Sửa Luật Đấu thầu: Bỏ chỉ định thầu đối với gói thầu tái định cư

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh. Ảnh: Quochoi

Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Đấu thầu sửa đổi (dự thảo Luật) trước Quốc hội sáng 24/5, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh cho biết, dự thảo Luật sau khi tiếp thu, chỉnh lý gồm 10 chương và 99 điều (giữ nguyên số chương, tăng thêm 1 điều). Trong đó bỏ 5 điều và thêm 6 điều, giữ nguyên 21 điều, sửa đổi nội dung 48 điều, chỉnh sửa câu chữ, kỹ thuật văn bản 20 điều so với dự thảo Luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 4.

Với đề nghị không cần đấu thầu để rút ngắn được thủ tục, tiết kiệm thời gian và tránh được tiêu cực, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho biết, dự thảo Luật quy định về các hình thức, phương thức lựa chọn nhà thầu được xây dựng trên cơ sở kế thừa, hoàn thiện quy định đã áp dụng ổn định, tại các Luật được ban hành từ năm 2005, 2013 và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Trong những năm qua, việc thực thi Luật Đấu thầu đã có tác động tích cực góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực ngân sách Nhà nước, nguồn thu hợp pháp của các đơn vị sự nghiệp công lập, đồng thời tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng cho các nhà cung cấp, doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy nền kinh tế phát triển lành mạnh.

Mặt khác, hiện nay hầu hết các quốc gia trên thế giới đều áp dụng các hình thức, phương thức lựa chọn nhà thầu tương tự như Việt Nam. Vì vậy, UBTVQH đề nghị không bãi bỏ các hình thức, phương thức lựa chọn nhà thầu đã được áp dụng ổn định trong thời gian qua để tránh các xáo trộn không cần thiết.

Thực tế trong hoạt động đấu thầu đã xảy ra một số vụ việc sai phạm, tiêu cực, một số tổ chức, cá nhân đã có các hành vi cố tình “thông thầu”, vi phạm điều cấm của Luật Đấu thầu, dẫn đến thất thoát, thiệt hại nghiêm trọng tài sản nhà nước.

Trong quá trình tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật này, cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo đã nỗ lực rà soát kỹ lưỡng, thận trọng để quy định rõ ràng, chặt chẽ hơn, nhất là các nội dung về thẩm quyền, trách nhiệm của các bên, các hành vi bị cấm và biện pháp xử lý… để tăng cường quản lý, bảo đảm tính chặt chẽ trong các quy định của Luật, góp phần hạn chế những hành vi sai phạm, trục lợi, gây thiệt hại đến tài sản công.

Về chỉ định thầu, nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội cho rằng, dự thảo Luật bổ sung nhiều trường hợp chỉ định thầu, giảm trường hợp đấu thầu là không phù hợp, cần quy định chặt chẽ, chỉ áp dụng chỉ định thầu trong trường hợp thật sự cần thiết, cấp bách và quy định tiêu chí cụ thể, tránh lạm dụng.

Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, UBTVQH đã chỉ đạo rà soát, chỉnh lý Điều 23 dự thảo Luật theo hướng giảm một số trường hợp chỉ định thầu. Cụ thể:

Bỏ quy định áp dụng chỉ định thầu đối với gói thầu tái định cư vì đây là công việc không phức tạp và nhiều nhà thầu có thể thực hiện được.

Đối với dự án quan trọng quốc gia, việc chỉ định thầu sẽ do Quốc hội quyết định khi phê duyệt chủ trương đầu tư của dự án.

Chỉnh lý quy định về chỉ định thầu đối với gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn theo hướng áp dụng đối với một số gói thầu có tính đặc thù, liên quan đến bản quyền tác giả hoặc phải bảo đảm tính tương thích về công nghệ.

Chỉnh lý quy định chỉ định thầu đối với gói thầu cung cấp thuốc, hóa chất, thiết bị y tế để bao quát các trường hợp cấp bách, cấp cứu trong lĩnh vực y tế.

Luật hóa quy định về hạn mức chỉ định thầu đã được áp dụng theo quy định tại Nghị định số 63/2014/NĐ-CP.

Bổ sung một số trường hợp chỉ định thầu đang được áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt theo quy định tại Quyết định số 17/2019/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính có đủ điều kiện để áp dụng chỉ định thầu để bảo đảm rõ ràng, minh bạch.

