đất, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà thầu xây dựng Việt Nam cho rằng, luật quy định giá đất được xác định theo nguyên tắc thị trường. Tuy nhiên, hiện nay giá đất tăng dẫn tình trạng "giá đất đuổi theo giá nhà" không có hồi kết. Do đó, Nhà nước cần giữ quản lý và điều tiết thị trường.

Ông Hiệp tiếp tục nêu, mô hình chính quyền 2 cấp hiện dẫn đến thiếu nhân lực trong việc GPMB. Ông Hiệp nêu ví dụ tại một phường ở tỉnh Phú Thọ chỉ có 1 cán bộ GPMB, trong khi phải đảm nhiệm tới hơn 100 dự án. Nhân sự mỏng như vậy sẽ không thể đáp ứng lượng công việc khổng lồ.

Ông Hiệp cũng đề nghị làm rõ con số 75% đồng ý là có thể GPMB (25% còn lại do nhà nước hỗ trợ), vậy 75% là diện tích hay số người dân đồng ý. Bên cạnh đó, ông Hiệp đề nghị thủ tục GPMB cần đơn giản hóa, rút ngắn trình tự tránh tình trạng GPMB kéo dài.

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc cho hay, việc tính giá đất theo giá thị trường là tiến bộ, bắt kịp các nước tiên tiến, nhưng vấn đề là làm sao để "tính đúng giá thị trường". Điều quan ngại và cần giải quyết là có xác định đúng giá theo quy luật cung - cầu không, cơ sở nào để xác định đó là giá thị trường.

Vị Thứ trưởng khăng định, với các giao dịch giá ảo, đầu cơ giá, cần cơ chế để quản lý và đưa nó về đúng giá, bản thân giá không có lỗi.

PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến, Phó Chủ tịch Hội đồng trường đại học Luật Hà Nội góp ý về việc giải phóng mặt bằng đối với các dự án mục đích công, trước đây, doanh nghiệp thỏa thuận với dân.

Tuy nhiên, tỷ lệ không thỏa thuận được đã trở thành điểm nghẽn, cần có hướng xử lý. Theo dự thảo, nếu dự án đã giải phóng mặt bằng được 75% diện tích trong thời hạn Hội đồng nhân dân tỉnh quy định, Nhà nước sẽ đứng ra thu hồi phần còn lại.

Ông Tuyến đồng tình với đề xuất này và cho rằng, ban soạn thảo cần đưa lập luận tại sao là 75% và lưu ý không bao giờ áp dụng nguyên tắc đồng thuận tuyệt (100%). Tuy nhiên, cần xác định 75% là theo cả 2 hướng là (75% người dân và diện tích đất) để tránh trường hợp có người đi thu gom đất lớn sau đó không đồng ý GPMB.

Liên quan đến nội dung thu hồi, giải phóng mặt bằng, bà Nguyễn Thị Thơ, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Công chứng Việt Nam cho rằng, tỉ lệ đồng thuận 75% hiện nay đã là rất khó khăn cho các doanh nghiệp đang tiến hành đền bù.

Nếu áp dụng biên độ này một cách không cẩn trọng, sẽ dẫn đến hiệu ứng ngược cho nền kinh tế. Bởi, thực tế, nhiều dự án bị "treo" xuất phát từ việc không thể giải phóng toàn bộ mặt bằng.

Khi chỉ còn một phần nhỏ diện tích chưa được giải quyết, các nhà đầu cơ sẽ lợi dụng cơ hội mua đi bán lại, ép giá doanh nghiệp, khiến dự án không thể triển khai, gây ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế...

Thứ trưởng Bộ Tư pháp, Phó Chủ tịch Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Trung ương Nguyễn Thanh Ngọc. Ảnh BTC.

Kết thúc Hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc nhận định, các ý kiến thể hiện sự tâm huyết, trách nhiệm, thẳng thắn và cởi mở của các đại biểu. Nhiều vấn đề được đề cập không chỉ trong phạm vi Luật Đất đai mà còn ở những điểm chưa tương thích, chưa đồng bộ giữa các luật có liên quan. Một số ý kiến cho rằng hiện nay, trong lĩnh vực đất đai vẫn còn tồn tại nhiều vướng mắc; mức độ, tính chất sẽ được các cơ quan chức năng tiếp tục tổng hợp, phân tích và đánh giá khách quan.

Về các nhóm vấn đề nổi bật được tập trung thảo luận liên quan đến bồi thường, giải phóng mặt bằng; xác định giá đất…, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc nhấn mạnh Bộ Tư pháp sẽ tổng hợp đầy đủ, phân nhóm rõ ràng và sẽ tiếp tục phối hợp với các Bộ, ngành tổ chức nhiều hội thảo chuyên sâu hơn để bổ sung thêm dữ liệu, thông tin khách quan, phục vụ quá trình hoàn thiện pháp luật nói chung và Luật Đất đai nói riêng trong thời gian tới.

Đông Bắc