Đại biểu Quốc hội cho ý kiến về Luật Đấu thầu sửa đổi sáng 24/5. Ảnh: Quochoi

Về đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án có sử dụng đất, một số đại biểu Quốc hội cho rằng, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án có sử dụng đất còn nhiều vướng mắc trong thực tế, đề nghị xử lý các tồn tại vướng mắc này một cách tổng thể trong Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư và Luật Đất đai. Có ý kiến đề nghị chỉnh sửa quy định về “công bố dự án đầu tư có sử dụng đất”.

UBTVQH cho biết, dự án đầu tư có sử dụng đất thuộc phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật Đấu thầu sửa đổi là các dự án thuộc trường hợp phải tổ chức đấu thầu theo quy định của pháp luật về đất đai. Trong quá trình các cơ quan tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật, UBTVQH đã chỉ đạo nghiên cứu, tiếp thu trên nguyên tắc:

Luật Đất đai (đang trong quá trình sửa đổi) sẽ quy định về trường hợp, điều kiện xác định khu đất được lựa chọn để đấu thầu dự án có sử dụng đất; quy định về giao đất, cho thuê đất; quyền, nghĩa vụ của nhà đầu tư được lựa chọn để thực hiện dự án có sử dụng đất. Luật Đấu thầu quy định về hồ sơ, trình tự, thủ tục đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất thuộc trường hợp phải đấu thầu theo quy định của pháp luật về đất đai.

Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, UBTVQH chỉ đạo Cơ quan thẩm tra dự án Luật Đất đai sửa đổi và các cơ quan liên quan tiếp tục rà soát, nghiên cứu hoàn thiện quy định của dự thảo Luật Đất đai sửa đổi về các trường hợp, điều kiện tổ chức đấu thầu, đấu giá quyền sử dụng đất cũng như cơ chế bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư… để bảo đảm tính khả thi, thống nhất và đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

Để bảo đảm đồng bộ, tránh xung đột giữa pháp luật về đầu tư và đấu thầu, UBTVQH đã chỉ đạo chỉnh lý nội dung Điều 44 và 45 của dự thảo luật trình Quốc hội thành Điều 47 mới về “Công bố dự án đầu tư kinh doanh”, trong đó quy định cụ thể các thông tin dự án cần thực hiện công bố.

Về bảo đảm cạnh tranh trong đấu thầu, một số ý kiến đề nghị nghiên cứu chỉnh sửa quy định tại Điều 6 để phù hợp với thực tế hiện nay (các tập đoàn, tổng công ty lớn đều có các doanh nghiệp xây lắp chuyên ngành; các đơn vị sự nghiệp công lập có năng lực chuyên sâu…), quy định về “độc lập tài chính, độc lập pháp lý” sẽ dẫn đến các đơn vị trực thuộc không được tham dự gói thầu của công ty mẹ/cơ quan Nhà nước làm chủ đầu tư, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động và không bảo đảm công bằng, cạnh tranh.

Tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, UBTVQH đã chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng bỏ quy định tại khoản 4 Điều 6 dự thảo Luật trình Quốc hội, đồng thời bổ sung quy định tại điểm a khoản 2 Điều 6 để làm rõ yêu cầu bảo đảm cạnh tranh giữa chủ đầu tư, bên mời thầu với nhà thầu là các đơn vị sự nghiệp công lập, công ty con trong tập đoàn kinh tế, tổng công ty Nhà nước.

Quy định này nhằm tạo điều kiện cho các đơn vị sự nghiệp công lập có năng lực chuyên sâu tham dự thầu gói thầu do cơ quan quản lý Nhà nước làm chủ đầu tư; công ty con tham dự thầu gói thầu do công ty mẹ làm chủ đầu tư để tận dụng lợi thế, sở trường trong các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh chính của các đơn vị sự nghiệp công lập, công ty con.

Báo cáo của UBTVQH cũng đã tiếp thu, giải trình về các nội dung: Lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt; mua thuốc, vật tư y tế; các hình thức, phương thức, ưu đãi trong lựa chọn nhà đầu tư; phương pháp và tiêu chuẩn đánh giá hồ sơ dự thầu của nhà đầu tư…

Đinh Nhung